Toàn cảnh vụ việc

Khuya ngày 14-7, truyền thông Tây Ban Nha bất ngờ tiết lộ vụ việc Lamine Yamal thuê người lùn (dwarf) biểu diễn trong tiệc sinh nhật tuổi 18, hay còn gọi là tiệc trưởng thành của anh.

Ngay lập tức, vụ việc này gây phẫn nộ vì có tính chất xúc phạm người mắc hội chứng lùn (achondroplasia), một trong những đối tượng người khuyết tật được xã hội bảo vệ.

Truyền thông Tây Ban Nha cho biết giới chức nước này đã chính thức yêu cầu công tố viên vào cuộc điều tra. Theo luật hiện hành, Yamal hoàn toàn có thể đối mặt với án phạt dân sự nặng nề. 

Anh thậm chí có nguy cơ bị truy tố hình sự với mức án lên đến 4 năm tù nếu bị xác định cố ý xúc phạm người khuyết tật.

Buổi tiệc này được tổ chức đúng vào khuya ngày 13-7. Những hình ảnh lan truyền trên mạng xã hội cho thấy một không gian tiệc tùng xa hoa với âm nhạc, vũ công, trang trí sang trọng và đặc biệt là sự xuất hiện của các diễn viên mắc hội chứng lùn, được cho là đóng vai trò giải trí mang tính hài hước. 

Dù đoạn clip chưa trực tiếp cho thấy hành vi cụ thể xúc phạm, nhưng sự hiện diện của người lùn như một “yếu tố trang trí” cho bữa tiệc đã làm bùng lên làn sóng phẫn nộ mạnh mẽ từ các tổ chức bảo vệ quyền lợi người khuyết tật.

Hiệp hội người mắc chứng loạn sản xương (achondroplasia) Tây Ban Nha - gọi tắt là ADEE - là tổ chức đầu tiên lên tiếng. 

Trong tuyên bố chính thức, ADEE khẳng định việc sử dụng người lùn làm công cụ giải trí là hành vi xúc phạm nhân phẩm, củng cố định kiến xã hội và mang tính phân biệt đối xử nghiêm trọng. 

Đại diện của hiệp hội này nhấn mạnh: “Chúng tôi không quan tâm đến việc họ có tự nguyện hay không. Việc một người nổi tiếng như Yamal tổ chức một buổi tiệc có yếu tố miệt thị người khuyết tật là hành vi không thể chấp nhận được. Nó tạo ra tiền lệ nguy hiểm và truyền đi thông điệp sai lệch về quyền bình đẳng”.

Trước phản ứng dữ dội từ dư luận, Bộ Quyền xã hội Tây Ban Nha đã chính thức chuyển hồ sơ vụ việc sang Cơ quan công tố đặc trách quyền lợi người khuyết tật để điều tra khả năng vi phạm pháp luật. 

Theo phát ngôn của Bộ, nếu có dấu hiệu phân biệt đối xử dựa trên khuyết tật, sự việc có thể bị xử lý theo cả hai hướng: hành chính và hình sự. 

Vì sao Yamal đối diện án phạt nặng?

Căn cứ pháp lý quan trọng trong vụ việc này là Luật 15/2022 về Bình đẳng đối xử và Không phân biệt đối xử, được thông qua ngày 12-7-2022.

Cụ thể, Điều 2 của luật nêu rõ: “Mục tiêu của luật này là đảm bảo bình đẳng thực chất và hiệu quả, ngăn ngừa và loại bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử, dù là trực tiếp hay gián tiếp, đặc biệt liên quan đến tình trạng khuyết tật".

Trong khi đó, Điều 3 nhấn mạnh: “Mọi hành vi làm tổn thương phẩm giá hoặc tạo ra môi trường xúc phạm, thù địch, hạ thấp hoặc làm mất giá trị con người vì lý do liên quan đến khuyết tật đều bị coi là phân biệt đối xử".

Điều 28 của luật còn quy định rõ ràng hơn về hành vi tổ chức sự kiện: “Việc tổ chức các sự kiện sử dụng đặc điểm hình thể của người khuyết tật nhằm mục đích giải trí, gây cười hoặc trình diễn mang tính miệt thị là hành vi bị nghiêm cấm".

Tuy nhiên, nếu cuộc điều tra xác định hành vi của Yamal mang tính công khai, có chủ đích kỳ thị hoặc gây tổn hại thực sự đến cộng đồng người khuyết tật thì vụ việc có thể bị xử lý theo Điều 510 Bộ luật Hình sự Tây Ban Nha. Điều khoản này quy định: “Người nào công khai cổ vũ, thúc đẩy hoặc biện minh cho hành vi kỳ thị, thù hằn hoặc bạo lực đối với một nhóm người vì lý do khuyết tật sẽ bị phạt tù từ 1 đến 4 năm và bị cấm hành nghề công cộng từ 1 đến 6 năm".

Nhiều người hâm mộ bênh vực Yamal, cho rằng các diễn viên được mời đến trên cơ sở tự nguyện. Tuy nhiên, theo lý giải của giới luật sư, điều này không đủ để miễn trừ trách nhiệm pháp lý nếu hành vi tổ chức bị xác định vi phạm luật. 

Ủy ban đại diện người khuyết tật Tây Ban Nha (CERMI) cũng đã lên tiếng ủng hộ hành động điều tra của Bộ. Trong tuyên bố phát đi hôm 14-7, CERMI nhấn mạnh: “Những gì diễn ra tại buổi tiệc của Yamal không khác gì những gánh xiếc người khuyết tật thời Trung cổ - điều mà xã hội hiện đại cần phải đoạn tuyệt. Người nổi tiếng càng phải có trách nhiệm gấp bội trong việc hành xử đúng đắn".

Hiện tại phía Yamal chưa có bất kỳ phát ngôn chính thức nào. Đại diện CLB Barca cũng từ chối bình luận, chỉ cho biết “sẽ xem xét vụ việc một cách thận trọng”. 

Tuy nhiên, theo các chuyên gia luật tại Tây Ban Nha, trong trường hợp Yamal thừa nhận lỗi và chủ động xin lỗi công khai, anh có thể tránh được truy tố hình sự, nhưng không tránh khỏi án phạt hành chính rất nặng - có thể lên đến 1 triệu euro. 

Ngược lại, nếu Yamal hoặc ê kíp của anh phủ nhận trách nhiệm và không có hành động khắc phục, cơ quan công tố hoàn toàn có thể yêu cầu truy tố siêu sao của Barca.

Lamine Yamal giữ kín như bưng tiệc trưởng thành siêu bí mật

Ngày mai 13-7, tài năng trẻ Lamine Yamal sẽ chính thức bước sang tuổi 18. Nhân dịp đặc biệt, ngôi sao của Barca đã chuẩn bị một bữa tiệc trưởng thành 'siêu bí mật' vào tối nay 12-7.