Em bé Handala vẫn đang nhìn về quê hương

SÁNG ÁNH 30/07/2025 11:53 GMT+7

TTCT - Nhân vật hí họa nổi tiếng nhất của Naji al Ali là em bé mang tên Handala. Em bé này chừng 10 tuổi, chỉ xoay lưng, ta không biết mặt vì em luôn nhìn về quê cũ Palestine

trẻ Palestine  - Ảnh 1.

Ngày 20-7, tàu Handala chở vật tư y tế, thực phẩm và thiết bị cứu trợ cho trẻ em Palestine ở Gaza đã khởi hành từ cảng Gallipoli, miền nam Ý, để phá vỡ lệnh phong tỏa lâu dài của Israel đối với vùng lãnh thổ Palestine. 

Liên minh Đội tàu tự do, đơn vị tổ chức con tàu, nhấn mạnh "sứ mệnh này là vì trẻ em Gaza", với sự tham gia của khoảng 20 thành viên quốc tế, trong đó có các nghị sĩ châu Âu và các nhà báo. Tàu được đặt tên Handala để vinh danh cậu bé tị nạn Palestine - người luôn khao khát được trở về một Palestine tự do.

Buổi sáng 8-7-1972 tại khu phố Tây Beirut (Lebanon), Ghassan Kanafani - nhà văn tị nạn người Palestine - xuống đường ra xe với một người cháu gái. Ông nổ máy và như trong phim truyện, 3kg bom plastic cài ở cản xe phía trước phát nổ khiến cả hai cùng thiệt mạng. 

Kanafani, 36 tuổi vào lúc ông qua đời, là tác giả của truyện ngắn Những người ở dưới nắng (1963) được chuyển thể thành phim (The Dupes, Những kẻ bị lừa, lúc đó đang được thực hiện tại Syria và ra rạp 1973).

Kanafani trong những năm viết văn và hoạt động chính trị ngắn ngủi của cuộc đời, là nhà văn hàng đầu của dân tộc Palestine. Truyện ngắn này cho tới ngày nay vẫn là tiêu biểu và ấn tượng nhất của cuộc sống lưu vong của cả một dân tộc sau khi 750.000 người bị xua đuổi khỏi Palestine năm 1948 để Israel lập quốc trên lãnh thổ của họ.

Kém Kanafani 2 tuổi là nhà hí họa Naji Al Ali. Sinh năm 1938, vào năm Nakba (Đại họa) của dân tộc Palestine, ông mới lên 10 tuổi, thất thểu cùng gia đình chạy sang láng giềng Lebanon ở phía bắc và lớn lên ở trại tị nạn Saida. 

Tốt nghiệp phổ thông, ông làm đủ thứ nghề ở Lebanon, hái trái cây và thợ sửa xe con. Năm 1961, nhà văn Kanafani là người đầu tiên đăng các hí họa của Naji Al Ali trên một tập san do Kanafani biên tập. Và từ đó, Naji al Ali sống bằng nghề vẽ và hí họa cho các báo Ả Rập, tại Lebanon, Kuwait và sau cùng tại London.

trẻ Palestine  - Ảnh 2.

Handala, được thể hiện qua hình vẽ graffiti, trên cầu Hòa Bình ở Grigny, Essonne, tháng 11-2022.

Nhân vật hí họa nổi tiếng nhất của Naji al Ali là em bé mang tên Handala. Em bé này chừng 10 tuổi, chỉ xoay lưng, ta không biết mặt vì em luôn nhìn về quê cũ Palestine. Em là cậu bé Naji al Ali khi ra đi bỏ nước và từ ngày đó không lớn lên được, mãi mãi ở cái tuổi của ngày Đại họa của đất nước em. Nhân vật này được mang tên đặt cho một con thuyền của Freedom Flottila Coalition (FFC, Liên minh Đội tàu tự do) mang cứu trợ đến Gaza bị Israel vây hãm.

Tàu Handala lên đường ngày 13-7-2025 từ châu Âu trong chương trình thăm nhiều cảng Nam Âu để vận động. Trước đó, tháng 9-6-2025, tàu buồm Madleen của FFC đã bị hải quân Israel chặn ngoài hải phận quốc tế, bắt cóc toàn bộ hành khách và thủy thủ đoàn mang về Israel giam giữ trước khi trục xuất. Ở đây dùng từ "bắt cóc" vì tàu Madleen đang ở trong hải phận quốc tế. 

Vào tháng 5, tàu máy Conscience của FFC tại Malta bị drone đánh 2 trái bom làm hư hại. Cùng lúc đó, một máy bay quân sự vận tải của Israel đã đến Malta, có lẽ để mang drone bí mật này theo. Tàu FFC bị đánh hư hại, 1 tàu khác bị bắt giữ và giờ ta chưa rõ số phận của chiếc Handala ra sao. 

Ngày 19-7-2025, phát hiện cánh quạt tàu bị cột thừng để phá hỏng; 20-7, xe giao nước ngọt cho tàu Handala tại bến lại giao các bình chứa acid khiến 1 thủy thủ bị phỏng! Bạn có thể theo dõi vị trí của chiếc Handala ở đây https://freedomflotilla.org/ffc-tracker/

trẻ Palestine  - Ảnh 3.

Chuyện Gaza bị vây hãm không mới, nên năm 2010 từng có đội tàu Free Gaza (Gaza Tự do) gồm 8 thương thuyền từ Thổ Nhĩ Kỳ mang cứu trợ. Hải kích Israel đu dây tấn công các tàu này như trong phim hành động khiến 10 người chết và 28 bị thương. 

Thổ là quốc gia có nhiều liên hệ thân thiết và thương mại nhất với Israel trong khu vực nên thưa kiện tới lui năm 2016, Israel đồng ý bồi thường 20 triệu USD và nhận 10.000 tấn hàng cứu trợ của Thổ để tái lập quan hệ ngoại giao.

Trở lại nhân vật Handala, em xuất hiện nhiều tại địa phương nhưng giờ mới được quần chúng thế giới biết đến. Họa sĩ Naji al Ali không sống được lâu để thấy được thành công này. Năm 1985, trong khi làm việc cho tờ Al Qabbas tại Kuwait, ông bị chánh quyền trục xuất và phải sang London làm việc cho ấn bản quốc tế của báo này. 

Ngày 22-7-1987, gần tòa soạn London của tờ báo, ông bị một thanh niên bắn 2 viên đạn súng ngắn Tokarev (còn gọi là phiên bản Trung Quốc K54). Một viên xuyên sọ dưới mắt phải và sau hơn một tháng hôn mê, ông từ trần.

Vậy ai giết ông?

Chuyện này cũng như phần lớn các vụ ám sát chính trị, khó có câu trả lời rõ rệt trừ khi có tòa án về vụ việc. Cảnh sát Anh bắt được một kho vũ khí tại một căn hộ. Nơi này được cho là kho chứa vũ khí để khủng bố Âu châu của Lực lượng 17 - lực lượng an ninh của Tổ chức Giải phóng Palestine, nhưng lại phát hiện ra là do cơ quan tình báo Israel là Mossad trả tiền nhà! Hai thành viên Lực lượng 17 lại là gián điệp của Mossad do một tùy viên sứ quán Israel điều khiển. 

Chính quyền của bà đầm thép Thatcher trục xuất tùy viên trên và 2 nhà ngoại giao Israel khác, đóng cửa phòng liên lạc của Mossad tại London và trục xuất 5 nhân viên phòng liên lạc này. Phòng này là phòng (bí mật) phối hợp với tình báo Anh (MI5) nhưng qua mặt đồng minh và ám sát ngay trên lãnh thổ bạn. 

London không phải là Beirut thù địch để muốn ám sát ai cũng được. Ám sát tại Beirut là thành tích của Mossad, còn ám sát tại London là lợi dụng chủ nhà khi họ đã cho Naji al Ali tạm trú chính thức.

Tuy nhiên phản ứng của bà Thatcher được Israel coi là thép mềm hay thép dẻo, tức là rất nhẹ nhàng trong một trường hợp như vậy. Phía Israel lẳng lặng không nói năng và không có phản ứng gì tương xứng như trục xuất vài nhân viên ngoại giao Anh.

Nhưng ai ám sát một nhà hí họa thì vẫn không có câu trả lời chính thức. Cái chết của Naji al Ali năm 1987 mang lại cho nhân vật em bé Handala thêm sức sống, hiện diện trên bức tường ngăn chia Bờ Tây, trong các cuộc biểu tình ủng hộ Palestine trên thế giới. 

Em vẫn mãi 10 tuổi như ngày phải rời quê hương và vẫn quay lưng lại chúng ta, để nhìn về Palestine yêu dấu xa vời.

trẻ Palestine  - Ảnh 4.

trẻ Palestine  - Ảnh 5.

Bức tường rào ở Bethlehem với hình vẽ lá cờ Palestine và hình ảnh Handara nhìn về quê hương. ẢNH: MUJADDARA

Bình luận Xem thêm
Bình luận (0)
Xem thêm bình luận