Không chỉ lĩnh vực cấp phép xây dựng, từ chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, nhiều doanh nghiệp, người dân cho rằng cần chuyển đổi phương thức quản lý từ tiền kiểm sang hậu kiểm rộng khắp các lĩnh vực, bao gồm cả hoạt động sản xuất và lưu thông hàng hóa; cấp phép đầu tư dự án; kiểm soát môi trường; đăng ký doanh nghiệp...

Tuổi Trẻ giới thiệu hai ý kiến về việc này.

* Đại biểu Quốc hội PHẠM KHÁNH PHONG LAN (giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM):

Tăng cường cơ chế, đội ngũ kiểm tra đột xuất

Chủ trương chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm phù hợp và nếu làm tốt sẽ tăng hiệu quả quản lý nhà nước ở các lĩnh vực.

Trong phạm vi chuyên ngành an toàn thực phẩm, khó có thể trông chờ vào cơ chế "tiền kiểm" sẽ quản lý chặt chẽ được chất lượng sản phẩm và trở thành lá chắn ngăn chặn hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng.

Khi một doanh nghiệp nộp hồ sơ đề nghị cấp phép sản xuất, công bố sản phẩm thường sẽ làm đúng, đủ các quy trình và gửi kèm sản phẩm đạt chất lượng để được phê duyệt.

Tuy nhiên quá trình sản xuất sau đó doanh nghiệp lại có những vi phạm, rút bớt tiêu chí, không đảm bảo chất lượng sản phẩm được cấp phép.

Từ đó, tôi ủng hộ quan điểm học tập các nước về quan điểm tiền kiểm không quan trọng bằng hậu kiểm. Tức là doanh nghiệp được quyền thực hiện các thủ tục công bố và cơ quan quản lý sẽ kiểm tra quá trình sản xuất, phân phối sản phẩm đến người tiêu dùng, nếu phát hiện vi phạm sẽ xử lý nghiêm.

Tuy nhiên, muốn quản lý hậu kiểm tốt cần có quy định cụ thể cơ chế để tăng cường năng lực cũng như tần suất hậu kiểm. Theo đó sửa đổi các luật liên quan phải có quy định rõ ràng về kiểm tra sản phẩm (tần suất, thời hạn...). Cùng với đó thay vì thanh tra, kiểm tra theo kế hoạch như cơ chế hiện hành, tôi đề nghị tăng cường cơ chế thanh tra, kiểm tra đột xuất để kịp thời phát hiện vi phạm, sai phạm.

Kinh nghiệm nhiều nước cho thấy lực lượng thanh tra, kiểm tra rất có uy, họ sẽ có những lực lượng để thanh tra, kiểm tra đột xuất, thậm chí giả trang khách hàng để bắt quả tang vi phạm, sai phạm của các doanh nghiệp. Những vi phạm, sai phạm sau đó sẽ được xem xét, kiểm tra lại theo quá trình hoạt động sản xuất của doanh nghiệp và có mức xử phạt thích đáng.

Nếu không có hậu kiểm tương xứng chẳng khác nào thả gà ra đuổi.

* Đại biểu Quốc hội NGUYỄN NHƯ SO (Bắc Ninh):

Phân định rõ trách nhiệm quản lý nhà nước của các cơ quan hậu kiểm

Cơ chế hậu kiểm vốn là định hướng đúng đắn phù hợp với thông lệ quốc tế và chủ trương cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho sản xuất kinh doanh, nâng cao tính chủ động trách nhiệm của doanh nghiệp.

Dù vậy nếu thiếu năng lực hậu kiểm, thiếu cơ chế phối hợp, thiếu sự liên thông giữa các cơ quan quản lý nhà nước, cơ chế này trở thành kẽ hở để lợi dụng, né tránh trách nhiệm pháp lý và kiểm soát chất lượng.

Vụ việc 600 nhãn hiệu sữa giả được sản xuất và lưu hành công khai trong suốt bốn năm qua đã phơi bày rõ nét sự buông lỏng và thiếu cơ chế phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan quản lý nhà nước trong kiểm soát chất lượng hàng hóa. Việc này cho thấy những lỗ hổng trong thiết kế chính sách và tổ chức thực thi.

Do có sự chồng chéo, phân tán và thiếu thống nhất trong phân công trách nhiệm giữa Bộ Y tế, Bộ Công Thương, chính quyền địa phương... khiến không một cơ quan nào thực sự chịu trách nhiệm toàn diện khi sự việc xảy ra.

Cần sửa đổi các luật liên quan theo hướng quy định về trách nhiệm quản lý nhà nước về chất lượng sản phẩm hàng hóa theo hướng tăng tính minh bạch, phân định rõ ràng trách nhiệm quản lý nhà nước của từng bộ, ngành theo lĩnh vực được phân công; tránh chồng chéo, buông lỏng quản lý hoặc bỏ trống trách nhiệm.

Đồng thời cần quy định rõ vai trò chủ trì và cơ chế phối hợp liên ngành một cách hiệu quả giữa các cơ quan quản lý nhà nước trong công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm về chất lượng sản phẩm hàng hóa.

Bỏ giấy phép xây dựng: bỏ thủ tục rườm rà

Đề xuất bỏ giấy phép xây dựng và thay bằng cơ chế đăng ký xây dựng là bước đi rất đáng hoan nghênh, thể hiện tinh thần cải cách hành chính thực chất. Nó không chỉ giảm thiểu đáng kể các thủ tục rườm rà mà còn giúp tiết kiệm thời gian, chi phí cho người dân và doanh nghiệp.

Đăng ký xây dựng - nếu thực hiện đúng - sẽ vừa đảm bảo quyền tự do kinh doanh vừa giữ gìn kỷ cương đô thị.

Tuy nhiên điểm quan trọng nhất là cần thiết lập cơ chế giám sát hậu kiểm hiệu quả, công khai, để đảm bảo không biến sự "dễ dãi" thành buông lỏng quản lý. Về đề xuất tăng chiều cao công trình trong một số trường hợp, nếu được triển khai thí điểm và có giám sát chặt chẽ, việc này sẽ giúp tận dụng không gian hiệu quả hơn, phù hợp với nhu cầu phát triển nhà ở và đô thị hiện đại.

Việc thay đổi cơ chế không được hiểu là bỏ quản lý. Cần rà soát kỹ các quy định trong Luật Xây dựng, các nghị định hướng dẫn - để đảm bảo sự đồng bộ, tránh xung đột pháp luật hoặc khoảng trống quản lý. Tinh thần của đề xuất này không phải "bỏ quản" mà là "bỏ những thủ tục rườm rà, không cần thiết" nhằm phục vụ người dân tốt hơn và tạo ra môi trường kinh doanh minh bạch, hiệu quả.

Luật sư Trương Anh Tú

Quản lý an toàn thực phẩm: Phải tăng cường hậu kiểm đột xuất, tăng mức phạt

Tại sao Việt Nam đã có các văn bản quy phạm pháp luật, hướng dẫn của cơ quan quản lý thuốc, thực phẩm chức năng mà vẫn xảy ra các vụ việc thuốc giả, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng giả?