Trở về cùng người lạ

Phóng to

Ha Jae Hong ở Trường Sơn...

Đường dốc, phía trước cái gáy đỏ hồng của anh chàng cao kều Ha Jae Hong rướn lên. Nắng vỗ xuống mặt đường chói chang. Bao nilông màu xanh cột trên balô của Ha lắc qua lắc lại, đấy là 10 lon bia Ha mua để đèo cho thêm nặng. Tôi nói: “Vẫn chưa nặng bằng bộ đội hành quân đâu”. Ha cười rất lành: “Để biết một tí, biết một tí thôi cũng được...”.

Rừng Trường Sơn nhận lấy tốp người đi bộ lạ lẫm, có vẻ không giống như nhận những đoàn người đi bộ năm xưa. Có vẻ cũng không nhận ra tôi. Gần 40 năm còn gì, già rồi. Ngày ấy trong lòng rừng là những người trẻ tươi rói, hân hoan.

*

Ghé vào một quán cà phê bên đường, chỗ này đã gần cửa khẩu Na Mèo. Quán chỉ có vài ghế nhựa, trời chiều sương giá, chủ quán mời khách ngồi vào bộ xalông gỗ của gia đình cho ấm. Khi biết chị chủ từng là bộ đội, người Hàn Quốc bất chợt trút hết ngại ngùng, bi bô hỏi chuyện.

Cô con gái đặt lên bàn hai đĩa bánh chưng chiên nóng thơm. Chị chủ đon đả rót rượu, rượu nếp cái hoa vàng lừng lựng tỏa hương. Chiều biên giới nồng ấm lên. Ha đưa ly xin rượu liên tục, tay phải cầm ly, tay trái đặt dưới cổ tay phải, đầu cúi xuống. Chị chủ nghiêng cái vò to tướng, miệng chúm chím cười.

Lúc tạm biệt, Ha cong lưng, khoát tay vòng vòng lên mặt bàn, hỏi “bao nhiêu?”. Chị bộ đội bật cười: “Có bán đâu mà bao nhiêu, ăn với gia đình cho vui thôi...”. Người Hàn Quốc ngẩn ra, gật gật đầu cảm ơn.

*

Phóng to

... ở Lao Bảo

Con đường đất nghiêng nghiêng, tối sụi. Cuối đường có ánh đèn le lói, vẻ như là một cái quán nhỏ, tiến đến thì không phải, mà là nhà dân, cửa còn mở nên chúng tôi bước vào.

Bác chủ nhà đồng ý cho những người lạ nấu mì. Ha cùng Đông lập tức lộn về nhà khách lấy mấy gói mì Hàn Quốc mà Ha đã cẩn thận đem theo. Căn bếp nhỏ phút chốc rộn ràng. Bác chủ đưa hai quả trứng gà, bảo bỏ thêm vào cho thơm. Ăn xong lại còn pha ấm trà mới cho uống.

Lúc chia tay, Ha khom lưng hỏi nhỏ: “Bao nhiêu ạ?”. “Không, không lấy tiền. Có gì đâu mà phải tiền nong...”. Người Hàn Quốc ngẩn người, gật gật đầu cảm ơn.

*

Sau một chặng Trường Sơn là thị xã Quảng Trị.

Nấm mộ chung của những người chết không còn tên còn tuổi to lùm lùm, xanh rợn cỏ, lặng lẽ phủ phục giữa khu tưởng niệm. Tôi trở về chỗ của tôi ngày trước, không thể cầm nước mắt.

Người lạ không khóc, anh cúi đầu kính cẩn cắm nén nhang, suốt buổi tham quan không nói một lời. Thị xã Quảng Trị chẳng giữ được gì ngoài Trường Bồ Đề tênh toang tường vỡ. Trong lòng tòa chứng tích này có rất nhiều chậu cây. Dưới chân bức tường bầm dập vết đạn là bảng hiệu “Mua bán - trao đổi cây cảnh”.

Chẳng còn gì cả, cái hầm ngầm ngột ngạt của những người lính mặc quần đùi, những người lính bị thương lúc nhúc như sâu... cái bờ sông dựng đứng, há hốc hố bom hố pháo, nơi những thân người tung lên, vỡ tan tành như gạch vụn...

Bây giờ thị xã, phố phường đã trở lại, nát tan đã trôi đi những 35 năm... Giá như còn giữ lại được một quãng bờ sông, một hầm ngầm hay một khúc đường ngày ấy... thì thời gian trôi qua chúng sẽ có giá trị giáo dục to lớn. Tôi thì xót xa, nếu chúng còn người dân Quảng Trị sẽ nhanh chóng khá lên hơn, vì khách từ tứ phương sẽ kéo tới, có thể là nườm nượp...

Ha Jae Hong lặng lẽ quay phim, bước chân lẹt xẹt nhanh nhanh quanh chứng tích duy nhất của một thời rung chuyển thế giới. Bà bán bún bò gánh bên đường ngước nhìn, vẻ như ngạc nhiên vì cái dáng lòng khòng, chới với của anh.

Nhớ khi ở ngã ba Đồng Lộc, ở nghĩa trang Trường Sơn anh cũng chới với, chênh vênh như thế, thường ngày thì đủng đỉnh chứ có đâu...

*

Phóng to

... ở A Lưới

Chúng tôi tựa lưng vào thành cầu hút thuốc, khói thuốc thơm lạ lùng. Ha trầm ngâm, chợt ngoảnh qua tôi, nhỏ nhẹ nói: “Em có cảm giác kiếp trước em là người Việt Nam...”.

Không biết cuốn sách anh sẽ viết về chiến thắng của người Việt ra sao, có sâu sắc không, có hấp dẫn không. Nhưng thế nào thì người lạ này đã không còn lạ nữa vì những tháng ngày anh lặn lội với quá khứ của đất Việt, vì cái chới với chênh vênh của anh.

Miên man, sao lại hiện lên lời hát vu vơ “Sống ở đời sống cần có một tấm lòng...”, rồi thì “Để gió cuốn đi, để gió cuốn đi...”.

Rồi chúng tôi lên đường đi tiếp, còn suốt dọc Trường Sơn, còn Tây nguyên, còn Bình Phước, Tây Ninh, còn Côn Đảo..., đường còn rất dài.