Drone viết lại các học thuyết phòng không

Chiến dịch Mạng nhện - cuộc tấn công mà Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) tiết lộ là đã được chuẩn bị hơn một năm rưỡi - đã phá hủy hơn 40 máy bay chiến lược Nga, từ các oanh tạc cơ Tu-95, Tu-22M3, Tu-160 đến máy bay radar A-50, tại các căn cứ xa xôi như Belaya ở Siberia và Olenya ở Murmansk, theo công bố của phía Ukraine.

Trân Châu cảng của Nga?

Cuộc tấn công hiệp đồng đã phơi bày sức mạnh của drone và vai trò ngày càng quyết định của chúng trong chiến tranh hiện đại. Nếu cần đưa ra một con số so sánh thì ở Trân Châu cảng - người Mỹ mất khoảng 330 chiếc máy bay - bằng khoảng 15% tổng số máy bay quân sự của quốc gia này vào thời điểm đó. 

Để thực hiện cuộc tấn công bất ngờ vào tháng 12-1941 đó, người Nhật đã phải huy động 6 tàu sân bay, 9 khu trục hạm, hàng chục tuần dương hạm, tàu ngầm và hơn 400 máy bay các loại. 

Căn cứ Trân Châu cảng của Mỹ cũng nằm tập trung hoàn toàn chỉ ở một địa điểm trên đảo Oahu. Trong khi đó, Ukraine sử dụng tất cả chỉ 117 drone (theo lời tổng thống nước này Volodymyr Zelensky, Al Jazeera 2-6) để tấn công các căn cứ không quân cách nhau mấy nghìn km rải khắp nước Nga.

Khó có thể lý giải tại sao Nga lại để đối phương vận chuyển vũ khí đi vào sâu đất liền của mình hơn 4.000km như vậy. Irkurst, một địa điểm bị tấn công, nằm rất sâu trong nội địa Nga, tận gần đông bắc Mông Cổ, về phía đông nam tiểu lục địa Siberia lạnh lẽo và cách Kiev đến hơn 5.000km. 

Chiến dịch Mạng nhện rõ ràng đã được chuẩn bị rất chu đáo, ngoài về mặt công nghệ, còn là khả năng bảo mật. 

Một chiến dịch được chuẩn bị trong một năm rưỡi với diện tác chiến lên đến 6.000km, hình thức vận chuyển là của công nghệ cách đây 100 năm - xe tải có mui che bằng gỗ, nhưng hình thức tấn công hoàn toàn là của thế kỷ 21 - mà thực chất không khác gì các game thủ. 

Đáng nói hơn, phía Ukraine khẳng định tất cả đặc vụ của chiến dịch đều an toàn sau đó, mà không bị phát hiện bởi cơ quan tình báo Nga. (Các cơ quan an ninh Nga nói "đang trong tiến trình điều tra" các vụ tấn công).

Chiến dịch Mạng nhện cho thấy với drone, nhiều chuyện từng là bất khả thi trong chiến tranh kiểu truyền thống giờ trở nên hoàn toàn trong tầm tay. 

Những chiếc drone nhỏ gọn, chi phí thấp được trang bị công nghệ tiên tiến đã vượt qua hàng nghìn km, tấn công chính xác các mục tiêu nằm sâu trong lãnh thổ Nga. Phương thức triển khai độc đáo - drone được giấu trong mái nhà gỗ di động trên xe tải và kích hoạt từ xa - cho thấy sự sáng tạo và khả năng phối hợp phức tạp của Ukraine trong việc sử dụng công nghệ này.

Trước drone, tất cả phải xét lại

Với chi phí sản xuất thấp hơn hàng trăm lần so với các máy bay chiến đấu truyền thống, drone cho phép Ukraine gây thiệt hại lớn cho Nga mà không cần đối đầu trực tiếp. 

Nếu đúng như công bố của phía Ukraine, việc phá hủy các máy bay chiến lược như Tu-95 hay A-50 - niềm tự hào sức mạnh quân sự của Nga - đã chứng minh rằng trong kỷ nguyên hiện đại, sức mạnh không còn chỉ nằm ở quân số hay hỏa lực mà còn ở năng lực triển khai công nghệ một cách thông minh.

Việc Ukraine có thể đưa drone vượt qua hệ thống phòng không Nga, vốn được coi là một trong những hệ thống hiện đại nhất thế giới, đã phơi bày lỗ hổng trong khả năng phòng thủ của Matxcơva, lẫn những điểm sẽ cần phải đánh giá và xem xét lại trong hoạt động tình báo quân sự. 

Và không chỉ có Nga, rất nhiều nước khác cũng đang "hùng hục ghi chép" về trận đánh lịch sử này, khi các khái niệm phòng không, phòng thủ tên lửa, thậm chí là chiến tranh chính quy, giờ đều đã phải thay đổi

Hình ảnh khói bốc lên từ căn cứ Belaya, dù cần thêm thời gian để xác minh đầy đủ, trở thành lời cảnh báo không còn bất kỳ đâu trong cuộc chiến dài ngày này là bất khả xâm phạm. 

Cuộc tấn công diễn ra ngay trước thềm đàm phán hòa bình tại Istanbul vào ngày 2-6, cho thấy ý đồ của Ukraine: gây tổn thất quân sự, tăng cường vị thế đàm phán lẫn khẳng định sự mạnh mẽ tự chủ của quốc gia. 

Cách đây chưa lâu, Ukraine trong mắt nhiều người đã mất hết ý chí khi chính quyền Trump hết mạt sát nguyên thủ của họ lẫn lớn tiếng kêu gọi về một thời hạn 6 tháng để chấm dứt tất cả. Nhưng cuộc tấn công vừa rồi cho thấy ý chí của Ukraine, và cả vũ khí của họ, chưa hề cạn kiệt.

Chiến dịch Mạng nhện đánh dấu một bước ngoặt trong cách thức tiến hành chiến tranh, không chỉ trong cuộc chiến này. 

Drone chắc chắn sẽ thay đổi cách các quốc gia nhỏ hơn như Ukraine đối đầu với các cường quốc quân sự, và đặt ra tất cả mọi câu hỏi có thể hỏi dành cho những hệ thống phòng thủ kiểu truyền thống - với radar, pháo và tên lửa phòng không, công tác bảo vệ các căn cứ không quân then chốt..., tất cả đều sẽ phải được nhìn nhận lại trước chỉ một từ: drone. 

Chiến dịch cho thấy Nga, với lực lượng phòng không dày đặc, vẫn có rất nhiều điểm mù, kể cả về nhân lực, để ngăn chặn các drone giá rẻ của Ukraine.

Drone còn mở ra một kỷ nguyên mới của chiến tranh tâm lý và tuyên truyền. Những video từ SBU cho thấy máy bay Nga bốc cháy đã lan truyền nhanh chóng. 

Trong một thế giới mà thông tin truyền đi khắp toàn cầu chỉ tính bằng giây, hình ảnh một chiếc drone đậu ngay trên lãnh thổ Nga - ở một căn cứ không quân trọng yếu - sẽ là mô tả "tuyệt đối điện ảnh" sự bất lực của vũ khí phức tạp quy mô lớn trước công nghệ hiện đại.■