Bố tôi sinh ở Nam Đàn (Nghệ An), tuổi thơ ông gắn với sân đình làng Đan Nhiệm, sông Lam. Mồ côi cha mẹ, bố và hai người em trai lưu lạc mỗi người một nơi.

Năm 21 tuổi, bố tôi theo đoàn phu cạo mủ cao su vào tận miền Đông Nam Bộ. Ông mắc kẹt giữa dòng chảy khốc liệt của lịch sử, xa quê từ đó.

Quê hương vẫn đợi

Năm 1954, đất nước chia cắt, bố không thể trở về quê hương. Trong ký ức, bố vẫn nhớ người bạn gái tiễn bố lên tàu với lời hẹn ước vài năm gặp lại.

Nhưng chiến tranh kéo dài, bao nhiêu mùa lúa đã trổ bông, đời người như một dòng sông mãi xuôi về phía trước. Bố cưới mẹ tôi, một người con gái hiền lành đất Quảng Nam, rồi sinh ra chín anh em chúng tôi.

Ngày 30-4, khi đất nước thống nhất, bố tôi nuôi hy vọng được trở về quê hương. Nhưng ông cũng trăn trở liệu quê hương có còn như cũ, người thân còn sống hay đã ly tán và những người em ruột có còn nhớ đến người anh cả sau mấy chục năm trời hay không.

Tôi quyết định thay bố viết một bức thư gửi về huyện Nam Đàn. Không có địa chỉ cụ thể, tôi chỉ biết viết: "Kính gửi bà con nhân dân huyện Nam Đàn, Nghệ An".

Trong thư, tôi ghi lại những ký ức rời rạc mà bố tôi vẫn nhớ, dù đôi lúc đã nhầm lẫn vì tuổi cao. Ở cuối thư, tôi khẩn thiết viết: "Nếu ai biết thông tin về gia đình ông... xin vui lòng hồi âm, gia đình chúng tôi xin trân trọng biết ơn".

Ba tháng sau, giữa trưa hè tháng 7-1975, khi cả nhà đang quây quần bên mâm cơm thì có người đưa thư gõ cửa.

Nhìn phong bì dấu bưu điện Nam Đàn, cả nhà như chết lặng. Lá thư ấy là của thím tôi, em dâu của bố. Sau bao tháng trôi nổi qua nhiều người xem và chuyền tay nhau, cuối cùng bức thư của tôi đã đến đúng nơi cần đến.

Bố tôi òa khóc như một đứa trẻ. Bao nhiêu năm tháng dồn nén trong lòng giờ vỡ òa thành những giọt nước mắt. Cả nhà tôi ôm lấy nhau, khóc nức nở trong niềm hạnh phúc. Quê hương vẫn đợi bố trở về.

Nhưng niềm vui ngắn ngủi

Không biết có phải vì xúc động quá độ, bố tôi bị tai biến. Sức khỏe ông yếu nhanh, không thể thực hiện chuyến hồi hương mà ông đã chờ đợi cả cuộc đời.

Trong thời gian chữa bệnh, bà con và anh em ngoài Nam Đàn biết tin cũng vào Quảng Nam thăm nom, động viên. Những cuộc hội ngộ muộn màng, những cái nắm tay run rẩy, những câu chuyện về quê hương năm cũ, tất cả đều thấm đẫm nước mắt.

Bố tôi ra đi không lâu sau đó. Ông nhắm mắt mà chưa một lần đặt chân trở lại mảnh đất đã sinh ra mình.

Giấc mơ ôm lấy mảnh đất quê hương, đứng bên bến sông Lam, đi trên con đường làng quen thuộc của ông mãi mãi không thành hiện thực. Nhưng dù ông không về được, chúng tôi đã thay bố thực hiện điều ấy.

Giờ đây anh em chúng tôi vẫn thường về Nam Đàn, đứng bên dòng sông Lam ngắm nhìn những cánh đồng vàng ươm mùa gặt, đi qua những nơi bố tôi từng nhắc đến: chợ Sa Nam, cổng Bara Nam Đàn, đình làng Đan Nhiệm...

Chúng tôi cũng không quên ăn những món mà bố từng kể, những hương vị đậm đà của quê hương như tương Nam Đàn, cháo lươn, bánh đúc Sa Nam...

Mỗi dịp về quê, chúng tôi không chỉ đến những nơi thời niên thiếu bố đã gắn bó, mà còn dành thời gian đến thăm căn nhà quê ngoại của Bác Hồ.

Đứng trước ngôi nhà đơn sơ ấy, lắng nghe câu chuyện về tuổi thơ và hành trình tìm đường cứu nước của Bác, chúng tôi tràn ngập biết ơn, bởi nhờ Bác Hồ vĩ đại mà đất nước ta mới có ngày hòa bình, thống nhất non sông, để chúng tôi có cơ hội về thăm quê nội, để những người con xa xứ được trở về nơi chôn nhau cắt rốn.

Đất nước không còn chia cắt, những chuyến tàu không còn chở người ra đi mãi mãi mà là chở những người con xa quê trở về.

Nhưng đâu đó vẫn có những người như bố tôi, cả đời mang nỗi niềm của một người con xa xứ mà không thể trở lại. Vì thế mỗi chúng ta, những người may mắn được sống trong hòa bình, hãy biết gìn giữ nó, trân trọng nó, để những ký ức như của bố tôi không bao giờ tái diễn.

Tôi tin rằng dù không thể về, nhưng ở một nơi nào đó, bố tôi vẫn đang dõi theo quê hương, vẫn đang ngắm nhìn dòng sông Lam xanh biếc chảy qua miền ký ức của ông và mỉm cười trong sự thanh thản.

Cảm ơn bạn đọc gửi bài dự thi Kể chuyện hòa bình

Nhân kỷ niệm 50 năm hòa bình, cuộc thi viết Kể chuyện hòa bình (báo Tuổi Trẻ tổ chức, Tập đoàn Cao su Việt Nam đồng hành) để bạn đọc gửi đến những câu chuyện xúc động, khó phai của từng gia đình, từng con người cũng như tâm tư về ngày thống nhất 30-4-1975, về 50 năm hòa bình.

Cuộc thi dành cho tất cả người Việt Nam trong và ngoài nước, không giới hạn độ tuổi, nghề nghiệp.

Kể chuyện hòa bình nhận bài viết tối đa 1.200 chữ bằng tiếng Việt, khuyến khích kèm theo ảnh, video minh họa gửi đến email [email protected]. Chỉ nhận bài qua email, không nhận qua đường bưu điện để tránh thất lạc.

Bài dự thi chất lượng sẽ được lựa chọn đăng trên các sản phẩm của Tuổi Trẻ, được nhận nhuận bút và các bài qua vòng sơ khảo sẽ được in thành sách (sách không trả nhuận bút - không bán). Bài dự thi phải chưa từng tham gia bất kỳ cuộc thi viết nào khác và chưa từng được đăng trên các phương tiện truyền thông, mạng xã hội.

Tác giả gửi bài chịu trách nhiệm về bản quyền của bài viết, ảnh và video dự thi, không nhận ảnh video minh họa lấy từ trên mạng xã hội không có bản quyền. Tác giả phải ghi địa chỉ, điện thoại, email, số tài khoản, số căn cước công dân để ban tổ chức liên lạc, gửi nhuận bút hoặc giải thưởng.

Tính đến hết ngày 15-3, cuộc thi viết Kể chuyện hòa bình đã nhận được 50 bài dự thi của bạn đọc.

Lễ trao giải và ra mắt sách Kể chuyện hòa bình

Ban giám khảo gồm các nhà báo, nhà văn hóa tên tuổi cùng đại diện báo Tuổi Trẻ sẽ xét duyệt chấm giải từ các bài đã qua sơ khảo và chọn trao thưởng cho những bài dự thi chất lượng.

Lễ trao giải, ra mắt sách Kể chuyện hòa bình và đặc san báo Tuổi Trẻ 30-4 dự kiến tổ chức tại Đường sách TP.HCM vào cuối tháng 4-2025. Quyết định của ban tổ chức là quyết định cuối cùng.

Giải thưởng Kể chuyện hòa bình

- 1 giải nhất: 15 triệu đồng + giấy chứng nhận, sách, đặc san Tuổi Trẻ.

- 2 giải nhì: 7 triệu đồng mỗi giải + giấy chứng nhận, sách, đặc san Tuổi Trẻ.

- 3 giải ba: 5 triệu đồng mỗi giải + giấy chứng nhận, sách, đặc san Tuổi Trẻ.

- 10 giải khuyến khích: 2 triệu đồng mỗi giải + giấy chứng nhận, sách, đặc san Tuổi Trẻ.

- 10 giải bạn đọc bình chọn: 1 triệu đồng mỗi giải + giấy chứng nhận, sách, đặc san Tuổi Trẻ. Số điểm bình chọn được tính dựa trên tương tác với bài viết, trong đó 1 sao = 15 điểm, 1 tim = 3 điểm, 1 like = 2 điểm.

Các giải thưởng còn được kèm giấy chứng nhận, sách, đặc san Tuổi Trẻ 30-4.

Ban tổ chức

Giấc mơ hòa bình

Chiến tranh cuốn phăng mọi thứ trên đường đi của nó. Nhiều năm xung đột giữa Nga và Ukraine đã để lại những mất mát không thể đo đếm.