Đố vui thời sự: Đọc báo kiểu chọn đáp án

TTCT - Vì sao nhiều tờ báo thích mời độc giả kiểm tra "kiến thức và trí nhớ" về thông tin thời sự trong tuần?

-Trump đã điều động 4.000 thành viên của lực lượng Vệ binh quốc gia California đến các cuộc biểu tình, cùng với 700 binh sĩ từ nhánh quân đội nào?

- Một chiếc Boeing 787-8 Dreamliner đã rơi ở thành phố Ahmedabad của Ấn Độ, khiến hầu hết hành khách thiệt mạng. Vụ tai nạn chết người gần đây nhất liên quan đến dòng Dreamliner là khi nào?

- "Tôi hối hận về một số bài đăng của mình về Tổng thống @realDonaldTrump tuần trước. Chúng đã đi quá giới hạn". Ai đã tweet câu này?

Đây không phải câu hỏi trong trò Ai là triệu phú, mà là các câu hỏi trích lần lượt trong mục đố vui thời sự (news quiz) cuối tuần qua của The New York Times, The Wall Street Journal và The Washington Post. Mỗi quiz là bộ câu hỏi (trắc nghiệm với 4 đáp án hay điền câu trả lời) để kiểm tra kiến thức thời sự của độc giả dựa trên nội dung họ đã đưa tin.

Quiz trên mạng ban đầu chỉ là mấy trò đố vui vô thưởng vô phạt, song các tòa soạn và cơ quan báo chí bắt đầu nghiêm túc xem đây là một cách đóng gói thông tin sáng tạo và hấp dẫn hơn. Nhiều cơ quan báo đài ở Mỹ và nhiều quốc gia khác cũng có mục tương tự ba tờ kể trên, từ CNN và NPR đến BBC, The Times, hay New Zealand Herald, ABC News.

Tác giả Elana Klein của Wired cho rằng trong thời đại mà mọi tờ báo, mọi nền tảng đều loay hoay giành giật từng cú click chuột, mở đố vui thời sự giúp đạt nhiều mục đích: thu hút người đọc và giữ chân họ trên trang lâu hơn nhiều so với một bài tin ngắn 500 chữ.

"Câu hỏi không phải là quiz có đủ nghiêm túc hay không, mà là: quiz có giúp người đọc tiếp cận thông tin tốt hơn không?" - Patti Wolter, giáo sư báo chí tại Đại học Northwestern (Mỹ), nói với Wired.

Còn theo David Dowling, giáo sư báo chí tại Đại học Iowa (Mỹ) và tác giả cuốn sách The Gamification of Digital Journalism (tạm dịch: Trò chơi hóa báo chí số), quiz chính là cầu nối giữa báo chí truyền thống và công nghệ kể chuyện hiện đại. "Khi bỏ qua định kiến rằng tin tức phải là văn bản dài, ta sẽ thấy công nghệ hoàn toàn có thể giúp nâng cao trải nghiệm tin tức, không làm nó nghèo nàn đi" - ông nói.

Rawiya Kameir, giảng viên tại Đại học Syracuse (Mỹ), cho rằng đố vui thời sự là cách để "trả lại cảm giác cộng đồng" cho báo chí. Trong khi mạng xã hội cho phép người dùng bình luận, chia sẻ và tranh luận, nhiều tờ báo lại thiếu hẳn kênh tương tác. Một quiz có thể là điểm bắt đầu, một cách để độc giả và bạn bè so kết quả, cùng thảo luận, cùng tò mò.

Để đạt được một hoặc nhiều trong số các mục tiêu trên, một bài đố vui thời sự phải được biên soạn thế nào? Với Adam Tschorn, người soạn đề cho tờ Los Angeles Times, không có chuyện nghĩ đại vài câu hỏi rồi đi uống cà phê. Trái lại, phía sau mỗi câu trắc nghiệm vui vẻ là cả một chuỗi ngày mỏi mắt đọc báo, chọn lọc, bịa (một cách thông minh) và đôi khi cười một mình trước màn hình máy tính.

Mỗi sáng, Tschorn bắt đầu công việc bằng việc đọc kỹ bản e-newspaper báo nhà gửi qua email, sau đó rà lại từng chuyên mục trên trang web, không bỏ sót mẩu tin nào.

Tiêu chí chọn đề tài vừa là những tin đáng quan tâm trong tuần, vừa phải có chút California để giữ chất địa phương và tốt nhất là có chút kỳ quặc, thú vị. Những chuyện "mua vui một chút cũng chẳng hại gì" luôn dễ biến thành câu hỏi hấp dẫn hơn là những con số khô khan.

Nhưng thử thách lớn nhất, Tschorn tiết lộ, không nằm ở việc tìm ra đáp án đúng mà là nghĩ ra ba đáp án sai. Anh nói: "Ba đáp án sai đó phải vừa hợp lý, vừa dễ nhầm, vừa khiến bạn bật cười, giống như viết ba cú đùa ngắn trong một dòng".

Với khoảng 10 câu mỗi tuần, anh phải viết tới 30 đáp án "sai mà hay", chưa kể đến việc tránh trùng lặp với các tuần trước. Sau khi hoàn tất, bộ câu hỏi sẽ trải qua một vòng biên tập, hiệu đính y như bất kỳ bài báo nào khác của Los Angeles Times, rồi được đăng vào sáng thứ sáu.

Các bài trắc nghiệm của Tschorn còn được phát trực tiếp tại một quán bar mỗi tối thứ tư, nơi người đọc có thể cầm ly bia, cười ha hả với bạn bè và kiểm tra xem mình biết gì về chính thành phố đang sống.

"Giờ thì tôi có thể thấy những câu hỏi của mình được chơi trực tiếp với tiếng vỗ tay, tiếng la ó và cả tiếng cười" - Tschorn tâm đắc.

Năm 2021, The New York Times ra mắt chuyên mục "đố vui thời sự học đường" vào mỗi thứ ba với mục tiêu: giúp học sinh Mỹ nắm bắt những tin tức quan trọng nhất trong tuần theo một cách vui nhộn, dễ nhớ và mang tính tương tác cao.

Mỗi câu hỏi lấy từ bài báo gốc, ẩn đi một cụm từ then chốt và đưa ra ba đáp án sai dễ gây nhầm lẫn. Sau khi chọn, học sinh sẽ thấy ngay đáp án đúng, lời giải thích và đường link dẫn tới bài viết trên báo.

Mỗi bộ đề còn có một "ảnh bí ẩn" không chú thích để học sinh đoán sự kiện liên quan và đặc biệt là "Onion question" - yêu cầu phân biệt tiêu đề báo thật với tiêu đề giả mạo từ trang châm biếm nổi tiếng Onion.