Hai con đường nhập tịch

Dự án "vô địch World Cup 2050" của bóng đá Trung Quốc giờ nghe như một trò đùa, đặc biệt khi đặt cạnh kế hoạch vốn bị xem là "ăn xổi" của người Indonesia.

Dùng tiền nhập tịch

Có tổng cộng 3 ngoại binh nhập tịch được HLV Branko Ivankovic của Trung Quốc tung vào sân trong trận gặp Indonesia, đội vốn có số lượng cầu thủ nhập tịch áp đảo nội binh. Nhưng đó chỉ là khoảnh khắc quay đầu của bóng đá Trung Quốc, khi họ chấp nhận mình đã sai lầm với chính sách theo đuổi những ngôi sao ngoại suốt hơn một thập niên qua.

Từ khoảng năm 2012-2013, các CLB của China Super League (CSL, Giải vô địch bóng đá Trung Quốc) bắt đầu mở hầu bao để ồ ạt mang về ngoại binh từ châu Âu hoặc Nam Mỹ. 

Đến năm 2015, Tổng cục Thể dục thể thao Trung Quốc đưa ra dự án "vô địch World Cup 2050", với 3 giai đoạn chính: nâng cấp CSL, mang những ngôi sao ngoại về giải và đẩy mạnh chính sách nhập tịch.

Chỉ trong khoảng 7 năm từ 2013-2020, các đội bóng CSL đổ ra hơn 2 tỉ USD để mang về những siêu sao ngoại quốc. Khoản tiền lương họ phải trả còn lớn hơn thế nhiều, vào khoảng 3,3 tỉ USD từ 2015 đến nay. 

Đã có giai đoạn CSL thực sự mạnh lên, với 2 chức vô địch Champions League châu Á của Quảng Châu Evergrande vào các năm 2013, 2015. Nhiều ngoại binh Brazil sau khi sinh sống đủ 5 năm tại Trung Quốc cũng quyết định nhập tịch. 

Từ khoảng năm 2018, Trung Quốc hướng đến mục tiêu trung hạn của siêu dự án: sớm trở lại đấu trường World Cup nhờ cầu thủ nhập tịch.

Elkeson, Aloisio, Alan, Goulart, Fernandinho, Serginho… đều là những ngôi sao ở CSL nhập tịch Trung Quốc sau khi sinh sống tại đây đủ 5 năm, theo điều kiện mà FIFA đặt ra. Khốn nỗi, khi đủ điều kiện, hết thảy những cầu thủ này đều đã... già! Thêm nữa, họ cũng chỉ là ngôi sao hạng hai.

CSL không thiếu ngôi sao hạng nhất, như Hulk và Oscar. Nhưng những cầu thủ này người đã khoác áo tuyển Brazil, người lại quá… tốn kém. 

Ví dụ điển hình là Alex Teixeira. Tiền đạo từng khoác áo tuyển U20 Brazil đến Trung Quốc năm 25 tuổi, khiến Giang Tô Suning phải bỏ ra 60 triệu USD phí chuyển nhượng, kèm theo bản hợp đồng có mức lương trên dưới 10 triệu USD trong 5 năm.

Sau khi chơi đủ 5 năm ở Giang Tô, Teixeira đã ngốn của đội bóng này hơn 100 triệu USD, và đòi hỏi mức lương cao hơn nữa để nhập tịch. Nhưng lúc này bong bóng CSL đã vỡ, chẳng đội bóng nào có thể tiếp tục trả cho Teixeira hơn 50 triệu USD để anh gắn bó thêm với bóng đá Trung Quốc. Thế là Teixeira rời bỏ đại lục.

Đó chính là mặt trái của những mối quan hệ được xây dựng thuần túy dựa trên tiền bạc.

"Cứ sau những kỳ nghỉ là bọn họ lại tăng cân, thực sự thiếu chuyên nghiệp" - Ou Chuliang (Âu Sở Lương), cựu tuyển thủ và là HLV thủ môn ở tuyển Trung Quốc một thời gian, phê phán ngoại binh nhập tịch. 

Khi không có đam mê, sự hứng khởi và cam kết về tinh thần dân tộc, từ Elkeson cho đến Alan, hết thảy chỉ là cái bóng vật vờ trong màu áo tuyển quốc gia.

Những thứ không mua được bằng tiền

Trung Quốc không phải nền bóng đá duy nhất lạc lối về chính sách nhập tịch. Xuyên suốt hành trình vòng loại World Cup 2026, UAE có lúc triệu tập đến 8 cầu thủ Brazil vào đội tuyển, chưa kể còn một số cầu thủ khác đến từ châu Phi. 

Nhìn xa hơn nữa, Qatar mới là nền bóng đá đi đầu về việc nhập tịch cầu thủ Brazil vốn chẳng hề có quan hệ huyết thống. Tương tự như Trung Quốc, cả UAE lẫn Qatar đều phải gồng mình trả những mức lương ngất ngưởng.

Và cho đến nay, vẫn chưa đội nào trong 3 nền bóng đá đẩy mạnh việc nhập tịch các cầu thủ Brazil thực sự gặt hái được thành quả. 

Lần duy nhất UAE giành được vé dự World Cup là vào năm 1990, Trung Quốc chỉ giành được vé vào năm 2002, khi vòng loại không có sự góp mặt của Nhật Bản và Hàn Quốc (vì là chủ nhà), còn Qatar ngoài việc được dự World Cup 2022 với tư cách chủ nhà cũng chưa từng đến đích ở các giải vòng loại.

Kể cả khi đã rơi vào một bảng đấu khá dễ, với chỉ mình Iran là đại gia áp đảo, cả UAE lẫn Qatar vẫn đánh mất tấm vé trực tiếp vào tay Uzbekistan.

Trung Quốc, UAE và Qatar thất bại vì kế hoạch mang tính "ăn xổi". Chỉ đúng một phần. Bởi nếu so ra, sách lược của Indonesia còn vội vàng, gấp rút hơn nhiều. Cả 3 đội đã nói trên đều là nhà giàu, đều dành ra 5-10 năm để triển khai việc nhập tịch. Còn Indonesia chỉ mất vỏn vẹn 2 năm để xây dựng nên một đội hình với trên dưới 15 người đến từ Hà Lan.

Yếu tố huyết thống có lẽ vẫn là điểm khác biệt lớn nhất. Dù nhiều ngôi sao Indonesia hiện có vẻ ngoài của người châu Âu như Audero, Hubner, Haye, sự thật là họ vẫn đang chiến đấu cho đội bóng quê hương mình, một cách vô vụ lợi.

Có thể có những khoản lót tay, những phần tài trợ nhất định để dàn sao ở Hà Lan chấp nhập trở về Indonesia chơi bóng mỗi đợt thi đấu quốc tế. Nhưng Indonesia không phải là Trung Quốc.

Audero không cần đến tiền để chọn khoác áo Indonesia, khi mà anh đã hưởng mức lương 1,5 triệu USD suốt nhiều năm qua. Còn Kevin Diks, người vừa chuyển đến CLB Monchengladbach của Đức, cũng nhận được mức lương 3 triệu USD/năm.

Khó có thể nói dàn sao Hà Lan của Indonesia chất lượng hơn dàn ngoại binh Brazil của Trung Quốc, UAE hay Qatar. Nhưng họ có được những lợi thế nhất định mà các quốc gia giàu có kia không có.

Đầu tiên là số lượng. Dẫu rất giàu, Trung Quốc hay UAE vẫn khó lòng nhập tịch một lúc gần 20 ngôi sao nước ngoài như Indonesia. Hãy lấy Elkeson làm ví dụ. 

Tiền đạo người Brazil nhận mức lương trung bình 10 triệu USD trong 12 năm chơi bóng ở Trung Quốc, và Quảng Châu Evergrande còn phải bỏ ra 20 triệu USD cho Botafogo để mang anh về vào năm 2013. Tổng cộng gần 150 triệu USD đã được chi cho mỗi mình Elkeson. Để có 20 cầu thủ như vậy là 3 tỉ USD, con số quá phi lý.

Về lý thuyết, Indonesia hầu như chẳng tốn tiền. Điều đó càng cho phép họ nhập tịch thật nhiều. Khi số lượng cầu thủ nhập tịch đông áp đảo, Indonesia thậm chí không phải lo về vấn đề hòa nhập nữa, đặc biệt khi giờ đây HLV trưởng cũng là một người Hà Lan: Patrick Kluivert.

Và sau cùng, những Diks, Hilgers hay Romeny của Indonesia vẫn đang tận hưởng môi trường bóng đá đỉnh cao ở châu Âu. Họ không cần phải lùi bước sự nghiệp chỉ vì chọn màu áo tuyển quốc gia. Hầu hết ở độ tuổi 20-25, dàn sao nhập tịch của Indonesia sẽ tiếp tục phát triển vượt bậc ở Bundesliga, Eredivisie hay cả Premier League.

Hai con đường nhập tịch phổ biến của làng bóng đá lại đang cho thấy những kết quả trái ngược. Indonesia đang mơ mộng về khả năng làm nên phép màu như Morocco, đội bóng cũng khuynh đảo World Cup 2022 bằng một dàn cầu thủ kiều bào trở về từ châu Âu.■