Quốc hội: Chỉ tăng mức xử phạt vi phạm hành chính không lập biên bản gấp 2 lần

Sáng 25-6, với đa số phiếu tán thành, Quốc hội thông qua luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính. 

Mức xử phạt vi phạm hành chính không lập biên bản phù hợp với mức tăng lương tối thiểu

Đáng chú ý, luật đã điều chỉnh mức tăng tiền phạt đối với trường hợp xử phạt vi phạm hành chính không lập biên bản xuống thấp hơn đề xuất trước đây.

Theo đó xử phạt vi phạm hành chính không lập biên bản được áp dụng đối với các trường hợp xử phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền đến 500.000 đồng đối với cá nhân, 1 triệu đồng đối với tổ chức.

Hành vi vi phạm do cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng hình sự chuyển đến (quy định tại khoản 1 điều 63) của luật này.

Trường hợp vi phạm hành chính được phát hiện bằng phương tiện, thiết bị kỹ thuật, nghiệp vụ thì phải lập biên bản. Trường hợp xử phạt vi phạm hành chính không lập biên bản, người có thẩm quyền xử phạt ra quyết định xử phạt tại chỗ.

Trước đó tháng 4-2025, khi công bố hồ sơ xây dựng dự luật này, ban soạn thảo đề xuất tăng mức xử phạt vi phạm hành chính không lập biên bản với cá nhân lên 2,5 triệu đồng, tổ chức là 5 triệu đồng, gấp 10 lần so với quy định hiện hành.

Đến khi trình ra kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV (tháng 6-2025), dự luật đề xuất tăng mức phạt tiền không cần lập biên bản lên 4 lần, tăng từ 250.000 đồng lên 1 triệu đồng (với cá nhân) và từ 500.000 đồng lên 2 triệu đồng (với tổ chức).

Giải trình về việc dự luật cuối cùng (trước khi Quốc hội bấm nút thông qua) chỉ quy định tăng mức phạt lên 2 lần, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết một số ý kiến đại biểu đề nghị cân nhắc việc mở rộng xử phạt không lập biên bản do lo ngại ảnh hưởng đến quyền khiếu nại, tính minh bạch.

Từ ý kiến đó, dự luật đã được chỉnh sửa theo hướng chỉ nâng mức tiền tối đa áp dụng thủ tục xử phạt không lập biên bản từ 250.000 đồng lên 500.000 đồng đối với cá nhân, và từ 500.000 đồng lên 1 triệu đồng đối với tổ chức (tăng 2 lần), thay vì 4 lần như dự luật trình trước đó để phù hợp với mức tăng lương tối thiểu là 2,5 lần.

Đồng thời không thay đổi phương thức xác định theo mức phạt tối đa của khung hình phạt (căn cứ quy định của khung hình phạt). 

Theo ông Ninh, việc điều chỉnh phương thức quy định sẽ được tiếp tục nghiên cứu, đánh giá trong quá trình xây dựng đề xuất sửa đổi toàn diện luật trong thời gian tới.

Điều chỉnh thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính? 

Luật mới cũng sửa đổi, bổ sung một số quy định về thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính. Theo quy định hiện hành, thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính trong hầu hết các lĩnh vực là 1 năm (một số lĩnh vực 2 năm), tính từ thời điểm kết thúc hành vi vi phạm hoặc thời điểm phát hiện hành vi vi phạm.

Theo đó thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính là 1 năm, trừ các trường hợp sau đây: vi phạm hành chính về kế toán; hóa đơn; phí, lệ phí; kinh doanh bảo hiểm; quản lý giá; chứng khoán; sở hữu trí tuệ; xây dựng; thủy sản; lâm nghiệp; điều tra, quy hoạch, thăm dò, khai thác, sử dụng nguồn tài nguyên nước; 

Hoạt động dầu khí và hoạt động khoáng sản khác; bảo vệ môi trường; năng lượng nguyên tử; quản lý, phát triển nhà và công sở; đất đai; đê điều; báo chí; xuất bản; sản xuất, xuất khẩu, nhập khẩu, kinh doanh hàng hóa; sản xuất, buôn bán hàng cấm, hàng giả; quản lý lao động ngoài nước.

Khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh thì thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính là 2 năm.

Vi phạm hành chính về thuế, kiểm toán độc lập thì thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật về quản lý thuế, pháp luật về kiểm toán độc lập.

Trường hợp xử phạt vi phạm hành chính đối với cá nhân, tổ chức do cơ quan tiến hành tố tụng chuyển đến thì thời hiệu xử phạt áp dụng được kéo dài thêm 1 năm. 

Thời gian cơ quan tiến hành tố tụng thụ lý, xem xét được tính vào thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính.

Giải trình quy định này, Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh cho hay đa số ý kiến đại biểu đề nghị giữ nguyên thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính hiện hành, chỉ tăng thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính đối với vụ việc do cơ quan tiến hành tố tụng chuyển đến để thực hiện ý kiến của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Tiếp thu ý kiến, dự luật được chỉnh sửa theo hướng chỉ tăng thời hiệu đối với mỗi loại vi phạm trong các lĩnh vực hiện hành thêm 1 năm (từ 1 năm lên 2 năm, từ 2 năm lên 3 năm) trong trường hợp xử phạt đối với hồ sơ do cơ quan tiến hành tố tụng chuyển đến, thay vì quy định chung 3 năm như dự luật trình trước đây.

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh lý giải đề xuất tăng 4 lần mức tiền xử phạt không lập biên bản

Bộ trưởng Nguyễn Hải Ninh chỉ rõ dù tăng nhưng mức tối đa xử phạt không cần lập biên bản vẫn bảo đảm đúng bản chất "hành vi vi phạm nhỏ, thủ tục xử phạt đơn giản".