Ngành thuế đang đề xuất xóa các khoản nợ này nhằm giảm áp lực quản lý và tối ưu hóa nguồn lực. 

Các chuyên gia cũng kiến nghị nâng ngưỡng miễn thuế các khoản nợ cho cá nhân lên 100.000 đồng thay vì 50.000 đồng theo đề xuất của Bộ Tài chính.

Tiền nợ thuế chỉ bằng gói xôi, ly trà đá

Theo thống kê của Bộ Tài chính, trong hơn 1,4 tỉ khoản nợ thuế từ 2.000 đến 10.000 đồng, có 344 triệu khoản nợ dưới 2.000 đồng, 500 triệu khoản nợ dưới 5.000 đồng và 556,3 triệu khoản nợ dưới 10.000 đồng. 

Điều đáng nói là phần lớn số khoản nợ này là tiền phạt chậm nộp. Cụ thể, chỉ tính riêng khoản nợ khoảng 10.000 đồng, có 80% là tiền phạt chậm nộp.

Để quản lý loại nợ này, cơ quan thuế cho biết phải đầu tư các chi phí cho việc duy trì, vận hành quản trị hệ thống, chi phí lưu trữ trên các hệ thống quản lý thuế để xử lý, tính tiền chậm nộp, gửi thông báo nợ và thông báo thuế... cho người nộp thuế, chưa kể cũng phát sinh các chi phí xã hội cho người nộp thuế và các đơn vị phối hợp thu thuế.

Ông Nguyễn Văn Được - tổng giám đốc Công ty TNHH kế toán và tư vấn thuế Trọng Tín - cho biết việc phát sinh những khoản nợ li ti này có nhiều nguyên nhân. Trong đó nhiều khoản nợ thuế nhỏ phát sinh do doanh nghiệp, cá nhân nộp thuế theo thông báo mà không tính thêm số tiền phát sinh đến ngày nộp thực tế.

Một nguyên nhân khác là hiện nay cơ quan thuế theo dõi số thuế nộp theo chương và tiểu mục, dẫn đến trường hợp có khi doanh nghiệp nhầm chương và tiểu mục, hoặc nộp khoản này thừa nhưng khoản kia lại nộp thiếu, mà muốn điều chỉnh phải làm "thư tra soát" rất phức tạp. 

"Chưa kể hiện nay chỉ cho phép điều chỉnh tra soát trong vòng 1 năm, nếu sau 1 năm thì thủ tục rất nhiêu khê", ông Được lý giải.

Ông Nguyễn Đức Nghĩa - giám đốc Trung tâm tư vấn pháp luật thuộc Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA) - cho hay cũng có những trường hợp khi nộp doanh nghiệp thường làm tròn số, dẫn đến thiếu vài nghìn đồng mà không hay biết.

Bình luận về việc hệ thống ngành thuế đang treo hàng triệu khoản nợ, tiền chậm nộp có giá trị chỉ ngang ly trà đá, gói xôi, chuyên gia thuế Nguyễn Thái Sơn cho rằng có thể khoản nợ thuế phát sinh do một bộ phận người nộp thuế mất tích, tử vong...

Ngoài ra, với số tiền nợ thuế quá nhỏ, người nợ thuế vô tình không biết nên chưa nộp, chứ không phải cố tình trốn thuế. Về phía cơ quan thuế, ngành thuế không thể bố trí nhân lực để đi thu nợ, đốc thúc khoản nợ vài nghìn đồng phát sinh cách đây vài năm.

Chi phí để thu thuế gấp nhiều lần số thuế thu được

Theo các chuyên gia, để xử lý các khoản nợ nhỏ này, cơ quan thuế phải gửi thông báo, tính lãi chậm nộp và duy trì hệ thống quản lý, khiến chi phí xử lý cao hơn gấp hàng trăm lần số thuế thu được. Ông Nguyễn Đức Nghĩa cho rằng nguyên tắc quản lý thuế cần tập trung vào các khoản lớn, trong khi các khoản nhỏ nên được xóa định kỳ để làm sạch hệ thống.

"Cần xóa nợ thuế từ 100.000 đồng trở xuống, thay vì chỉ từ 10.000 đồng. Và việc xóa nợ này nên đưa vào luật và yêu cầu phải thực hiện định kỳ 1-3-5 năm chứ không để treo quá lâu trên hệ thống", ông Nghĩa nêu kiến nghị.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Văn Được cũng kiến nghị mở rộng cơ chế bù trừ cho phép doanh nghiệp tự động điều chỉnh các khoản nộp thừa hoặc thiếu, giảm thủ tục rườm rà.

Theo ông Được, hiện nay Luật Quản lý thuế đã quy định cá nhân được miễn thuế thu nhập cá nhân khi có thu nhập từ tiền lương, tiền công phát sinh số thuế phải nộp sau quyết toán của từng năm từ 50.000 đồng trở xuống. 

Do vậy cũng cần xóa các khoản nợ thuế từ 50.000 đồng với cá nhân và từ 1 triệu đồng với doanh nghiệp nếu doanh nghiệp không còn hoạt động.

Chuyên gia thuế Nguyễn Thái Sơn cũng nêu đề xuất cần mở ra cơ chế thoáng hơn, cho phép bù trừ giữa các khoản nợ với nhau và cho phép doanh nghiệp tra soát trong nhiều năm để bù trừ.

Như vậy cơ quan thuế cũng "làm sạch" được một phần nợ thuế mà doanh nghiệp lại không phải làm thủ tục nhiêu khê.

"Ngành thuế nên tập trung nguồn lực để quản lý, thanh kiểm tra, thu thuế những khoản lớn khác thay vì còng lưng quản lý những khoản lặt vặt này. Vì vậy đề xuất xóa những khoản nợ nhỏ là hợp lý", ông Sơn nói.

Đề xuất nâng ngưỡng miễn nợ thuế lên 100.000 đồng

Trao đổi với Tuổi Trẻ, tiến sĩ Nguyễn Ngọc Tú, giảng viên Trường đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, cho biết ông hoàn toàn ủng hộ Bộ Tài chính đề xuất miễn thuế đối với cá nhân có số nợ thuế giá trị rất nhỏ.

Tuy nhiên, ông đề xuất ngưỡng cho miễn thuế đối với cá nhân có nợ sau quyết toán nên nâng lên từ 100.000 đồng thay vì từ 50.000 đồng trở xuống như hiện nay. Vì với khoản nợ vài chục nghìn đồng, chi phí truy thu lớn hơn nhiều so với số thu được, gây lãng phí nhân lực và thời gian.

Ông Tú phân tích nếu đề xuất này được áp dụng sẽ giảm áp lực rất lớn cho cơ quan thuế, giúp công tác quản lý thuế hiệu quả hơn. Theo thống kê của cơ quan thuế, phần lớn các khoản nợ thuế nhỏ chủ yếu là tiền chậm nộp, phát sinh do số nợ treo trên hệ thống và tăng dần theo thời gian.

"Nếu nâng ngưỡng miễn nợ thuế cá nhân lên 100.000 đồng, số tiền này không đáng kể. Việc miễn thuế thay vì thu vào ngân sách sẽ là một động thái khích lệ người nộp thuế, mang ý nghĩa nhân văn, đồng thời không ảnh hưởng đáng kể đến nguồn thu của ngành thuế", ông Tú nói.

Người nợ thuế trên 50 triệu và quá hạn nộp 120 ngày bị tạm hoãn xuất cảnh

Theo quy định mới của Chính phủ, cá nhân kinh doanh, chủ hộ kinh doanh nợ thuế từ 50 triệu đồng trở lên và đã quá thời hạn nộp theo quy định trên 120 ngày thì bị tạm hoãn xuất cảnh.