Số là trước đây, theo quyết định số 67/1999/ QĐ-BTC ngày 24-6-1999 của Bộ Tài chính, thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi cho mặt hàng nhôm thỏi (aluminum ingot) là 0%.

Đến ngày 8-6-2001, Chính phủ ban hành nghị định 28/2001/NĐ-CP, theo đó mặt hàng nhôm nguyên vật liệu vẫn được hưởng thuế nhập khẩu 0%, còn mặt hàng nhôm thỏi (nhôm đã qua gia công) sẽ phải chịu thuế nhập khẩu là 3%.

Phiền hà nảy sinh từ việc cơ quan hải quan vận dụng từ “nhôm thỏi” để thu thuế 3% ngay cả đối với các doanh nghiệp (DN) nhập khẩu nhôm nguyên vật liệu (chưa qua gia công) dưới dạng thỏi.

Các nhà đầu tư nói trên phải bấm bụng chịu mức thuế trong hơn một năm như những DN nhập nhôm thành phẩm khác.

Kêu lên kêu xuống mãi, Tổng cục Thuế ngày 29-8-2002 đã ban hành một công văn sửa sai: phân loại rõ rằng nhôm nguyên vật liệu dưới bất kỳ dạng nào (thỏi, tấm, bột...) đều được áp dụng thuế nhập khẩu 0%.

Cơ quan Hải quan thực hiện ngay theo tinh thần của công văn này nhưng còn phần sai sót trong quá khứ thì không hề đả động tới. Theo logic và “phải đạo”, đáng lẽ hải quan phải xin lỗi DN, hoàn lại tiền thuế nhập khẩu đã thu sai trước đây và trả lãi trên số tiền thuế DN bị đóng oan. Vậy mà đã hơn một năm mấy ngày, phía hải quan vẫn không có phản hồi gì.

Theo các DN này, thực tế ở VN là khi áp mã để tính thuế nhập khẩu các mặt hàng có thuế suất thuế nhập khẩu thấp sang mã có thuế suất thuế nhập khẩu cao hơn, cơ quan hải quan sẽ truy thu đủ của DN phần chênh lệch thiếu, nếu không DN sẽ bị đình chỉ làm thủ tục hải quan cho các lô hàng khác và bị xử lý phạt khoản tiền nộp chậm thuế.

Thế nhưng khi Hải quan thu sai hoặc thu thừa thuế của DN, ai có thể bắt cơ quan Hải quan bồi hoàn?