Có người đang nắm giữ vị trí quản lý cấp cao, chuyên môn và hiệu suất đều vượt mức mỗi khi đánh giá. Thậm chí không ít người tự tin năng lực bản thân có thể giúp họ an toàn giữa làn sóng sa thải nhưng thực tế lại không như vậy.

Bất ngờ, "sốc ngang" khi bị sa thải

Trên LinkedIn, nền tảng mạng xã hội dành cho những người làm việc chuyên nghiệp, Tiffany Wang từng làm việc cho "gã khổng lồ" công nghệ Meta chia sẻ: "Sau 8 năm, 1 tháng và 1 ngày tôi đã bị chấm dứt công việc tại Meta "do hiệu suất làm việc" không đạt".

Cô kể nhận email từ ban lãnh đạo không chỉ sốc mà còn hoàn toàn suy sụp. "Đánh giá gần nhất của tôi là vượt kỳ vọng trong kỳ đánh giá giữa năm. Tôi chưa bao giờ nhận được bất kỳ tín hiệu nào rằng mình không hoàn thành công việc, thậm chí tôi còn đang trên lộ trình được thăng chức. Điều này không thể đúng được!", Tiffany Wang viết.

Trong khi đó tại Việt Nam, một tài khoản tên L.P. giữ vị trí quản lý chia sẻ mình tự tin rằng sẽ không thể bị sa thải vì những thành tích mang lại cho công ty. Vì các đánh giá về hiệu suất đều vượt mức, có nhiều sáng kiến, nhận nhiều phản hồi tích cực từ cấp trên và đồng nghiệp.

"Nhiều người nói rằng mình đã giúp hiệu suất công ty tăng vọt. Vậy mà một ngày mình lại lọt vào danh sách bị sa thải. Chính mình cũng không thể tưởng tượng nổi công ty có thể sa thải một nhân viên như thế này", tài khoản này viết.

Giỏi thôi chưa đủ!

Bà Nguyễn Thị Quỳnh Phương, giám đốc giải pháp nguồn nhân lực Công ty Talentnet, nói nhân tài sẽ luôn được trọng dụng vẫn là quy luật. Nhưng bối cảnh hiện nay giỏi thôi chưa đủ mà cần phải phù hợp nữa. Năng lực giỏi không còn là "tấm khiên" bảo vệ ai đó khỏi nguy cơ mất việc. Có nhiều lý do để nhân sự dù năng lực tốt, mang lại giá trị cho công ty vẫn bị đưa vào danh sách cắt giảm.

Theo bà Phương, sự thay đổi không ngừng của thị trường làm cho định nghĩa "năng lực giỏi" cũng không ngừng biến đổi. Chẳng hạn khi các doanh nghiệp đều chuyển đổi số, kỹ năng và kiến thức làm chủ công nghệ là năng lực mới cần phải có ở người lao động giỏi.

Cạnh đó, những kỹ năng về quản trị rủi ro, ứng biến với thay đổi, giao tiếp hiệu quả hay khả năng tự học, làm chủ bản thân cũng được đề cao ở mọi cấp bậc công việc. 

Yếu tố phù hợp cũng rất quan trọng, người lao động có thể là nhân tài trong chuyên môn của mình, có năng lực và kết quả làm việc vượt bậc nhưng lại không tương thích với định hướng phát triển của doanh nghiệp cũng có thể bị đào thải.

"Đôi khi sự khác biệt về hệ giá trị cốt lõi, định hướng phát triển lâu dài của người lao động cũng có thể khiến doanh nghiệp cảm thấy chưa phù hợp để gắn bó lâu dài với nhân tài này", bà Phương giải thích.

Sau khi bị mất việc, điều quan trọng nhất là tâm lý và tư duy chấp nhận thực tại. Lao động nên hiểu rằng doanh nghiệp cần những thay đổi theo thị trường và mình nằm trong biến động ấy. Nhưng cơ hội vẫn luôn mở ra cho người có năng lực, kỹ năng, kinh nghiệm và tư duy mở.

Tài chính cũng là yếu tố cần lưu tâm. Theo chuyên gia, nếu có khoản dự phòng, người lao động có thể thư thái hơn tìm hướng đi mới để yên tâm về tài chính trong thời gian ngắn. Do đó, hãy có sẵn dự phòng tài chính để đảm bảo ổn định ít nhất trong 3-6 tháng dù tình huống nào xảy ra.

Có thật doanh nghiệp thích sa thải lao động lớn tuổi để giảm quỹ lương, tránh 'yêu sách'?

Nếu lao động lớn tuổi đang làm tốt công việc, hiệu suất lao động cao, phù hợp với vị trí… thì không lý do gì để sa thải. Bởi doanh nghiệp luôn cần sự ổn định, phát triển và hiệu quả kinh doanh.