Bảo tồn gốm cổ Quảng Đức của Phú Yên

MINH CHIẾN

Tỉnh Phú Yên hướng tới việc bảo tồn gốm Quảng Đức, một dòng gốm xưa, đặc sắc đang dần mai một thông qua việc gắn kết với du lịch làng nghề để vừa quảng bá, thu hút du khách vừa phục hồi, giữ lại cách sản xuất gốm.

Ngày 30-5, hội thảo “Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa gốm Quảng Đức” do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Phú Yên tổ chức có sự tham gia của nhiều nhà khoa học, các chuyên gia gốm sứ toàn quốc.

Dòng gốm đặc trưng của Phú Yên

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Lê Vũ - phó giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Phú Yên - cho hay làng gốm Quảng Đức (xã An Thạch, huyện Tuy An) có lịch sử hình thành trên 300 năm.

Nguyên liệu làm gốm chủ yếu lấy từ vùng lân cận như đất sét An Định, sò huyết đầm Ô Loan, củi từ sông Cái.

Gốm gồm hai loại: tráng men và không tráng men, với hoa văn phong phú. Vào thế kỷ 17 đến thế kỷ 20, gốm Quảng Đức được tiêu thụ rộng rãi, không chỉ ở Phú Yên mà còn ở miền Trung, Tây Nguyên, Nam Bộ.

“Từ giữa thế kỷ 20, làng gốm Quảng Đức dần mai một, nhiều kỹ thuật bị thất truyền, không còn lò nung hay thợ làm gốm. Nhận thấy giá trị văn hóa của dòng gốm này, các cơ quan và cá nhân đã nỗ lực sưu tầm, bảo tồn và đạt được một số kết quả.

Hội thảo được tổ chức nhằm đánh giá toàn diện giá trị di sản gốm Quảng Đức, đề xuất giải pháp bảo tồn và phát huy, thực hiện hiệu quả Đề án phát triển du lịch tỉnh Phú Yên, khai thác tốt các giá trị tài nguyên du lịch văn hóa, tạo nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội”, ông Vũ nói.

Ông Trần Thanh Hưng - phó trưởng ban thường trực Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy, chủ tịch Câu lạc bộ UNESCO nghiên cứu, bảo tồn cổ vật Phú Yên - cho hay việc bảo tồn gốm Quảng Đức không phải là khôi phục một làng nghề hay đưa sản phẩm ra cạnh tranh trên thị trường.

"Nhưng nếu chế tác thành công gốm Quảng Đức sẽ là điều ý nghĩa khi chứng minh cho các nhà nghiên cứu Việt Nam và thế giới về một kỹ thuật chế tác gốm độc đáo riêng có. Từ đó, bảo tồn theo cách xây dựng Quảng Đức thành một địa chỉ du lịch, nằm trong quần thể du lịch của địa phương" - ông Hưng đề nghị.

Gắn gốm Quảng Đức với du lịch làng nghề

Với tham luận “Gốm Quảng Đức - di sản, du lịch và kiến trúc”, kiến trúc sư Lê Quang Thành - giám đốc thiết kế quy hoạch Công ty Kiến trúc Huni Architectes - cho rằng du lịch di sản làng nghề đang trở thành mô hình hiệu quả để bảo tồn văn hóa và phát triển kinh tế bền vững.

Làng gốm Quảng Đức, với vị trí thuận lợi, nguyên liệu đặc hữu và kỹ nghệ truyền thống, có tiềm năng trở thành điểm đến du lịch văn hóa - sáng tạo tiêu biểu của Nam Trung Bộ.

Nằm gần tuyến du lịch trọng điểm Phú Yên (nhà thờ Mằng Lăng - gành Đá Đĩa - đầm Ô Loan), việc khôi phục làng nghề gốm sẽ góp phần hoàn thiện hệ sinh thái du lịch, tạo điểm nhấn văn hóa độc đáo cho khu vực.

Mô hình du lịch làng nghề, nếu được tổ chức bài bản sẽ mang lại nhiều giá trị như: tham quan quy trình sản xuất, trải nghiệm chế tác, mua sắm sản phẩm, thưởng thức trình diễn nghệ thuật, tham gia workshop và hoạt động giáo dục gắn với vật liệu địa phương.

Theo ông Thành, đây là mô hình đã thành công tại nhiều làng gốm nổi tiếng như Ontayaki (Nhật Bản), Incheon (Hàn Quốc), Thủy Lý (Đài Loan) và Bát Tràng (Việt Nam).

“Để phục hưng làng gốm gắn với du lịch, cần có chiến lược xã hội hóa đa chiều, trong đó nhà nước đảm bảo cơ chế và hạ tầng; doanh nghiệp, tư nhân và viện nghiên cứu đảm nhận vai trò sáng tạo, khai thác giá trị”, kiến trúc sư Lê Quang Thành chia sẻ.