Màu tím có thật sự tồn tại hay chỉ là sản phẩm của bộ não?

Chúng ta nhìn thấy màu tím ở khắp nơi: hoa oải hương, đá thạch anh tím, quả cà tím, bướm cánh tím... Nhưng có một điều thú vị là: màu tím hoàn toàn không xuất hiện trong quang phổ ánh sáng khả kiến, tức phần ánh sáng mà mắt người có thể cảm nhận được trong tự nhiên.

Điều đó đặt ra một câu hỏi: liệu màu tím có thực sự tồn tại, hay chỉ là sản phẩm của trí não con người?

Theo dẫn giải khoa học thì mọi màu sắc mà chúng ta thấy đều bắt đầu từ ánh sáng, cụ thể là ánh sáng Mặt trời chứa nhiều bước sóng khác nhau. Trong đó chỉ một phần rất nhỏ (khoảng 0,0035% phổ điện từ) là ánh sáng khả kiến, bao gồm các màu từ đỏ đến tím lam (violet).

Mắt người có ba loại tế bào cảm quang gọi là tế bào hình nón: Hình nón dài nhận ánh sáng đỏ (bước sóng dài), hình nón trung bình nhận ánh sáng xanh lá, hình nón ngắn nhận ánh sáng xanh lam (bước sóng ngắn).

Khi ánh sáng chiếu vào mắt, các tế bào này gửi tín hiệu về não. Não sẽ "tính toán" và suy ra màu sắc dựa trên tỉ lệ hoạt động của từng loại tế bào hình nón.

Vấn đề nằm ở chỗ: màu tím không nằm giữa bước sóng đỏ và xanh lam trong quang phổ. Hai màu này nằm ở hai đầu xa nhất của phổ ánh sáng khả kiến. Nhưng khi cả hai loại tín hiệu này được kích hoạt cùng lúc (đỏ và xanh lam), bộ não "bẻ cong" quang phổ thành một vòng tròn màu sắc và tạo ra màu tím.

Nói cách khác, ánh sáng không thực sự "có" màu tím mà bộ não chúng ta tự pha trộn các tín hiệu để tạo ra nó.

Vì vậy màu tím (và màu magenta) được gọi là màu phi quang phổ, không tồn tại dưới dạng một bước sóng riêng biệt, mà chỉ là kết quả của hai bước sóng kết hợp lại.

Dù không tồn tại như một bước sóng riêng, màu tím vẫn chiếm vị trí đặc biệt trong lịch sử và văn hóa.

Từ thời cổ đại, người Phoenicia đã chế tạo phẩm màu tím hoàng gia từ ốc biển, hiếm đến mức chỉ có giới quý tộc được sử dụng. Ngày nay màu tím vẫn được gắn liền với quyền lực, sự giàu sang, bí ẩn và thậm chí là ma thuật.

Theo chuyên gia Zab Johnson (Đại học Pennsylvania), chính vì màu tím không thực sự có mặt trong tự nhiên nên khi tạo ra được nó, giá trị thẩm mỹ càng tăng lên. "Màu tím đặc biệt, bởi vì nó là thứ mà chúng ta tự tưởng tượng, và điều đó khiến nó trở nên tuyệt vời hơn", Zab Johnson chia sẻ.

Như vậy màu tím không có thật nếu xét về bước sóng vật lý trong tự nhiên. Nhưng màu tím là một minh chứng tuyệt vời cho sức mạnh của bộ não con người trong việc "diễn giải" thế giới xung quanh. Và có lẽ, chính điều đó khiến màu tím trở thành một trong những sắc màu đặc biệt nhất trong tự nhiên, dù nó không "thực sự" tồn tại.

Tái tạo màu xanh Ai Cập huyền bí từ phương pháp 5.000 năm

Màu xanh Ai Cập, sắc tố nhân tạo lâu đời nhất thế giới từng được dùng trong các lăng mộ cổ đại, nay đã được phục dựng thành công bằng kỹ thuật từ 5.000 năm trước.