Nếu The Red Turtle (2016) của Studio Ghibli từng đưa ta đắm chìm trong sự tĩnh lặng của biển cả, từ đó mở ra một câu chuyện mang tính triết lý sâu sắc về cuộc sống, tình yêu và sự hòa hợp với thiên nhiên, thì Flow (2024) lại đưa ta trôi dạt giữa dòng chảy vô định của cuộc đời.

Tuân thủ nguyên tắc kinh điển của điện ảnh: Show, don't tell (Thể hiện, đừng kể), Flow là một bộ phim hoạt hình không lời mang đến sắc thái rất riêng: một hành trình không chỉ khám phá thế giới mà còn khám phá chính tâm hồn nhân vật.

Với ngôn ngữ điện ảnh giàu cảm xúc, Flow đã nhận nhiều lời khen của giới phê bình và giành giải Phim hoạt hình xuất sắc nhất tại Quả cầu vàng 2025. Hiện tại tác phẩm cũng là ứng viên Oscar 2025 ở hạng mục Phim hoạt hình xuất sắc nhất và Phim quốc tế xuất sắc nhất.

Chuyến phiêu lưu trong tĩnh lặng

Flow do đạo diễn Gints Zilbalodis thực hiện, kể về hành trình của một chú mèo xám đen sống đơn độc trong rừng. Sau khi xảy ra một trận lũ lớn nhấn chìm khu rừng, chú mèo buộc phải lên đường tìm kiếm nơi ở mới. 

Chú gặp gỡ với nhiều người bạn động vật, mỗi người có một tính cách riêng. Đó là chó Labrador vàng, vượn cáo đuôi vòng, chuột lang nước và một chú chim lớn. Họ cùng nhau vượt qua nhiều thử thách nguy hiểm để tồn tại trong thế giới ngập nước.

Đạo diễn Gints Zilbalodis vốn nổi tiếng với phong cách làm phim hoạt hình độc lập, từng gây ấn tượng trước đó với Away (2019) - một tác phẩm hoạt hình không lời thoại mang đậm dấu ấn cá nhân. Và với Flow, Gints một lần nữa phát huy những thế mạnh của mình.

Nhân vật chính của Flow bắt đầu với hình ảnh đơn độc, tự cô lập bản thân, không tin tưởng vào bất kỳ ai. 

Nhưng trên đường đi, chú mèo tìm được những người bạn đích thực, rồi dần dần học cách tin tưởng và hợp tác với những người xung quanh.

Phim không cố tình nhân cách hóa các loài vật. Song, ta có thể nhận ra mỗi loài vật mà mèo đen gặp gỡ trong suốt hành trình đều mang một cá tính khác biệt, đại diện cho những kiểu người khác nhau trong xã hội.

Chú chó Labrador trung thành, đáng tin cậy, luôn sẵn sàng giúp đỡ người khác. Vượn cáo nhanh nhẹn, sáng tạo, sẵn sàng thử nghiệm những điều mới. Chuột lang nước điềm tĩnh, thận trọng, có sức chịu đựng dẻo dai…

Tác phẩm cũng không có bất kỳ lời thoại nào. Tất cả nội dung được truyền tải qua hình ảnh và âm thanh, đồng nghĩa với việc khán giả có thể tự cảm nhận, diễn giải câu chuyện theo cách của riêng mình.

Flow tận dụng nhiều góc máy rộng để phô diễn cảnh quan hùng vĩ, thể hiện cuộc sống và sự ứng phó của mỗi loài vật khi chìm trong thế giới ngập nước.

Nước bao trùm trong phim không chỉ là một bối cảnh mà còn mang ý nghĩa tượng trưng về sự thay đổi, sự thích nghi và nỗi cô đơn. Những loài vật trôi nổi cũng giống như những con người đang lạc lõng giữa cuộc đời.

Tác phẩm đến từ Latvia này không chỉ nói về vấn đề sinh tồn mà còn khám phá bản chất của sự gắn kết giữa các cá thể khác biệt. Giống như nhân vật chính trong phim, một chú mèo từ chối sự gắn kết lúc đầu nhưng cuối cùng nhận ra rằng không ai có thể tồn tại một mình mãi mãi.

Phim có nhịp điệu chậm rãi, chủ ý hướng khán giả tập trung vào việc quan sát và cảm nhận. Thỉnh thoảng đạo diễn Gints Zilbalodis đan cài khéo léo những phân đoạn kéo dài chỉ với hình ảnh thiên nhiên, mặt nước tĩnh lặng, cánh buồm giương cao dưới bầu trời rộng lớn… mang đến cảm giác đầy chất thiền định, đưa khán giả phiêu du, bồng bềnh giữa ranh giới thực và mơ.

Và những khung hình đầy duy mỹ trong phim phần nào khiến ta có cảm giác như đang thưởng thức một bộ phim nghệ thuật (arthouse) hơn là hoạt hình giải trí thông thường.

Ai cũng phải học cách trôi theo dòng chảy trong Flow

Tựa đề bộ phim: Flow mang ý nghĩa dòng nước, dòng chảy, ẩn dụ cho việc cuộc sống luôn thay đổi mỗi ngày. Con người buộc phải học cách thích nghi, phải sẵn sàng rời bỏ vùng an toàn nếu muốn tồn tại.

Chống lại dòng chảy không phải là cách khôn ngoan, mà thay vào đó ta cần học cách trôi theo nó.

Nhân vật chính của phim là một chú mèo xám đen không có tên, không có danh tính cụ thể, chỉ là một kẻ vô danh, bình thường, trôi nổi giữa thế giới bao la. Trước khi tìm được nơi đến thuộc về mình, mèo phải tìm hiểu chính bản thân nó, để hiểu mình muốn gì, cần gì.

Cũng giống như con người trong hành trình tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống. Mỗi người đều có lúc cảm thấy mất phương hướng giữa dòng đời. Nhưng càng đi, ta lại càng hiểu rõ về bản thân, và rồi ta nhận ra rằng cuộc sống thực sự không phải chỉ là về đích đến, mà quan trọng là ở hành trình ta đã trải qua.

Ngoài ra, Flow cũng đưa ra ẩn ý cảnh báo về tác động của con người lên thiên nhiên. Tác phẩm đưa ra thông điệp hãy trân trọng thiên nhiên, vì thiên nhiên là một phần của chúng ta và ta cần học cách sống hài hòa với nó.

Oscar 2025 không còn dễ đoán

Sau khi ba liên hoan phim quốc tế Venice, Telluride và Toronto khép lại, nhiều ứng cử viên sáng giá cho Oscar 2025 cũng dần xuất hiện.