Sau câu chuyện báo Tuổi Trẻ đăng tải về việc cô giáo ở quận 8 khánh kiệt vì gần 20 năm chờ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà và tài sản gắn liền trên đất (sổ đỏ), bà Vân gọi điện phóng viên cho biết: "Nhà cô còn bi đát hơn thế. Mang tiếng nhà ở cả ngàn mét mà nợ nần không trả được, đến mức phải cho chủ nợ sử dụng đất trừ dần vào tiền vay".

Nhà đất ngàn m² nhưng nợ "ngập đầu"

Khu nhà đất của gia đình bà Vân nằm ngay mặt tiền đường (số 154 Đặng Nguyên Cẩn, phường 13, quận 6) rộng hai ô tô có thể tránh nhau, xung quanh nhà cửa người dân xây dựng khang trang, sầm uất. Khu vực dân cư này chỉ còn duy nhất khu nhà của bà Vân đang ở xập xệ, nhếch nhác, tạm bợ do chưa được cấp sổ đỏ nên không xây dựng và sửa chữa được. Phần lớn khu đất đang được sử dụng làm kho chứa hàng hóa. Chưa được cấp sổ đỏ nên gia đình bà Vân cũng không xây dựng, sửa chữa được căn nhà đàng hoàng để ở.

Bà Vân năm nay 80 tuổi, già yếu, chống nạng đi lại khó khăn. Bà cho biết khu đất gia đình bà sử dụng rộng hơn 2.800m² do cha mẹ chồng bà là hộ ông Lý Văn Thạnh tạo lập và sử dụng từ năm 1960. Sau năm 1975, khu đất này nằm trong danh sách một số khu nhà đất của gia đình chồng bà bị kiểm kê, thu hồi công hữu hóa.

Đến năm 1987, UBND TP.HCM có quyết định về việc thanh lý tài sản đã kiểm kê hộ ông Lý Văn Thạnh. Trong đó nêu rõ riêng cơ sở xưởng sửa chữa xe (khu đất gia đình bà Vân đang sử dụng) đã có giấy chuyển nhượng quyền khai thác giữa ông Thạnh cho con là ông Lý Quang Bảo (chồng bà Vân) nên vẫn thuộc quyền sử dụng của ông Bảo.

Tiếp quản lại nhà đất, từ đó đến nay vợ chồng bà Vân sinh sống trên đất chưa có sổ đỏ. Có thời điểm gia đình bà đã bán khu nhà đất cho người khác bằng giấy tay để lấy tiền trang trải chi phí kinh doanh. Tuy nhiên sau đó do tranh chấp nên hợp đồng vô hiệu, người mua trả lại đất, gia đình bà Vân phải vay mượn trả lại số tiền hàng tỉ đồng cho người mua.

Đến năm 2018, gia đình bà làm thủ tục chia thừa kế (cho người con đầu đại diện đứng tên) xin cấp sổ đỏ khu đất với mong mỏi sớm bán một phần để chi trả nợ nần. Nhưng hồ sơ đến nay 7 năm không được giải quyết, gánh nặng nợ nần vẫn đè nặng lên gia đình bà Vân.

Điều đáng nói là toàn bộ nhà đất nêu trên đã được UBND phường 13 (quận 6) xác nhận có nguồn gốc rõ ràng. Chiếu theo luật với nguồn gốc như vậy, kèm theo điều kiện khu đất phù hợp quy hoạch (đất dân cư), gia đình bà Vân đương nhiên được cấp sổ đỏ.

Điều trớ trêu là khi xét hồ sơ, UBND quận 6 cho rằng năm 1999 UBND TP có quyết định cho các tổ chức cá nhân thuộc quận 6 thuê đất theo chỉ thị 245, trong đó có đính kèm danh mục phần diện tích gần 1.900m2 (một phần khu đất gia đình bà đang sử dụng) giao Sở Địa chính nhà đất TP ký hợp đồng thuê với ông Bảo. UBND quận 6 cho biết hiện không lưu trữ bản đồ hiện trạng vị trí thể hiện ranh giới phần diện tích thuê, đồng thời không có hồ sơ pháp lý việc ký hợp đồng giữa ông Bảo và Sở Địa chính nhà đất.

Chính cơ quan này cũng khẳng định trường hợp nhà đất của gia đình bà không thuộc đối tượng kê khai theo chỉ thị 245. Tuy nhiên để đảm bảo pháp lý, quận kiến nghị Sở Tài nguyên và Môi trường TP hỗ trợ xác định việc quản lý, ký hợp đồng thuê đất và ranh diện tích đất cho thuê cũng như việc thu tiền thuê đất của gia đình ông Bảo từ 1996 đến nay.

Sở trả lời ba lần vẫn chưa được cấp sổ

Về sự nhầm lẫn và sai sót này, năm 2007 UBND TP.HCM cũng đã có văn bản gửi các cơ quan sở, ngành và quận huyện về việc cấp sổ đỏ cho các đối tượng cá nhân, hộ gia đình kê khai sai theo chỉ thị 245.

Trong quyết định này, UBND TP thừa nhận trong quá trình kê khai, các đối tượng sử dụng đất có nguồn gốc đất của ông bà hoặc đất do nhận chuyển nhượng nhưng đang sử dụng vào mục đích sản xuất kinh doanh cũng tiến hành kê khai đăng ký, cũng có trường hợp không kê khai nhưng xã, phường cũng đã lập danh sách đưa các đối tượng này vào diện phải lập thủ tục thuê đất của Nhà nước (kê khai sai đối tượng). Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng có văn bản hướng dẫn cấp sổ đỏ với những trường hợp kê khai sai trên.

UBND TP thời điểm đó cũng chỉ đạo UBND quận, huyện khi cấp sổ đỏ cho các đối tượng xem xét kỹ nguồn gốc và xử lý: nếu trường hợp không có hợp đồng thuê nhưng có quyết định đã hết hạn, UBND quận huyện theo thẩm quyền xem xét giải quyết; nếu có đủ điều kiện theo quy định điều 50 Luật Đất đai 2003 thì báo cáo Sở Tài nguyên và Môi trường TP thẩm tra về nguồn gốc, sau khi có kết luận của sở thì UBND quận huyện tiến hành cấp giấy cho người dân.

UBND quận 6 khi nhận hồ sơ của gia đình bà Vân cũng đã có văn bản và được Sở Tài nguyên và Môi trường TP trả lời sau đó, nhưng sau đó vẫn không giải quyết. Từ năm 2018 đến nay, UBND quận 6 đã ba lần hỏi Sở Tài nguyên và Môi trường về cùng một nội dung nhưng đến nay hồ sơ của gia đình bà Vân vẫn còn chưa được xem xét.

Trong công văn trả lời lần thứ ba của Sở Tài nguyên và Môi trường TP do giám đốc sở là ông Nguyễn Toàn Thắng ký (tháng 10-2023) đã nêu rõ trước đó sở này đã hai lần trả lời cho quận 6. Một lần nữa sở nêu thẩm quyền cấp sổ thuộc về quận 6 và đề nghị UBND quận 6 căn cứ quy định và các văn bản, có trách nhiệm xem xét nguồn gốc, quá trình sử dụng đất, hiện trạng sử dụng thực tế, tình hình tranh chấp, khiếu nại và quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất để xem xét giải quyết cho người dân.

Một hồ sơ xét về cả quy định luật lẫn các văn bản khác đã rất rõ nhưng cho đến nay UBND quận 6 vẫn lấn cấn chưa giải quyết cấp sổ đỏ cho gia đình bà Vân.

Cấp sổ đỏ cho bà giáo khánh kiệt 17 năm chờ sổ ở TP.HCM

Vụ việc cô giáo Nguyễn Thị Phương Lan (76 tuổi, ngụ quận 8, TP.HCM) khánh kiệt 17 năm chờ cấp sổ đỏ nay được Sở Tài nguyên và Môi trường TP.HCM và các cơ quan liên quan thống nhất sẽ cấp sổ đỏ.