Chiều 13-2, thừa ủy quyền của Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Trần Hồng Minh đã có tờ trình nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị tại TP Hà Nội và TP.HCM.

Nhiều cơ chế huy động vốn 

Theo bộ trưởng, đường sắt đô thị là “xương sống” của hệ thống vận tải công cộng đô thị, nên việc phát triển là tất yếu khách quan, giải pháp quan trọng, căn cơ để phát triển đô thị hiện đại. Với đề án phát triển mạng lưới đường sắt đô thị đã được Bộ Chính trị thống nhất chủ trương, việc xây dựng chính sách đặc thù, đặc biệt là để giải quyết “điểm nghẽn” thể chế, góp phần thực hiện mục tiêu.

Theo đó, dự thảo nghị quyết đưa ra sáu nhóm chính sách đặc thù, đặc biệt. Bao gồm nhóm chính sách về huy động vốn với cơ chế Thủ tướng được quyết định bố trí kế hoạch đầu tư công trung hạn hằng năm, sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách trung ương hằng năm và các nguồn hợp pháp khác mà không phải theo thứ tự ưu tiên. Huy động vốn ODA, vốn vay ưu đãi mà không phải lập đề xuất.

HĐND TP có trách nhiệm bố trí kế hoạch đầu tư công trung hạn, hằng năm vốn ngân sách địa phương, nguồn tăng thu, tiết kiệm chi, nguồn vốn hợp pháp khác; dự án cũng được bố trí vốn qua nhiều kỳ trung hạn. UBND TP được bố trí vốn để triển khai trước một số công việc phục vụ dự án…

Với nhóm chính sách về trình tự, thủ tục đầu tư, dự án đường sắt đô thị sẽ không phải lập, thẩm định quyết định chủ trương đầu tư, mà được thực hiện ngay thủ tục lập, thẩm định, quyết định đầu tư. 

Giao quyền cho UBND TP được quyết định trong phân chia dự án thành các dự án thành phần, tiểu dự án, gia hạn thời gian thực hiện nhưng không làm tăng tổng mức đầu tư, chỉ định thầu các gói thầu tư vấn, xây lắp và nhà đầu tư, được ứng trước ngân sách...

Để phát triển đô thị theo mô hình TOD, dự thảo nghị quyết cho phép khi lập, điều chỉnh quy hoạch TOD được quyết định các chỉ tiêu khác với quy chuẩn để khai thác quỹ đất và giá trị tăng thêm từ đất; nhóm chính sách về phát triển công nghiệp đường sắt, chuyển giao công nghệ và đào tạo nhân lực; chính sách vật liệu xây và bãi đổ thải.

Đối với TP.HCM, dự thảo đưa ra các quy định áp dụng riêng, đó là TP được thu và sử dụng tiền thu trong khu vực TOD; huy động vốn thông qua các khoản vay phát hành trái phiếu chính quyền địa phương; được tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư có sử dụng đất để chỉnh trang phát triển đô thị. UBND TP cũng được tổ chức thẩm định, phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường, cấp giấy phép môi trường…

Làm rõ hơn các mô hình đường sắt, TOD

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh thống nhất với sự cần thiết ban hành nghị quyết với các cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn. Hai địa phương có quy mô dân số lớn, số lượng phương tiện giao thông cá nhân tăng quá nhanh trong khi cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng, gây nên tình trạng ùn tắc, ô nhiễm môi trường diễn biến phức tạp.

“Việc ban hành nghị quyết này sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ đầu tư, sớm đưa vào vận hành, khai thác đồng bộ, hệ thống đường sắt đô thị tại hai thành phố lớn tạo bước đột phá trong phát triển, hiện đại hóa kết cấu hạ tầng giao thông và góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, tiến tới mục tiêu đưa Việt Nam cơ bản trở thành nước công nghiệp hiện đại” - Ủy ban Kinh tế nhấn mạnh.

Về các chính sách đặc thù, Ủy ban Kinh tế cơ bản thống nhất với đề xuất. Tuy nhiên đối với cơ chế huy động vốn, đề nghị làm rõ trong trường hợp giảm hoặc bổ sung thêm dự án, thì số vốn ngân sách trung ương bổ sung được xác định thế nào để tránh khoảng trống pháp lý.

Với trình tự thủ tục đầu tư, cần thuyết minh làm rõ các loại dự án đường sắt đô thị, đường sắt đô thị theo mô hình TOD; dự án được chỉ định thầu nhắm rút ngắn thời gian thực hiện là phù hợp, nhưng cần cân nhắc thực hiện công tác chỉ định thầu để đảm bảo tính cạnh tranh, minh bạch và hiệu quả. Cùng đó cần rà soát, chính sửa phù hợp mô hình TOD, sự cần thiết để tránh chồng chéo, mâu thuẫn.

Riêng với quy định áp dụng cho TP.HCM, Ủy ban Kinh tế cho rằng quy định cho TP được đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư là chưa thống nhất với các quy định về dự án đường sắt đô thị, dự án đường sắt đô thị theo mô hình TOD.

Cùng đó, Luật Đất đai đã quy định về các trường hợp thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, trong đó có các dự án vùng phụ cận các điểm kết nối giao thông và các tuyến giao thông có tiềm năng phát triển, để làm cơ sở cho thành phố triển khai thực hiện các dự án chỉnh trang đô thị. Do đó, quy định nêu trên là không cần thiết.

THACO mong làm đường sắt đô thị, Vingroup thúc đẩy sản xuất xanh, FPT muốn phổ cập AI

Nhiều doanh nghiệp đã hiến kế được đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trong năm nay và mong muốn tham gia vào các dự án lớn của đất nước.