Những ngày gần đây, giới bán hàng online trên các sàn thương mại điện tử (TMĐT) như Shopee, TikTok Shop, Lazada... không khỏi xôn xao về chính sách mới mà nhiều người gọi là bị buộc "cống nạp" thêm loạt chi phí và tăng rủi ro khi bán hàng.

Sàn thương mại điện tử cắt ưu đãi, tăng phí chồng chất

3 năm gắn bó với một sàn thương mại điện tử trong ngành hàng sức khỏe, nhưng với những chính sách mới từ 1-4, chị Thanh Trúc (TP.HCM) thốt lên: "Mình thật sự không biết phải xoay xở thế nào nữa. Trước đây dù phí cao nhưng vẫn còn tính toán được".

Chị Trúc phân tích nếu để giá bán cao thì không ai mua, nhưng nếu muốn chạy khuyến mãi thì buộc phải giảm giá sát với giá nhập.

"Trừ hết các loại phí như phí cố định 9,5%, phí thanh toán 5%, rồi còn phí vận chuyển hỗ trợ khách, lợi nhuận nhiều khi chỉ còn lại 2-3%. Đó là chưa kể nếu không chạy quảng cáo, sản phẩm gần như không thể tiếp cận khách", chị Trúc nói.

"Ngày trước bảo nhau đẩy hết hàng lên online vì không tốn chi phí mặt bằng, nhiều ưu đãi cho cả khách và người bán. Nhưng giờ sàn tăng phí mạnh, không dễ sống nữa", chị Trần Thị Thanh Vân (TP.HCM) chia sẻ cảm nhận.

Với mặt hàng mỹ phẩm mà Thanh Vân đang bán hàng online, trước kia phải đóng phí cố định cho sàn là 4%, nhưng từ đầu tháng sau, sàn chính thức tăng vọt lên mức phí cố định 10%.

Theo danh sách mà Shopee công bố chính thức, trong 243 ngành hàng nhỏ, hầu hết đều điều chỉnh tăng mức phí lên vùng 9 - 10%. Trong đó có 167 ngành hàng cán mốc 10% phí cố định, bao gồm những sản phẩm nổi bật như quần áo, giày dép, túi xách, đồ trang điểm, dụng cụ và nguyên vật liệu làm bánh, thực phẩm, đồ chơi, đồ trang trí, văn phòng phẩm... Chưa kể sàn cũng sẽ ngừng cung cấp gói Freeship Xtra (miễn phí vận chuyển) từ tháng sau.

Tình trạng tăng phí cố định (phí sàn, phí hoa hồng) cũng diễn ra ở các sàn lớn khác. Chẳng hạn với nhà bán hàng cấp thông thường, TikTok Shop tăng mức phí lên 4%. Trường hợp muốn đăng ký vào dạng uy tín, tức Shop Mall, tiểu thương bị áp mức phí tới 7,7%. Kể cả Lazada cũng tăng phí cố định lên gần 4%, chưa bao gồm các đầu mục khác.

Với tình hình hiện tại, ngoài phí cố định cho sàn, người bán còn phải trả loạt tiền liên quan đến phí thanh toán, phí vận chuyển, phí quảng cáo, phí rủi ro, phí vận hành (nhân sự, điện nước, đóng gói...), thuế. Như vậy, tổng mức phí phải chi ra sẽ thường dao động từ 15 - 30% tùy bên.

"Thời vàng son chính thức qua rồi. Bây giờ bán hàng trên các sàn phải tính toán rất cẩn thận, nếu không sẽ đổ nợ như chơi", anh Nguyễn Lê Thanh Hưng (kinh doanh đồ thời trang) cảm nhận.

Cắt ưu đãi phí vận chuyển, rủi ro tăng cao

Theo quy định sẽ được áp dụng từ đầu tháng 4-2025, người bán hàng trên Shopee phải chi trả toàn bộ phí vận chuyển. Tiểu thương cũng phải trả luôn phí vận chuyển chiều trả  hàng cho những đơn giao không thành công, trong đó có đơn bị "boom" - tức khách đặt mua, chuyển tới nơi nhưng không nhận.

Phía sàn cho biết chi phí này sẽ được trừ trực tiếp trên doanh thu đơn hàng hoặc trừ trực tiếp trên tài khoản của người bán.

"Đau đầu nhất vẫn là chính sách trả hàng hoàn tiền và khách bom hàng. Khách nhận rồi nhưng đổi ý bấm trả hàng, sàn cứ ưu tiên hoàn tiền, còn shop thì ôm rủi ro mất cả hàng lẫn tiền. Có khi hàng trả về còn bị tráo đổi, gửi lại một món khác, nhưng khiếu nại thì sàn xử lý rất chậm, cuối cùng phần thiệt vẫn thuộc về người bán", chị Thủy Tiên (TP.HCM) cho biết.

Với quy định mới, nhiều tiểu thương online không khỏi lo lắng trước hàng loạt rủi ro. Chị Mỹ Hạnh (buôn bán quần áo trẻ em, TP.HCM) chia sẻ: "Không biết trùng hợp thế nào mà dạo trước rất ít khách trả lại hàng, nhưng gần đây tỉ lệ hoàn hàng của bên mình tăng vọt. Một tháng mà có cả trăm đơn bị trả lại với những lý do rất vớ vẩn".

Trong lúc cắt ưu đãi phí vận chuyển, sàn Shopee có ra mắt gói PiShip từ 1-4 tới. Khi sử dụng, người bán được miễn phí vận chuyển trả hàng đối với các đơn trả hàng/hoàn tiền và đơn giao không thành công. Nhưng để được sàn hỗ trợ, tiểu thương phải trả thêm phí 2.300 đồng/đơn.

Đáng chú ý, theo ghi nhận, nhiều nhà bán hàng trên sàn thương mại điện tử cũng phản ánh về tình trạng người của hãng vận chuyển (shipper) vì quá áp lực nên đẩy rủi ro cho bên bán. Điển hình shipper chỉ nhá máy, khách chưa kịp phản ứng hoặc chưa rõ tình hình thì đã bấm thông báo rằng không giao được nên hoàn hàng, dẫn đến việc bên bán bị mất phí vận chuyển hai đầu.

Sàn thương mại điện tử dừng "đốt tiền", bắt đầu tăng thu

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Duy Vĩ, giám đốc Công ty truyền thông Buzi (TP.HCM), nhận xét việc các nền tảng thương mại điện tử đồng loạt thay đổi chính sách giá và các chính sách hỗ trợ từ ngày 1-4 cho thấy có sự thay đổi chiến lược kinh doanh rõ rệt.

Cụ thể, ông Vĩ phân tích giai đoạn đầu (2015 - 2022) các sàn TMĐT tại Việt Nam áp dụng mô hình "đốt tiền để chiếm thị phần", tập trung vào việc thu hút người dùng bằng trợ giá, miễn phí vận chuyển và các gói khuyến mãi. Sau dịch COVID-19, các sàn hạn chế "đốt tiền" và duy trì hoạt động bền vững. Một trong những cách hiệu quả nhất là tăng phí thu từ nhà bán hàng.

Chẳng hạn, các sàn Shopee, Lazada, TikTok Shop đều tăng phí hoa hồng trên mỗi đơn hàng, trung bình từ 5 - 10% tùy ngành hàng, khiến lợi nhuận của người bán bị cắt giảm trực tiếp.

Phí thanh toán là khoản "âm thầm" nhưng gây ảnh hưởng lớn, thường dao động từ 2 - 4%. Sàn giải thích rằng đây là phí xử lý giao dịch, nhưng thực chất là một cách tăng doanh thu của sàn.

Phí quảng cáo và hiển thị sản phẩm là điều người bán nào cũng phải trả, bởi nếu không trả tiền cho quảng cáo hoặc tham gia các chương trình khuyến mãi của sàn, sản phẩm rất khó xuất hiện ở vị trí đẹp. Điều này tạo áp lực lên shop nhỏ, buộc họ phải chi tiền nếu muốn cạnh tranh.

"Với biên lợi nhuận thấp, việc tăng phí khiến nhiều shop nhỏ không còn đủ sức cạnh tranh. thương mại điện tử không còn "mảnh đất màu mỡ" cho shop nhỏ" - ông Vĩ nhận xét và cho rằng đến lúc người bán phải chủ động đầu tư vào sáng tạo nội dung, xây dựng thương hiệu thay vì "ăn xổi" cạnh tranh bằng giá như xưa. Phát triển bán hàng đa kênh, gia tăng giá trị với sản phẩm, dịch vụ cho khách cũng là một sự lựa chọn tốt trong thời điểm hiện nay.

Sàn thương mại điện tử tăng phí: Mua sắm online mất ưu thế

Từ ngày 1-4, hai sàn thương mại điện tử (TMĐT) TikTok Shop và Shopee sẽ chính thức áp dụng mức phí mới, với mức tăng lên đến 2-3 lần so với trước đây. Lazada cũng đã tăng phí từ ngày 1-2, khiến nhiều người bán hàng trên các nền tảng này gặp khó khăn.