Ngày 5-3, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường khẳng định Trung Quốc sẽ "kiên quyết thúc đẩy" tiến trình "tái thống nhất" với Đài Loan, và phản đối sự can thiệp từ bên ngoài tại phiên khai mạc kỳ họp Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc (NPC).

Sức ép ngày càng rõ nét từ Trung Quốc

So với những báo cáo trước, báo cáo năm nay nhấn mạnh việc Trung Quốc sẽ "kiên quyết" thực hiện điều đó và bỏ đi từ "hòa bình" - cụm từ từng xuất hiện trong các báo cáo trước đây.

Ông Chang Wu Ueh, chuyên gia nghiên cứu về quan hệ Đài - Trung từ Đại học Tamkang (Đài Loan), cho biết thông điệp về Đài Loan trong báo cáo năm nay giống đến 90% so với phiên bản năm ngoái, nhưng đẩy mạnh hơn tiến trình thúc đẩy hội nhập, thống nhất Đài Loan vào Trung Quốc.

Ngoài ra Bắc Kinh tuyên bố sẽ tăng ngân sách quốc phòng lên gần 250 tỉ USD trong năm 2025, tương đương mức tăng hơn 7%.

Động thái này của đất nước tỉ dân khiến giới quan sát lo ngại kịch bản Trung Quốc có thể dùng đến vũ lực để đạt được tiến trình “tái thống nhất” với Đài Loan.

Theo đánh giá của Bloomberg, Bắc Kinh đã tăng cường các chiến dịch gây sức ép lên Đài Loan kể từ khi lãnh đạo Đài Loan Lại Thanh Đức chính thức nhậm chức vào tháng 5 năm ngoái. Đáng chú ý nhất là việc triển khai nhiều cuộc tập trận ở vùng biển gần hòn đảo này.

Mới đây ngày 27-2, Đài Loan phát hiện 45 máy bay Trung Quốc gần hòn đảo. Đây là con số cao nhất được phát hiện trong năm nay, đồng thời cũng là mức cao nhất kể từ ngày 11-12-2024.

Mỹ có còn là chỗ dựa vững chắc?

Trước động thái ngày càng mạnh mẽ từ Trung Quốc, ông Elbridge Colby - ứng viên được Tổng thống Mỹ Donald Trump chọn vào vị trí thứ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ - hôm 4-3 cho biết Đài Loan cần tăng chi tiêu quốc phòng lên mức 10%, gấp 4 lần trong thời gian tới.

Theo ông Colby, đề xuất trên nhằm khuyến khích Đài Loan tăng cường khả năng phòng thủ "để tránh gây ra xung đột không cần thiết với Trung Quốc", cũng như đảm bảo đủ thời gian để Mỹ kịp xây dựng lại cơ sở công nghiệp quốc phòng của mình.

Tuy nhiên giới phân tích bày tỏ sự hoài nghi rằng liệu Washington có còn là điểm tựa của Đài Loan khi chính quyền Tổng thống Donald Trump tuyên bố đình chỉ viện trợ quân sự và quay lưng với Ukraine. Sự ủng hộ của Mỹ dành cho Đài Loan cũng quan trọng như với Ukraine.

“Đài Loan có lợi thế hơn khi xét đến những gì mà hòn đảo này có thể mang lại cho Mỹ trong quan hệ song phương đôi bên cùng có lợi” - ông Russell Hsiao, giám đốc Viện Đài Loan toàn cầu tại Washington, nhận định.

Ông Russell Hsiao đánh giá quan hệ Mỹ - Đài vẫn là một mối quan hệ kinh tế vững chắc, an ninh mạnh mẽ và quan trọng hơn hết là lĩnh vực công nghệ cao mang ý nghĩa chiến lược.

Trong khi thỏa thuận khoáng sản giữa Mỹ và Ukraine vẫn chưa được ký kết thì TSMC - công ty quan trọng và có giá trị nhất của Đài Loan, đồng thời là nhà cung cấp chất bán dẫn cho Nvidia, Apple và Google - ngày 3-3 đã đạt được thỏa thuận trị giá 100 tỉ USD với ông Trump, với mục tiêu xây dựng 5 nhà máy tại Arizona trong vài năm tới.

“Tầm quan trọng chiến lược của Đài Loan lớn hơn nhiều so với Ukraine và chúng ta giữ vai trò trung tâm trong chuỗi cung ứng chip toàn cầu” - ông Lo Chil Cheng, cựu nghị sĩ thuộc Đảng Dân tiến (DPP) cầm quyền Đài Loan, đánh giá.

An ninh Đài Loan từ lâu đã gắn chặt với ngành công nghiệp bán dẫn. Chính quyền và người dân Đài Loan tin rằng miễn Mỹ và các nước còn phụ thuộc vào nguồn cung của họ, những quốc gia này có thể sẵn sàng bảo vệ Đài Loan trước sức ép từ Trung Quốc, theo Financial Times.

Do đó thỏa thuận giữa TSMC với Washington có thể giúp giới lãnh đạo Đài Bắc thở phào. Tuy nhiên trước một Trung Quốc ngày càng quyết đoán cùng sức mạnh quân sự vượt trội, hòn đảo này vẫn khó có thể lơ là cảnh giác.

Trung Quốc diễn tập bắn súng gần Đài Loan, bác tin cắt cáp ngầm

Trung Quốc cho rằng Đài Loan đang cố tình phóng đại tình hình, khi đứt cáp ngầm dưới biển là sự cố thường xảy ra.