Tại cuộc làm việc mới đây của Tổng Bí thư Tô Lâm với Tiểu ban Kinh tế - Xã hội Đại hội toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, ông nhấn mạnh việc tinh gọn bộ máy hệ thống chính trị, sáp nhập cấp tỉnh, cấp xã, không tổ chức huyện không đơn thuần là điều chỉnh địa giới hành chính, mà là điều chỉnh không gian kinh tế. 

Từ đó phân công, phân cấp, điều chỉnh về phân bổ và kết hợp các nguồn lực cho phát triển; sáp nhập để tạo động lực, dư địa cho phát triển.

Có mặt tiền phía biển sẽ kết nối đồng bằng, miền núi tốt hơn

Chia sẻ với Tuổi Trẻ Online, nhiều chuyên gia kinh tế đồng tình việc sáp nhập tỉnh thành để mở rộng không gian kinh tế là yêu cầu cấp bách nhằm khơi thông các nguồn lực. Đặc biệt là việc tận dụng tối đa tiềm năng, lợi thế sẵn có của Việt Nam là quốc gia có “rừng vàng, biển bạc”, thúc đẩy tăng trưởng.

PGS.TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, cho rằng Việt Nam là nước có đường bờ biển dài, nên việc mở rộng không gian hướng ra biển, sẽ giúp tối ưu các nguồn lực hiện có của cả đất nước. 

Bởi hiện nay, mỗi tỉnh có lợi thế khác nhau, có tỉnh có đường biển dài, nhưng cũng có tỉnh là miền núi, đồng bằng. Vì vậy, nếu kết hợp hướng biển, thì những lợi thế “rừng” và “biển” sẽ cộng hưởng tạo sự phát triển.

Cũng bởi, nếu như những vùng miền núi bị chia cắt bởi đồi núi và xa biển, thì các tỉnh miền biển có khả năng mở cửa ra thế giới tốt hơn, do có mặt nước đại dương, hạ tầng cảng biển liên thông ra thế giới. 

Nước có biển được xem là có "mặt tiền", nên khi không gian được mở rộng ra hướng biển, sẽ thúc đẩy hạ tầng giao thông thông suốt, kết nối với miền núi, đồng bằng có điều kiện thuận lợi hơn tiếp cận với thế giới.

Ví dụ như với các tỉnh Tây Nguyên lâu nay ngăn cách với biển bởi vùng Duyên hải Nam Trung bộ. Nên nếu sáp nhập tỉnh mở rộng hướng biển, sẽ giúp cho Tây Nguyên thông ra biển được thuận tiện, dễ dàng hơn. Từ đó Tây Nguyên sẽ khai thác có hiệu quả được các nguồn lợi tài nguyên, những lợi thế của một vùng rừng núi đại ngàn.

Mở rộng hướng biển là xu thế thế giới

KTS Đào Ngọc Nghiêm, phó chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, cho hay từ Đại hội Đảng lần thứ XIII đã xác định, phát triển kinh tế đồng đều cả nước và gắn với 6 vùng kinh tế.

Kinh nghiệm quốc tế gắn với xu thế phát triển, hội nhập của thế giới cũng cho thấy, nhiều nước khi làm quy hoạch, quan tâm hướng ra biển để mở rộng dư địa hợp tác, kết nối với các khu vực, nền kinh tế thế giới. Vì vậy nhiều thương cảng lớn được hình thành.

Cùng đó, Luật Quy hoạch 2013 được thông qua cũng đặt vấn đề phát triển các vùng, các địa phương để tạo tính liên kết về biển. Điều này nhằm tăng tính kết nối để các tỉnh Việt Nam hướng biển, kết nối với các nước trong khu vực Đông Nam Á và các đô thị biển lớn của thế giới. 

Vì vậy, ông Nghiêm cho rằng khi thực hiện tổ chức, sắp xếp lại đơn vị hành chính, mở rộng không gian, cần quan tâm xu thế hướng biển, xây dựng các đô thị biển. Gắn các không gian kinh tế biển này với các quy hoạch quốc gia, quy hoạch vùng, các lĩnh vực hạ tầng như đường bộ đường sắt và cảng biển, càng hàng không, gắn với các ngành kinh tế. 

PGS.TS Trần Đình Thiên cũng nói chúng ta đang có nhiều lợi thế để kết nối và mở rộng hướng biển, khi vừa một loạt các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm, là các tuyến đường bộ cao tốc kết nối các tỉnh vùng được đẩy mạnh đầu tư. 

Đó là các tuyến cao tốc kết nối vùng Đồng bằng sông Hồng với Tây Bắc, Bắc Trung bộ, các tuyến hành lang kinh tế Đông Tây, tuyến ven biển miền Trung, Duyên hải Nam Trung bộ và Tây Nguyên, Đông Nam bộ, vùng Đồng bằng sông Cửu Long. 

Những tuyến cao tốc lớn này kết hợp với hạ tầng đường sắt tới đây sẽ được đầu tư xuyên suốt từ Bắc tới Nam, sẽ giúp thúc đẩy lưu thông, các tỉnh phía biển càng mở rộng giao lưu kinh tế, xã hội với các tỉnh miền đồng bằng và miền núi, giảm bớt chênh lệch trình độ các vùng miền. 

"Việc kết hợp các tỉnh không chỉ mở rộng lợi thế quy mô, mà còn bổ sung cộng hưởng các lợi thế, sức mạnh giữa vùng biển và miền núi. Dù vậy, cấu trúc phát triển sẽ phức tạp hơn khi sáp nhập tỉnh thành, nên đòi hỏi năng lực quản lý điều hành, năng lực tổ chức phát triển của mỗi tỉnh sẽ phải nâng cao hơn, đáp ứng yêu cầu, tình hình mới" - ông Thiên nêu vấn đề.

Trong khi đó, ông Nghiêm khuyến nghị cùng với việc đầu tư đồng bộ hạ tầng đường bộ, cảng biển, gắn kết với các ngành kinh tế có tiềm năng, lợi thế, cần hoàn thiện lại hệ thống quy hoạch, đưa kinh tế Việt Nam kết nối ra khu vực châu Á - Thái Bình Dương và hệ thống các đô thị lớn của thế giới với những hợp tác sâu rộng, hiệu quả hơn. 

Sáp nhập để các tỉnh Tây Bắc và Tây Nguyên hướng ra biển và có biển?

Nhiều chuyên gia khuyến nghị việc mở rộng địa giới hành chính, sáp nhập tỉnh thành theo hướng mở rộng phía biển sẽ giúp giao thông và giao thương thuận lợi hơn.