Đó là đề xuất của cả người tiêu dùng lẫn các chuyên gia tại hội thảo "Sản phẩm, dịch vụ xanh - đặt hàng từ người dùng", do báo Tuổi Trẻ phối hợp cùng Liên minh Tái chế bao bì Việt Nam, Hội Liên hiệp thanh niên TP.HCM và các đơn vị đồng hành tổ chức ngày 27-3.

Rào cản chi phí của sản phẩm xanh

Trong không gian xanh tại hội thảo, rất nhiều người tiêu dùng đã có cơ hội trải nghiệm các sản phẩm, dịch vụ xanh đến từ các nhà sản xuất đồng hành với chương trình Việt Nam Xanh. 

Cầm trên tay các sản phẩm vải làm từ chất liệu tái chế, chị Nguyễn Thu Huyền (ngụ quận 1, TP.HCM) cho biết rất bất ngờ khi nhiều vật liệu tưởng chừng bỏ đi như bã cà phê, bã mía lại được sản xuất ra những loại vải để làm nên túi xách, quần áo, tất chân... đem đến trưng bày tại hội thảo.

Theo chị Huyền, những năm gần đây, gia đình chị đã ưu tiên dùng những sản phẩm xanh, tái chế nhưng thực tế là giá của các sản phẩm này thường nhỉnh hơn các sản phẩm khác không dán "nhãn xanh". 

Do đó, chị Huyền bày tỏ mong muốn rằng các nhà sản xuất kéo giảm giá bán các sản phẩm để vừa với túi tiền của người dân. Cũng tại hội thảo, nhiều người tiêu dùng cho biết thực tế có sự chênh lệch giá khá lớn giữa các sản phẩm có dán "nhãn xanh" với sản phẩm bình thường, thậm chí có những mặt hàng cao hơn 5 - 6 lần.

"Người tiêu dùng luôn muốn dùng sản phẩm xanh nhưng thật khó cho đại đa số người dân khi có những sản phẩm rau củ giới thiệu sản xuất theo quy trình xanh, được bán trong siêu thị có giá đến 40.000 - 50.000 đồng/kg trong khi ngoài thị trường loại rau củ đó lại chỉ có giá 10.000 đồng/kg", bà Trần Thị Út đặt câu hỏi.

Trả lời vấn đề này, TS Dương Văn Thịnh, cố vấn Cộng đồng lãnh đạo xanh (GLC), cho biết các doanh nghiệp đang chịu sức ép lớn về đầu tư công nghệ xanh, áp lực tuân thủ quy định và sự cạnh tranh khốc liệt trong chuyển đổi xanh. 

Tuy nhiên, tỉ lệ chấp nhận và chuyển đổi sang hành vi mua sắm bền vững vẫn còn chưa cao bởi các sản phẩm xanh đang có giá thành sản xuất cao, đòi hỏi các nhà sản xuất phải nỗ lực hơn nữa trong giảm các chi phí.

"Công nghệ là yếu tố then chốt, do đó để giảm giá thành, các doanh nghiệp cần phải cải tiến công nghệ, tiết giảm các chi phí hơn nữa để kéo giảm giá sản phẩm xanh gần với mức chi trả của người dân", TS Thịnh nói.

Trong khi đó, bà Đặng Huỳnh Ức My, chủ tịch HĐQT TTC AgriS, cho rằng quan trọng là phải đầu tư bài bản, ứng dụng công nghệ và tối ưu quy trình sản xuất, canh tác sẽ giúp tiết giảm giá các sản phẩm. "Khi đầu tư bài bản ngay từ đầu, giá trị sản phẩm sẽ tăng lên và chi phí sản xuất ở các giai đoạn sau sẽ giảm đáng kể", bà My nói.

Chung tay để sản phẩm xanh giá "mềm" hơn

Là người trực tiếp sản xuất các sản phẩm nông nghiệp xanh, ông Đặng Dương Minh Hoàng, giám đốc nông trại Thiên Nông Bình Phước, cho rằng người tiêu dùng luôn muốn có các sản phẩm xanh với tiêu chí "ngon, bổ, rẻ" trong khi các doanh nghiệp lại muốn tối ưu chi phí, tối ưu lợi nhuận, còn Chính phủ cũng phải đạt được các cam kết giảm phát thải.

Do đó, cần phải có sự chung tay của tất cả các bên tham gia vào chuỗi cung ứng. "Trong đó, các nhà vườn cần ứng dụng công nghệ, sử dụng năng lượng tái tạo, đảm bảo các tiêu chí an toàn trong sản xuất để tạo ra những sản phẩm xanh có mức giá chấp nhận được với người tiêu dùng", ông Hoàng nói.

Ông Sử Ngọc Danh, giám đốc kênh chuyên dụng Signify Việt Nam, cho rằng sản phẩm xanh vẫn chưa thể cạnh tranh sòng phẳng với các sản phẩm sản xuất theo phương thức truyền thống do chưa đạt giá trị ngang bằng về chi phí, hiệu suất, giá trị sử dụng. 

Vì vậy, ông Danh đề xuất các doanh nghiệp cần chọn lựa phân khúc thị trường phù hợp, chẳng hạn như tập trung xuất khẩu vào các thị trường có tiêu chuẩn cao, nơi người tiêu dùng và đối tác sẵn sàng chấp nhận và hỗ trợ sản phẩm bền vững.

Theo ông Huỳnh Thanh Tuấn - giám đốc quản lý chất lượng Saigon Co.op, kết quả khảo sát của đơn vị này cho thấy khi chấp nhận chi trả cao hơn cho sản phẩm xanh, người tiêu dùng có xu hướng chọn doanh nghiệp và điểm bán uy tín, nơi có quá trình kiểm soát nghiêm ngặt. Tuy nhiên, vẫn tồn tại trường hợp khách hàng nghi ngờ tính minh bạch của sản phẩm, không chỉ với hàng hóa xanh mà còn nhiều sản phẩm khác.

Điều này đặt ra yêu cầu cho các nhà phân phối phải có giải pháp phù hợp để củng cố niềm tin của người tiêu dùng. "Các đơn vị phân phối phải truyền thông rõ ràng về quy trình kiểm soát chất lượng sản phẩm, giúp khách hàng hiểu và yên tâm hơn khi lựa chọn mua sắm sản phẩm xanh", ông Tuấn nói.

Bà Đặng Huỳnh Ức My cho rằng nếu chỉ tập trung cắt giảm chi phí đầu vào, doanh nghiệp có thể phải đối mặt với việc tăng chi phí đầu ra, điều này không phải là chiến lược bền vững. Do đó theo bà My, việc đưa công nghệ vào nông nghiệp là xu hướng tất yếu, bởi chỉ có công nghệ mới giúp đo lường, chứng minh được quá trình canh tác xanh, tạo sự minh bạch cho người tiêu dùng và nâng cao giá trị sản phẩm.

"Nếu nguyên liệu đầu vào không đạt tiêu chuẩn, những sản phẩm tiếp theo trong chuỗi cung ứng sẽ càng gặp nhiều thách thức hơn. Nhận thức được vai trò quan trọng trong chuỗi giá trị nông nghiệp, chúng tôi tự đặt áp lực để đảm bảo sản xuất sạch, sản xuất xanh, đồng hành cùng nông dân phát triển bền vững", bà My nói.

Tiêu dùng sản phẩm xanh tăng trưởng 15%/năm

Theo TS Dương Văn Thịnh, báo cáo của Bộ Công Thương cho thấy nhu cầu tiêu dùng sản phẩm xanh tại Việt Nam tăng trưởng trung bình 15% mỗi năm trong giai đoạn 2021 - 2023.

72% người tiêu dùng Việt Nam sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho các sản phẩm xanh, cho thấy nhận thức và sự quan tâm ngày càng tăng của người dân đối với vấn đề bảo vệ môi trường.

Trong khi đó, báo cáo của Đại học New York (Mỹ) cũng cho thấy các sản phẩm được gắn mác "xanh" có doanh số tăng trưởng nhanh hơn 5 - 6 lần so với sản phẩm thông thường trong giai đoạn 2013 - 2018.

Công nghệ giúp tiêu dùng xanh có thể đi đường dài

Công nghệ đang trở thành yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam không chỉ tối ưu hóa chi phí sản xuất mà còn thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh.