Tăng trưởng hai con số là mục tiêu số một được Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được nêu khi nhận vai trò lái "con tàu lớn" TP.HCM. Trong đó hạ tầng giao thông là chìa khóa then chốt.

Trả lời phỏng vấn báo Tuổi Trẻ, Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được chia sẻ: ""Lộ thông tài thông, đại lộ sinh đại phú". Muốn kinh tế phát triển mạnh mẽ phải có hạ tầng giao thông hiện đại, thuận lợi.

Giao thông là thước đo quan trọng để đánh giá trình độ phát triển của một quốc gia, một thành phố. Đây cũng là điều kiện tiên quyết để tăng trưởng hai con số, là cơ hội đưa TP.HCM phát triển ngang tầm với các đô thị hàng đầu châu Á".

* Nhận trọng trách ở TP.HCM, ông nói "từ đây sẽ cùng lái tàu lớn ra biển cả, vượt thác ghềnh". Ông đã nhận diện về "con tàu lớn" và thử thách ấy ra sao?

- "Con tàu lớn" TP.HCM có quá khứ rất tự hào, từng được ví như hòn ngọc Viễn Đông, là nơi bắt đầu cho những đổi mới đột phá, sáng tạo, là đầu tàu, khơi nguồn nhiều chủ trương chính sách kinh tế quan trọng. 

Dù bị ảnh hưởng nặng nề của đại dịch COVID-19 nhưng TP.HCM vẫn kiên cường vượt lên, tiếp tục đóng góp ngân sách lớn cho quốc gia. Đặc biệt, năm 2024 đạt được nhiều kết quả quan trọng: GRDP tăng trưởng 7,17%; thu ngân sách kỷ lục hơn 508.000 tỉ đồng, bằng 105,3% dự toán.

Tuyến metro số 1 đưa vào khai thác sau 17 năm, nhận được sự quan tâm đặc biệt từ người dân. Đây cũng là niềm tin, động lực để TP.HCM tiếp tục đầu tư 355km đường sắt đô thị trong 10 năm tới theo nghị quyết của Quốc hội.

Nhiều mục tiêu lớn như quy hoạch thành phố thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 và quy hoạch chung thành phố Thủ Đức đến năm 2040 được phê duyệt. 

Đề án xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế và nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị đã được thông qua… Những nền tảng này sẽ giúp thành phố có thêm động lực tăng trưởng trong dài hạn. 

Tuy nhiên, thử thách cũng rất lớn. Hiện còn đến 571 dự án vướng mắc, tồn đọng, năm 2024 vốn đầu tư nước ngoài giảm 39,5%, doanh nghiệp mới giảm 7,9%, doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường tăng 6,5%. Hai tháng đầu năm 2025, cấp phép thành lập doanh nghiệp mới giảm 37,6%, vốn đăng ký giảm 47,9% với cùng kỳ.

Môi trường đầu tư của thành phố thiếu đi sự hấp dẫn, doanh nghiệp rời thị trường càng nhiều, trong khi dự án được chấp thuận đầu tư mới rất ít. Cả năm 2024, thành phố chỉ chấp thuận chủ trương đầu tư 8 dự án bất động sản. Tiến độ tháo gỡ dự án vướng mắc tồn đọng không như kỳ vọng, người lao động rời thành phố do cuộc sống ngày càng khó khăn.

* Như vậy để tăng trưởng hai con số sẽ rất gian nan. Mục tiêu này được định hình trên những cơ sở nào, thưa ông?

- Khó khăn, thách thức nhưng TP.HCM vẫn có nhiều cơ hội, dư địa phát triển, để thực hiện thắng lợi các mục tiêu. 

Ngoài việc là đầu tàu kinh tế, cơ sở vững chắc nhất của TP.HCM chính là nguồn tài nguyên khác biệt: vị trí, vai trò, quá khứ tự hào, truyền thống năng động, sáng tạo, địa linh nhân kiệt, nguồn lực phong phú dồi dào.

“Con tàu lớn “TP.HCM có quá khứ rất đỗi tự hào, từng được ví như hòn ngọc Viễn Đông - là nơi bắt đầu cho những đổi mới đột phá, sáng tạo, là đầu tàu, khơi nguồn nhiều chủ trương chính sách kinh tế quan trọng.

Vấn đề là chúng ta sẽ phải làm gì?  

Đó là phải thay đổi tư duy. TP.HCM có nguồn tài nguyên khác biệt thì không thể phát triển theo cách thông thường, mà phải khác biệt. Phải "phát triển xanh và số", trên nền tảng công nghệ cao: năng lượng sạch, công nghệ thông tin, AI, dữ liệu lớn, chip bán dẫn…

Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ đạo rất rõ TP.HCM phải tiên phong thay đổi mạnh mẽ, tạo ra mô hình phát triển kiểu mẫu cho cả nước. Muốn vậy, không chỉ lãnh đạo hay một vài người, mà tất cả cán bộ thành phố phải đặt mình là người kiến tạo phát triển, kiến tạo sự thay đổi.

Phải biến cơ chế xin - cho thành phục vụ. TP.HCM là đầu tàu, là văn minh, cần loại bỏ tư duy không quản lý được thì cấm. Nhân dân và doanh nghiệp là trung tâm, là chủ thể để phục vụ. Phải xem doanh nghiệp là nguồn lực, là động lực cho sự phát triển.

Chính quyền thành phố phải là một chính quyền thông minh, "tinh - gọn - mạnh - hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả", là bà đỡ thực sự, hỗ trợ, dẫn dắt, tạo sân chơi bình đẳng. Lấy hiệu quả làm thước đo đánh giá chất lượng phục vụ của cơ quan hành chính, sự hài lòng của người dân và doanh nghiệp là mục tiêu, là động lực phục vụ.

* Trong chương trình hành động, ông nhấn mạnh chiến lược tập trung đầu tư hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại. Vì sao ông chọn mục tiêu này?

-  Nhiệm vụ trọng tâm của TP.HCM là đẩy mạnh đầu tư công, lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư, trong đó phát triển hạ tầng giao thông sẽ góp phần khơi thông các nguồn lực phát triển.

Tôi nhận nhiệm vụ tại TP.HCM ở một "điểm giao" rất đặc biệt của giao thông thành phố: Quốc hội vừa thông qua nghị quyết đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị của TP.HCM và Hà Nội (trong đó TP.HCM hoàn thành 355km trong 10 năm tới - PV); HĐND TP.HCM thông qua chủ trương về bốn dự án BOT cửa ngõ hơn 60.000 tỉ. 

Bên cạnh đó TP.HCM đang chủ trì, phối hợp với các tỉnh khẩn trương hoàn thiện hồ sơ báo cáo nghiên cứu tiền khả thi để trình Chính phủ, Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư dự án đường vành đai 4 TP.HCM trong kỳ họp sắp tới để triển khai xây dựng, hoàn thành trong giai đoạn 2025 - 2028. 

Cùng với hàng loạt công trình hạ tầng đã, đang và sẽ khởi công, thi công trong năm 2025 đưa TP.HCM thành một "đại công trường", tạo ra vận hội lớn cho thành phố.

Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được thị sát tuyến metro số 1, ông yêu cầu khởi công metro số 2 ngay trong năm 2025 và chuẩn bị nhân lực thật tốt cho 355km trong 10 năm tới.

Về TP.HCM, tôi đặt ra nhiều mục tiêu với hạ tầng giao thông. Tôi chọn Sở Giao thông công chánh để làm việc đầu tiên trên cương vị chủ tịch TP.HCM là vì lý do đó.

* Người dân TP.HCM vốn ám ảnh với "kẹt xe, ngập nước", nhiều dự án dang dở. Thách thức này sẽ ảnh hưởng đến các mục tiêu ông vừa đề cập?

- Đó là thách thức, nhưng cũng là cơ hội cho chính quyền thành phố. Bởi giao thông là lĩnh vực rất đặc biệt, mỗi công trình hoàn thành, người dân sẽ thấy, sẽ "sờ mó" được và hưởng thụ ngay thành quả. Nếu quyết tâm, có giải pháp, có thành quả thì nhân dân sẽ ủng hộ.

Tuyến metro số 1 đến 17 năm mới hoàn thành, nhưng khi tàu chạy thì người dân thành phố rất phấn khởi, quên hết "trách cứ, giận hờn", người dân cả nước cũng quan tâm. 

Vừa rồi, Tổng Bí thư Tô Lâm trực tiếp trải nghiệm trên tuyến metro số 1, càng cho thấy tầm quan trọng của công trình. Đây cũng là niềm tin, động lực để TP.HCM tiếp tục đầu tư 355km đường sắt đô thị trong 10 năm tới theo nghị quyết của Quốc hội.

Thành phố cũng đã và đang đầu tư loạt dự án vành đai 2, 3, 4, các tuyến quốc lộ cửa ngõ, các cao tốc liên vùng. 

Năm nay sẽ khởi công 15 công trình để chào mừng kỷ niệm 50 năm ngày thống nhất đất nước, trong đó có các dự án trọng điểm như: cầu đi bộ qua sông Sài Gòn, cầu đường Nguyễn Khoái, cao tốc TP.HCM - Mộc Bài… 

Trong năm 2025, thành phố sẽ bố trí khoảng 36.433 tỉ đồng vốn đầu tư công cho lĩnh vực giao thông, chiếm 43% tổng vốn đầu tư công toàn thành phố.

Với chiến lược tập trung hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại, tôi tin chỉ vài năm tới đây giao thông TP.HCM sẽ có một bộ mặt mới, thông suốt và hiện đại.

* Với khối lượng dự án rất lớn, phức tạp, để triển khai thành công, TP.HCM sẽ thay đổi cách làm ra sao?

- Dòng vốn đầu tư toàn cầu đang dịch chuyển sang Việt Nam. Nếu TP.HCM không chuẩn bị hạ tầng kịp thời, không tạo môi trường thuận lợi cho các nhà đầu tư thì sẽ bỏ lỡ cơ hội, lãng phí nguồn lực. 

Do đó phải làm nhanh, quyết liệt, phải dành cho ngành giao thông sự quan tâm đặc biệt: cấp vốn kịp thời, phối hợp tốt về quy hoạch, đất đai, giải phóng mặt bằng, tái định cư, đẩy nhanh thủ tục đầu tư. 

Đặc biệt phải đẩy nhanh giải phóng mặt bằng, không có mặt bằng thì không có dự án, không có dự án thì không có tăng trưởng. Dự án đình trệ sẽ ảnh hưởng lớn đến đời sống người dân, hoạt động của doanh nghiệp.

Nghị quyết 188 của Quốc hội với các cơ chế chính sách đặc biệt, đột phá sẽ giúp TP.HCM đầu tư, hoàn thành 355km trong 10 năm.

Tiếp theo là phải thần tốc và chuẩn bị đủ nhân lực, chủ động học hỏi, nắm bắt, tiến tới làm chủ công nghệ đường sắt đô thị. 

Tại cuộc làm việc với Ban Quản lý đường sắt đô thị, chúng tôi "chốt" đề xuất của Sở Giao thông công chánh là khởi công tuyến metro số 2 ngay trong năm 2025, không chờ sang năm sau. 

Để làm 355km đường sắt đô thị trong mười năm, mỗi năm trung bình phải "tiêu" được 4 tỉ USD là chuyện không đơn giản. 

Tôi đã yêu cầu Ban Quản lý đường sắt đô thị và toàn ngành giao thông thành phố phải giải bài toán này ngay. Đây là khâu tiên quyết và thực tế hiện nay chưa đủ, sắp tới sẽ còn rất gian nan.

Đồ họa: TẤN ĐẠT

Tôi đã yêu cầu các sở ban ngành phải đổi mới tư duy theo hướng chủ động, năng động, sáng tạo linh hoạt. 

Tiến độ của một số dự án chậm trễ, tôi thấy một phần do thiếu chủ động tham mưu, phối hợp. Không nên gặp vướng mắc lại đẩy lên xin ý kiến trong khi nhiều vấn đề pháp luật đã rõ, thực tiễn đã chứng minh. Khó khăn thì phải tìm lối ra, chứ không thể đẩy lên "cái này khó quá, đề nghị chỉ đạo".

Lãnh đạo thành phố sẽ chịu trách nhiệm về các chủ trương đã ban hành, sẽ bảo vệ cán bộ khi làm đúng, nhưng cũng sẽ xử lý nghiêm cán bộ nếu để công việc lòng vòng, đùn đẩy, thiếu trách nhiệm.

Với các cơ chế, chính sách đặc biệt từ nghị quyết 188 của Quốc hội, metro đi đến đâu, thành phố sẽ quy hoạch đô thị, cũng như đầu tư phát triển theo mô hình TOD đến đó.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Trần Quang Lâm - giám đốc Sở Giao thông công chánh - đánh giá năm 2025 đánh dấu một vận hội đặc biệt cho hạ tầng giao thông, đô thị của thành phố, khi hàng loạt cơ chế mới cùng các dự án trọng điểm đã được cấp có thẩm quyền thông qua.

Theo ông, thành phố có lợi thế lớn khi hội tụ đủ các loại hình vận tải, bao gồm đường bộ, đường sắt, đường thủy, hàng không và đường biển. 

Với vai trò đầu tàu, cực tăng trưởng và hạt nhân của vùng Đông Nam Bộ, TP.HCM đã và đang tập trung đầu tư vào hạ tầng khung và kết nối vùng, tạo tiền đề cho sự phát triển bền vững.

Chủ tịch TP.HCM Nguyễn Văn Được khẳng định sẽ mở rộng chính sách để kêu gọi tư nhân rót vốn vào hạ tầng giao thông, đặc biệt là giao thông xanh. Trong ảnh: Tuyến xe buýt điện tại TP.HCM (số hiệu D4), vận hành từ tháng 3-2022, được sự ủng hộ của người dân.

Hiện nay ngành giao thông thành phố đang phối hợp cùng các đơn vị đẩy nhanh tiến độ để khởi công loạt dự án nhằm chào mừng kỷ niệm 50 năm ngày thống nhất đất nước như cầu đi bộ qua sông Sài Gòn, vành đai 2 đoạn 1 và đoạn 2, cầu đường Nguyễn Khoái, cao tốc TP.HCM - Mộc Bài, xây dựng hạ tầng rạch Xuyên Tâm, xây dựng hạ tầng, cải tạo môi trường bờ Bắc kênh Đôi… 

Bên cạnh đó, công tác chuẩn bị đầu tư cũng được đẩy mạnh với tổng cộng 140 dự án gồm 98 dự án giao thông và 42 dự án hạ tầng kỹ thuật.

Đối với hành trình 10 năm làm 355km theo nghị quyết 188 của Quốc hội, ông Phan Công Bằng - trưởng Ban Quản lý đường sắt đô thị TP.HCM - cho biết đã trình đề xuất bố trí vốn và phối hợp với Sở Giao thông công chánh xây dựng kế hoạch triển khai chi tiết.

Khi hoàn thành, vành đai 3 TP.HCM sẽ kết nối thuận lợi những khu vực trọng điểm phía đông với các tỉnh thành lân cận, giảm tải áp lực giao thông cho các tuyến hiện hữu. Trong ảnh là đoạn đường trên cao của gói thầu XL03, đi qua TP Thủ Đức.

Trong đó sẽ chọn metro số 2 làm tuyến thí điểm, dự kiến khởi công ngay trong năm nay, hoàn thành vào năm 2030. Hiện thành phố đang thực hiện các thủ tục để chuyển đổi nguồn vốn làm metro số 2 từ ODA sang đầu tư công để làm cơ sở triển khai các bước tiếp theo.

Còn theo ông Phạm Trung Kiên - phó giám đốc Sở Tài chính TP.HCM, trong giai đoạn 2026-2030, thành phố có kế hoạch đầu tư công 1.070.000 tỉ đồng, trong đó dự kiến bố trí cho giao thông là 766.000 tỉ đồng (bao gồm 514.000 tỉ đồng cho các dự án metro). 

Điều này cho thấy TP.HCM đã và đang quan tâm rất lớn với lĩnh vực giao thông. Nhằm đảm bảo nguồn lực thực hiện, thành phố sẽ tiếp tục rà soát, xác định các nguồn thu từ thu thuế, sử dụng đất, rà soát các tài sản công để bán đấu giá, phát hành trái phiếu chính quyền địa phương… 

Sở Tài chính TP.HCM quyết tâm đảm bảo nguồn vốn thực hiện các dự án đầu tư công, bao gồm các dự án giao thông.

Với chiến lược tập trung hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại, chỉ vài năm tới đây giao thông TP.HCM sẽ có một bộ mặt mới, thông suốt và hiện đại