Ngày 22-6, Mỹ mở loạt không kích nhằm vào các cơ sở hạt nhân của Iran, sử dụng máy bay ném bom tàng hình B-2 và bom xuyên boongke nặng 13,6 tấn để tấn công các cơ sở tại Fordow, Natanz và Isfahan.

Ngay sau đó, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố: "Các cơ sở làm giàu uranium then chốt của Iran đã bị xóa sổ hoàn toàn và triệt để. Đây là một chiến thắng quân sự ngoạn mục".

Tuy nhiên, theo trang PolitiFact, giới chuyên gia cho rằng còn quá sớm để khẳng định các cơ sở hạt nhân của Iran đã bị "xóa sổ".

Chuyên gia: “Quá sớm để kết luận”

Giới chức quân sự Mỹ đã bắt đầu đưa ra đánh giá thận trọng hơn. Tướng Dan Caine - chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân - cho biết thiệt hại là "rất nặng nề", nhưng cần thêm thời gian để đánh giá đầy đủ.

Ngoài ra, trong buổi phát sóng truyền hình ABC ngày 22-6, khi được hỏi rằng các cơ sở có thật sự bị “xóa sổ” như ông Trump nói không, Phó tổng thống Mỹ JD Vance cũng né tránh và trả lời rằng: “Chúng tôi đã làm chương trình hạt nhân của họ chậm lại đáng kể”.

Thông tin từ phía Israel - đồng minh thân cận và có khả năng tiếp cận tình báo tại hiện trường - cũng xác nhận rằng cơ sở Fordow - nằm sâu dưới lòng đất - đã "bị hư hại nặng" nhưng "không bị phá hủy hoàn toàn”.

Các chuyên gia kiểm chứng độc lập cho rằng đánh giá của ông Trump là “quá vội vàng”. Họ cho biết do cơ sở Fordow nằm sâu hàng trăm mét dưới đất nên không thể dùng ảnh vệ tinh để kết luận mức độ thiệt hại hay tình trạng bên trong.

Chuyên gia Mark Cancian từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) nói: “Không thể nào có được đánh giá chính xác về thiệt hại ngay sau đợt không kích”.

Giáo sư Philipp Bleek từ Viện Middlebury (Mỹ) cũng cho rằng hiện tại “thiệt hại có thể là nghiêm trọng, nhưng độ chính xác còn chưa thể khẳng định".

Quá trình đánh giá không đơn giản

Việc đánh giá thiệt hại với các cơ sở hạt nhân ngầm như Fordow đòi hỏi nhiều lớp thông tin - từ ảnh vệ tinh, tín hiệu tình báo, đến theo dõi phóng xạ.

Các chuyên gia nhấn mạnh rằng quá trình này mất nhiều thời gian và thường không đạt độ chắc chắn cao nếu Iran không lộ thông tin hoặc cơ sở không bị bỏ hoang.

Ngoài ra, việc đánh giá thiệt hại do bom vốn đòi hỏi nhiều lớp thông tin - bắt đầu bằng việc giám sát từ trên không qua vệ tinh và drone, các dấu hiệu cháy nổ và tín hiệu tình báo.

Tuy nhiên, đối với các cơ sở ngầm nằm sâu dưới lòng đất như Fordow, việc xác minh thiệt hại bằng mắt thường còn khó khăn hơn bội phần do vệ tinh không thể tiếp cận.

Một dấu hiệu quan trọng khác có thể theo dõi là liệu có hiện tượng rò rỉ phóng xạ tại các cơ sở này hay không - bằng chứng cho việc các máy móc làm giàu uranium đã bị phá hủy.

Do đó, quá trình đánh giá sẽ cần thời gian và chưa thể đưa ra kết luận ngay. Mỹ chỉ có thể xác minh chính xác nếu Iran để lộ thông tin hoặc cơ sở bị bỏ hoang để vào điều tra.

Phát hiện ít nhất 16 xe tải tập trung tại cơ sở hạt nhân Fordow trước khi Mỹ tấn công

Mạng xã hội đang lan truyền hình ảnh cho thấy một hàng dài xe tải tập trung trước lối vào cơ sở hạt nhân Fordow, được cho là di chuyển uranium trước thời điểm bị Mỹ tấn công. Qua xác minh, hình ảnh này là thật nhưng mục đích vẫn chưa được xác nhận.