Một số nhân viên văn phòng ở quận 1 thậm chí mang luôn máy tính xuống sảnh ngồi làm việc mà chưa dám quay lại văn phòng sau rung lắc. Tuy nhiên theo chuyên gia, đây chưa phải là cách phòng tránh rủi ro từ động đất an toàn nhất.

Trang bị kỹ năng ứng phó động đất

Theo ông Xuân Anh - giám đốc Trung tâm báo tin động đất và cảnh báo sóng thần - Viện các khoa học Trái đất (Viện hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam), cơ quan chức năng đã ban hành những hướng dẫn ứng phó động đất để người dân nắm dù nước ta ít xảy ra loại thiên tai này.

* Trước động đất: Người dân cần lập kế hoạch phòng tránh an toàn, lập kế hoạch cho cả gia đình, quy định nơi gặp nhau sau động đất, danh sách số điện thoại quan trọng...; học cách bật tắt gas, điện, nước.

* Khi động đất xảy ra:

- Nếu động đất xảy ra khi đang ngủ, nên bảo vệ đầu bằng gối và nằm úp mặt xuống. Nếu động đất xảy ra khi đang ở trong nhà, nếu không kịp thoát ra ngoài thì ngay lập tức chui xuống gầm bàn, gầm giường chắc chắn để tránh các vật rơi trúng người và nếu trần nhà sập vẫn có không khí để thở. Ở đó ít nhất cho đến khi hết đợt rung chấn thứ nhất.

Ra khỏi chỗ ẩn nấp sau khi hết cơn rung chấn và khi chỗ trú thực sự có nguy cơ sập đổ. Luôn giữ trẻ em, người lớn tuổi theo bên mình. Mang giày, dép để tránh giẫm phải mảnh kính vỡ, đồ vật sắc nhọn.

- Đặc biệt không sử dụng thang máy, nên đi cầu thang bộ nếu cần thiết. Nếu lỡ đang ở trong thang máy thì cần nằm xuống sàn, bảo vệ đầu bằng tay, đợi cho đến khi thang máy bắt đầu làm việc trở lại, ra khỏi thang máy ở tầng tiếp theo và dùng cầu thang bộ.

- Nếu đang ở ngoài đường, cần tránh xa các tòa nhà cao tầng, đường dây điện, đường hầm, các cây cầu. Nếu đang lái xe, cần dừng xe bên lề đường, không ra khỏi xe cho đến khi động đất dừng lại. Với những người dân ở vùng đồi núi, cần tránh xa chỗ dốc đứng, quả đồi nghiêng vì chỗ đó có thể bị lở đất.

* Sau động đất: Người dân cần tránh xa các bức tường bằng gạch vì chúng có thể bị suy yếu và có thể lật đổ trong các đợt dư chấn. Không bao giờ chạm vào đường dây điện bị rơi hoặc bất kỳ vật thể nào tiếp xúc với chúng. Nếu bị kẹt trong đống đổ nát, cần gõ vào vật cứng để báo vị trí của mình cho cứu hộ.

Trong khi đó, Phòng cảnh sát PCCC và cứu nạn cứu hộ (Công an TP.HCM) cũng đưa ra một số khuyến nghị cần làm khi có động đất, dư chấn mạnh xảy ra. Cụ thể, cần cố định những vật dụng trong nhà như tivi, gương, máy tính, kệ sách, tủ... và đặt xa giường ngủ. Dự phòng đèn pin, pin, radio, băng, thuốc... tại những vị trí thuận tiện, dễ lấy.

Định hình các vị trí trong nhà và lối thoát hiểm khi ở nhà cao tầng; theo dõi thông báo và chỉ dẫn của cơ quan phòng chống thiên tai và cứu nạn cứu hộ. Lưu số điện thoại khẩn của cấp cứu, phòng cháy chữa cháy để gọi yêu cầu giúp đỡ.

Trường hợp nếu xảy ra động đất, nếu ở trong nhà có thể chui xuống gầm bàn/gầm giường, ngồi vào góc phòng và tránh xa các cửa kính, tránh di chuyển khi vẫn đang có chấn động. Chú ý bảo vệ vùng đầu bằng những vật dụng sẵn có như chăn, gối hay lấy tay che đầu...

Còn nếu ở ngoài đường: Cần dừng xe ở lề đường, lánh nạn ở những bãi đất trống. Tránh xa khu vực đông đúc, các tòa nhà cao tầng, tường cao, gầm cầu, pa nô quảng cáo, đường dây điện, cột điện. Nếu đang ở bờ biển thì cần phải di chuyển xa bờ biển bởi động đất có thể gây ra sóng thần.

Tiêu chuẩn nhà cao tầng ở TP.HCM chịu được động đất

Theo kỹ sư xây dựng Nguyễn Hoàng Sang, khi thiết kế các công trình, nhất là các công trình cao tầng và chung cư, thì phải đảm bảo các tiêu chuẩn an toàn trước rủi ro về động đất, gió bão... tùy theo các cấp độ công trình và khu vực tương ứng tại Việt Nam.

Trong tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 9386:2012 về thiết kế công trình chịu động đất có quy định về gia tốc nền cho từng khu vực địa lý của Việt Nam để tính toán cho công trình chịu động đất. Hiện nay tiêu chuẩn vẫn đang được tiếp tục hoàn thiện từ thống kê các trận động đất.

Theo đó, với công trình từ 10 - 15 tầng (phân loại cấp 2) ở TP.HCM theo tiêu chuẩn thì có thể chịu cường độ động đất từ 5 - 6 độ. Với công trình trên 15 tầng (phân loại cấp 1) có thể chịu cường độ động đất từ 6 độ.

Bổ sung thêm, theo kiến trúc sư Trần Đình Dũng, đến nay tại Việt Nam chưa ghi nhận trận động đất nào quá lớn đến 6 độ do nền địa chất khá ổn định. Trong khi đóvới đặc thù khí hậu, hằng năm Việt Nam thường hứng chịu gió bão hơn.

Vì vậy khi thiết kế nhà cao tầng tại Việt Nam thì chú trọng nhiều hơn đến rủi ro từ gió bão cũng như tính toán các thông số chịu đựng tác động từ gió bão, bên cạnh thông số chịu đựng động đất. Khi các công trình cao tầng bảo đảm tiêu chuẩn thiết kế thì đương nhiên sẽ chịu đựng được các chấn động tương ứng từ động đất, gió bão..., ông Dũng nói.

Khi xảy ra động đất, có nên bỏ chạy từ lầu cao xuống mặt đất?

Theo khuyến cáo của cơ quan chức năng, có 5 trường hợp cần lưu ý khi xảy ra động đất và có một số kỹ năng cơ bản dưới đây giúp giảm thiểu thiệt hại, thương tích đối với con người.