Enhanced Games: Khi thể thao đi ngược tôn chỉ

Vào cuối tháng 5 này, doanh nhân người Úc Aron D'Souza sẽ chính thức công bố sự ra đời của Enhanced Games tại Los Angeles.

Gen Z ủng hộ

Phần lớn làng thể thao chưa biết D'Souza là ai, nhưng có lẽ hầu hết đều biết Peter Thiel - tỉ phú công nghệ với khối tài sản 20 tỉ USD, hay James Magnussen - kình ngư người Úc từng đoạt 3 HCV thế giới, và đặc biệt là Donald Trump Jr. - con trai cả của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

"The Enhanced Games đại diện cho tương lai, cho cuộc chơi thực thụ, cho tự do thực sự, và những kỷ lục sẽ bị phá vỡ. Đây chính là bước chuyển mình của làng thể thao. Nước Mỹ sẽ là một phần trong cuộc chuyển đổi này, và sẽ sớm thống trị sân chơi thế giới", Donald Trump Jr. tuyên bố.

Nghe thực sự kích thích. Vậy Enhanced Games là gì? Tóm tắt đơn giản, đó là Olympic thu nhỏ, với luật lệ chính là… không luật lệ gì cả, cho phép mọi VĐV sử dụng các loại thuốc kích thích trong các cuộc đọ sức.

Người hâm mộ môn thể hình rõ hơn ai hết loại hình thi đấu này, với hệ thống giải đấu Mr.Olympia. Ở giải đấu này, VĐV được sử dụng steroid, hormone tăng trưởng, và dù không công khai ban hành luật lệ, Mr.Olympia xem như cho phép VĐV thoải mái muốn làm gì cũng được.

Trong làng thể hình thế giới, Mr.Olympia bị xem như "sân chơi bóng tối". Giải này ra đời từ năm 1965, và đến những năm 1980 đã xuất hiện ý tưởng "Steroid Olympic", do chính các nhà khoa học đưa ra. Những người đặt nền móng cho ý tưởng này là Jon Entine, nhà báo nổi tiếng người Mỹ và Julian Savulescu, giáo sư sinh học của Đại học Oxford.

Lý do được Entine, Savulescu rồi D'Souza đưa ra cũng khá khó phản bác, xuất phát từ kỳ Olympic 1980 tại Matxcơva, cũng là một trong những kỳ Thế vận hội chịu nhiều tai tiếng về việc sử dụng doping.

"Đằng nào thì Olympic cũng bị vấy bẩn bởi doping. Nếu xác nhận rằng việc loại trừ doping khỏi thể thao là không thể, tại sao chúng ta không tạo ra những giải đấu thể thao cho phép sử dụng thuốc kích thích. Tất cả mọi người đều bình đẳng như nhau", Entine viết. Luận điểm này bị xem là ngụy biện, nhưng cũng không dễ phản bác.

Dễ hiểu vì sao giới khoa học lại ủng hộ "steroid Olympic", bởi khi giải đấu thể thao diễn ra theo kiểu thử thuốc như vậy, chính các nhà hóa học, sinh học sẽ càng nâng cao vị thế của mình.

Còn với người hâm mộ, số lượng ủng hộ cũng như phản đối khá cân bằng. Nhưng chuyên gia phân tích Craig Roberts của Úc đưa ra thống kê cho thấy sự áp đảo của phe "steroid Olympic" trong thế hệ trẻ. Cụ thể, chỉ khoảng 40% người thuộc thế hệ sinh vào những năm ngay sau Thế chiến II và những năm 1970-1990 là không phản đối "steroid Olympic".

Nhưng với thế hệ gen Z (sinh năm từ 1997 đến 2005), con số tương ứng lên đến 70%, và tỉ lệ khẳng định sẽ theo dõi "steroid Olympic" là 23%. 38% đối tượng gen Z được khảo sát còn cho rằng kỳ đại hội thể thao kiểu này mang nhiều nét tích cực. 

Đó là một phản ứng dễ hiểu, đậm chất thanh niên Mỹ, yêu thích những thứ mới mẻ, sôi động, và càng mạnh, càng khỏe, càng tự do thì càng tốt.

Với một tên gọi mang vẻ tích cực hơn, Enhanced Games hội tụ tất cả những điều đó.

Khó thể ủng hộ

Nhưng như thường lệ, quan điểm của gen Z thường… không được xem trọng, và Enhanced Games cũng vậy. Hầu như toàn bộ các liên đoàn thể thao thế giới đều chỉ trích gay gắt ý tưởng này. Chủ tịch Liên đoàn Điền kinh thế giới Sebastian Coe gọi Enhanced Games là "một trò hề nguy hiểm", và "hành động vô trách nhiệm với sinh mạng của con người".

Ông Coe hoàn toàn có lý khi phê phán Enhanced Games là vô trách nhiệm với sinh mệnh con người. Lịch sử cuộc thi Mr.Olympia không thiếu những ca tử vong vì sử dụng thuốc quá đà. 

Tiêu biểu có thể kể ra Andreas Munzer, người từng 5 lần dự cuộc thi này, rồi đột ngột qua đời vào năm 1996 khi mới 32 tuổi. Ông bị suy gan sau nhiều năm vì lạm dụng steroid và thuốc lợi tiểu cực mạnh. Khi khám nghiệm tử thi, bác sĩ phát hiện gan của Munzer gần như hóa đá, máu đông đặc như thạch, nội tạng tổn thương nghiêm trọng do dùng quá nhiều thuốc.

Có rất nhiều trường hợp tương tự Munzer trong lịch sử cuộc thi Mr.Olympia. Họ trải qua cảm giác vinh quang nhất thời, rồi trả giá chỉ sau đó vài năm. Mohammed Benaziza, một trong những cái tên quen thuộc của cuộc thi, từng bị Arnold Schwarzeneger nhận xét là "quá khô, khó lòng duy trì tình trạng cơ thể như vậy mà không trả giá". 

Quả thật, Benaziza chỉ sống được đến 33 tuổi, rồi đột tử vì sử dụng thuốc lợi tiểu quá mạnh sau cuộc thi Mr.Olympia 1992. Ông bị phát hiện qua đời tại một khách sạn vì ngừng tim, chỉ vài tuần sau khi được chấm hạng 5 ở giải năm đó.

Có một điểm khác biệt quan trọng giữa Mr.Olympia và Enhanced Games. Với Mr.Olympia, giải đấu nói chung chỉ "không cấm" sử dụng thuốc, còn Enhanced Games thậm chí khuyến khích. Chính điều này càng khiến kỳ đại hội do con trai Tổng thống Trump cổ xúy nhận thêm nhiều chỉ trích.

Anna Meares, nữ cua rơ từng đoạt HCV Olympic, tuyên bố: "Chẳng có chút an toàn nào, và cũng chẳng có chút công bằng nào. Làm sao để phân định rằng VĐV này giỏi hơn, nỗ lực hơn, ưu tú hơn VĐV khác khi có sự can thiệp của doping? Tôi nghĩ đây là cách tiếp cận sai hoàn toàn với thể thao". 

Còn Ủy ban Olympic quốc tế (IOC) phát lời cảnh báo: "Nếu bạn muốn phá hủy mọi khái niệm về tinh thần thể thao và cạnh tranh công bằng thì đây là cách tốt nhất. Điều này hoàn toàn đi ngược lại với ý tưởng và giá trị của thể thao".

Ngay khi Enhanced Games được nêu ý tưởng, kình ngư lão làng James Magnussen bày tỏ hứng thú. Anh cho biết sẽ tham gia vì tiền thưởng khổng lồ, đồng thời muốn phá vỡ các kỷ lục ở chặng đua tốc độ 50m. 

Ngay lập tức, D'Souza phụ họa: "Magnussen sẽ cho chúng ta thấy tiềm năng của cơ thể con người - dưới sự hỗ trợ của khoa học kỹ thuật - là đến đâu".

Ở một số góc độ, những lời hô hào của D'Souza nghe có vẻ hấp dẫn. Một kình ngư đã giải nghệ 34 tuổi như Magnussen lại có thể phá vỡ kỷ lục thế giới do những kình ngư trẻ trung, tài ba thiết lập. Điều đó cho thấy sức mạnh vô biên của khoa học kỹ thuật. 

Nhưng nếu vậy, Enhanced Games có còn là một kỳ đại hội thể thao? Hay là nơi để các cường quốc phô diễn công nghệ doping?■