Gần đây dư luận xã hội rúng động với hàng loạt vụ việc nghiêm trọng liên quan hàng giả, gian lận thương mại, từ vụ 500 nhãn sữa giả tuồn ra thị trường suốt nhiều năm đến việc cơ sở thủy sản tại Tiền Giang sử dụng hóa chất không rõ nguồn gốc ướp cá basa, vụ đánh tráo trứng gà "giả VietGAP" đưa vào chuỗi siêu thị ở Bắc Giang...

Vấn nạn đã được Thủ tướng nhấn mạnh rằng đây là vấn đề lớn, nghiêm trọng và cho rằng do có sự buông lỏng của một số cơ quan và địa phương liên quan.

Thực phẩm bẩn, hàng giả, thuốc giả tràn lan thời gian qua đã không còn là những vụ việc riêng lẻ, mà trở thành một vấn nạn thách thức về đạo đức công vụ, kỷ cương pháp luật và năng lực quản trị công quyền.

Khi người tiêu dùng phải chọn lựa thực phẩm, dược phẩm trong âu lo thì không chỉ sức khỏe cộng đồng bị đe dọa, mà lòng tin vào thể chế, vào pháp luật và quản lý công quyền cũng đang bị xói mòn.

Khi những sai phạm liên tiếp xảy ra mà không có ai bị truy tố hình sự hoặc xử lý nhẹ hều, khi doanh nghiệp vi phạm nhưng vẫn ung dung hoạt động, khi cán bộ quản lý chỉ bị "kiểm điểm rút kinh nghiệm" thì người dân có quyền đặt câu hỏi: Pháp luật ở đâu? Ai bảo vệ quyền lợi chính đáng của họ?

Không thể chỉ hành động sau sự cố, có vụ việc xảy ra là đi kiểm tra rồi sau "đợt ra quân" thì đâu vẫn lại vào đó. 

Phải chấm dứt tư duy "phòng là chính, xử lý là phụ", thay bằng hành động quyết liệt, xử lý nghiêm khắc những vi phạm, kể cả xử lý hình sự với thông điệp cảnh tỉnh rõ ràng: vi phạm sẽ bị trừng phạt, tiếp tay sẽ bị liên đới. 

Như vậy những tội phạm làm hàng giả, gian lận thương mại mới chùn tay.

Các quy định của luật pháp xử lý vấn nạn hàng giả đã có đủ, vấn đề nằm ở khâu thực thi. Luật Hình sự đã quy định tội "sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm, phụ gia thực phẩm" với hình phạt cao nhất đến tù chung thân.

Nhưng nhìn lại thời gian qua, bao nhiêu vụ vi phạm nghiêm trọng đã được khởi tố? Bao nhiêu người đã phải trả giá trước pháp luật vì hành vi làm giả?...

Pháp luật có đủ khung hình phạt nhưng không được thực thi nghiêm minh thì luật sẽ chỉ nằm trên giấy, đó sẽ là mảnh đất màu mỡ cho gian thương thao túng thị trường, làm tổn hại cộng đồng, khiến nỗi lo "ăn gì cũng sợ" ám ảnh từng gia đình.

Cần lấy lại niềm tin người tiêu dùng bằng hành động cụ thể. Trước hết, phải xác định rõ trách nhiệm cá nhân trong từng vụ việc. Không thể để những người đứng đầu cơ quan kiểm định, thanh tra, cấp phép "trốn trong bóng tối" khi để thực phẩm bẩn lọt qua các vòng kiểm soát.

Tiếp theo, hệ thống chứng nhận tiêu chuẩn thực phẩm như VietGAP, HACCP, GlobalGAP cần được cải tổ mạnh mẽ. Đã đến lúc dẹp bỏ tình trạng "chứng nhận thuê bao", giấy chứng nhận trở thành món hàng giao dịch, thiếu kiểm tra thực tế, thiếu hậu kiểm độc lập.

Việc siết lại quy trình cấp phép và hậu kiểm cần đi đôi với truy xuất nguồn gốc điện tử bắt buộc, minh bạch toàn bộ chuỗi cung ứng từ trang trại đến bàn ăn.

Không thể lành mạnh thị trường nếu thông tin xử lý vi phạm vẫn bị che giấu. Cần một hệ thống cảnh báo sớm về vi phạm an toàn thực phẩm, có liên thông dữ liệu giữa các bộ ngành, địa phương và các hiệp hội tiêu dùng.

Truyền thông phải là "hàng rào phòng thủ" của người dân, nhanh nhạy, minh bạch và có chế tài nếu doanh nghiệp cố tình giấu giếm thông tin rủi ro.

Thực phẩm bẩn không đơn thuần là vấn đề vệ sinh hay gian lận thương mại. Đó là một tội ác trắng, lặng lẽ nhưng nguy hiểm, bởi nó đánh vào sức khỏe cộng đồng, phá hoại niềm tin xã hội và làm băng hoại chuẩn mực đạo đức kinh doanh.

Chừng nào việc vi phạm còn được nương nhẹ, chừng đó người dân còn phải chịu cảnh "mua thực phẩm bằng niềm tin và rủi ro".

Mỗi lần bỏ qua một sai phạm, đồng nghĩa với việc chấp nhận thêm một nguy cơ cho xã hội. Mỗi lần pháp luật bị trì hoãn là một lần công lý bị thách thức.

Bởi như Thủ tướng từng nói: "Nương nhẹ với tội phạm là có tội với người dân". Người dân không thể tiếp tục là nạn nhân trong chính bữa ăn hằng ngày của mình.

Khởi tố 1 giám đốc sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm chức năng

Ngày 5-6, Công an tỉnh Thanh Hóa đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can, cấm đi khỏi nơi cư trú đối với Hoàng Thị Ngọc, 37 tuổi, ở phường Bồ Đề, quận Long Biên, TP Hà Nội về tội 'sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm chức năng'.