Động thái này có thể mở ra một cuộc chiến thương mại toàn cầu mới, đe dọa sự phục hồi kinh tế của nhiều quốc gia.

Ngày 4-2, ông Trump giành "chiến thắng" khi Canada và Mexico chấp nhận yêu cầu tăng cường kiểm soát biên giới và chống buôn lậu ma túy. 

Tuy nhiên, việc Trung Quốc tung đòn đáp trả cho thấy nguy cơ bùng phát một cuộc chiến thương mại quy mô lớn vẫn hiện hữu, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế toàn cầu trong bối cảnh lạm phát và tăng trưởng đang gặp nhiều thách thức.

Canh bạc thuế quan của ông Trump

Trong vòng 48 giờ kể từ khi ký quyết định áp thuế nặng với ba đối tác thương mại lớn là Canada, Mexico và Trung Quốc vào ngày 2-2, chính sách của ông Trump đã tạo ra những biến động mạnh trên thị trường quốc tế. 

Trước áp lực này, Canada và Mexico đã nhanh chóng nhượng bộ. Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum và Thủ tướng Canada Justin Trudeau đồng ý triển khai 10.000 quân tại biên giới và tăng cường nỗ lực chống buôn bán ma túy, đặc biệt là thuốc giảm đau gây nghiện fentanyl.

Thỏa thuận này đã tạm thời giúp tránh được một cuộc chiến thương mại có thể gây chấn động toàn khu vực Bắc Mỹ. Trong vòng một tháng tới, các bên sẽ tiếp tục đàm phán để đạt được thỏa thuận cuối cùng về việc kiểm soát biên giới và chống buôn lậu ma túy.

Trong khi đó, phản ứng của Trung Quốc mạnh mẽ hơn nhiều. Ngay sau khi Mỹ áp thuế 10% lên hàng hóa Trung Quốc từ sáng 4-2, Bắc Kinh đã công bố các biện pháp đáp trả toàn diện: áp thuế 15% đối với than và khí hóa lỏng, 10% với dầu thô, thiết bị nông nghiệp và một số ô tô của Mỹ. 

Ngoài ra, Trung Quốc còn tiến hành điều tra chống độc quyền đối với Google, đưa nhiều công ty Mỹ vào danh sách có thể bị trừng phạt và siết chặt xuất khẩu đất hiếm - nguyên liệu quan trọng cho ngành công nghệ cao và quốc phòng.

Dù vậy, cánh cửa đàm phán vẫn chưa đóng hoàn toàn. Nhà Trắng cho biết ông Trump sẽ trao đổi với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong những ngày tới. Một số nguồn tin còn tiết lộ Bắc Kinh đã đề xuất khôi phục thỏa thuận thương mại đạt được trong nhiệm kỳ trước của ông Trump. 

Theo chuyên gia Zhang Zhiwei thuộc tổ chức quản lý tài sản Pinpoint, "hành động trả đũa này không mang tính gây hấn, vì Trung Quốc chỉ nhắm vào một số sản phẩm của Mỹ để đáp trả mức thuế của Washington đối với tất cả hàng xuất khẩu của Bắc Kinh".

Chiến thắng ngắn hạn, rủi ro dài hạn

Mặc dù ông Trump và những người ủng hộ đã tuyên bố chiến thắng khi Canada và Mexico nhượng bộ, song các chuyên gia kinh tế Wall Street gần như đồng thuận rằng chính sách thuế quan này sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng. 

Theo ước tính của Đại học Yale, mỗi hộ gia đình Mỹ có thể mất từ 1.000 đến 1.200 USD sức mua hằng năm. Chính ông Trump cũng thừa nhận người tiêu dùng Mỹ sẽ "đau đớn".

Ngay cả khi các mức thuế này có thể được dỡ bỏ sau một tháng, sự bất ổn đã tạo ra có thể khiến các doanh nghiệp e ngại trong việc đầu tư và tuyển dụng tại Mỹ. Điều này có thể ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng kinh tế vốn đã chậm lại trong những tháng gần đây. 

Đối với các đối tác thương mại, dù tránh được thương chiến nhưng những rạn nứt trong quan hệ có thể mất nhiều năm để hàn gắn.

Quan trọng hơn, "chiến thắng" nhanh chóng này có thể khuyến khích Trump tiếp tục sử dụng thuế quan như một công cụ gây áp lực lên các nước khác. Ông đã công bố Liên minh châu Âu là mục tiêu kế tiếp. Theo công ty dự báo kinh tế Oxford Economics, cuộc chiến thương mại hiện tại mới chỉ ở giai đoạn đầu và khả năng áp thêm thuế quan trong tương lai là rất cao.

Tờ Financial Review bình luận: "Những loạt đạn đầu tiên trong cuộc chiến thương mại của ông Trump nhắm vào nhập cư bất hợp pháp và cuộc khủng hoảng ma túy, nhưng có thể sẽ có những hành động thù địch tiếp theo". Việc Mỹ nhắm vào đồng minh thân cận như Canada cho thấy không quốc gia nào có thể an toàn trước chính sách thuế quan của ông Trump.

Ông Trump đình chiến thuế quan với Canada và Mexico: Các bên được gì, mất gì?

Chính quyền của Mỹ, Canada và Mexico đạt được những lợi ích đáng chú ý sau ba ngày căng thẳng thuế quan thương mại vừa qua.