Có nhiều người đã áp dụng nhiều cách giảm cân từ nhịn ăn gián đoạn, eat clean, tập thể dục, thậm chí dùng vô số loại thuốc giảm cân… nhưng số cân vẫn không nhúc nhích.

Đặc biệt với những người có bệnh lý nền liên quan đến tim mạch, việc giảm cân càng là nỗi "ám ảnh".

Loay hoay tìm đủ cách giảm cân

Là nhân viên văn phòng với gần 20 năm gắn bó với bàn làm việc, anh Minh (42 tuổi, Hà Nội) nặng gần 90kg. Anh nói không phải do béo "bẩm sinh" bởi trước đây anh cũng từng là chàng trai 70kg săn chắc.

Thế nhưng, công việc cuốn anh theo những bữa ăn vội vàng, những đêm thức khuya, rượu bia và thuốc lá khiến cân nặng tăng dần.

Trước đó anh vẫn coi cân nặng hơi dư thừa của mình là bình thường, chỉ đến khi trong lần khám sức khỏe định kỳ mới đây anh mới nhận thấy sức khỏe đã xuống cấp.

"Bác sĩ nói tôi bị cao huyết áp, rối loạn mỡ máu… nếu không giảm cân có thể đối mặt với nhiều biến chứng", anh Minh nói.

Ý thức được cân nặng, anh Minh bắt đầu thử mọi cách giảm cân. Từ nhịn ăn gián đoạn đến chế độ ăn kiêng khắt khe, từ chạy bộ buổi sáng đến những bài tập cường độ cao. Nhưng mọi thứ đều kết thúc trong thất bại.

Anh thường xuyên "chạm mặt" với cơn chóng mặt do tụt huyết áp.

Có lần, anh đăng ký tập gym, nhưng chỉ sau một tuần anh phải dừng lại vì quá mệt mỏi. Anh không biết mình còn có thể thử thêm cách nào để sức khỏe không bị ảnh hưởng.

Tương tự, chị N.H. (28 tuổi, TP.HCM) chia sẻ ngay từ những năm đầu đại học chị đã đối diện với cân nặng "khủng" rất khó giảm.

Với chiều cao 1m6 nhưng lại nặng đến 74kg, chị đã áp dụng rất nhiều phương pháp giảm cân nhưng đều không thành công.

"Mỗi lần giảm cân bằng cách tập luyện hay kiêng khem ăn uống, tôi cảm giác như cơ thể mình uể oải, mệt mỏi không thể làm bất cứ việc gì, không tập trung cho công việc được.

Bên cạnh đó, cảm giác thèm ăn luôn thường trực nếu không ăn sẽ rất bứt rứt, khó chịu khiến tôi luôn ám ảnh. Có lần vì nhịn ăn quá mức tôi còn bị choáng váng đầu óc, suy nhược cơ thể nhưng cân nặng vẫn ở mức 72-74kg.

Hình thể không đẹp nên tôi thường xuyên tự ti, vào những buổi tiệc tùng, đi chơi cùng bạn bè tôi không muốn chụp hình, sống thu mình lại và chấp nhận. Trong gia đình có nhiều người thân cũng rơi vào tình trạng tương tự nên tôi khá lo lắng do di truyền", chị H. kể.

TS.BS Nguyễn Trọng Hưng, nguyên trưởng khoa khám tư vấn dinh dưỡng người lớn Viện Dinh dưỡng quốc gia, cho hay từng tiếp nhận không ít trường hợp bệnh nhân đến thăm khám do thừa cân béo phì. Trong đó, nhiều người gặp khó khăn trong việc áp dụng các phương pháp giảm cân.

Một số bệnh nhân có bệnh nền như cao huyết áp, tim mạch, tiểu đường… việc tự giảm cân càng khó khăn hơn bởi không thể tuân thủ chế độ ăn, tập luyện cường độ cao.

Giảm cân là một hành trình dài

Theo bác sĩ Hưng, ngoại trừ số ít trường hợp thừa cân, béo phì do bệnh lý (rối loạn chuyển hóa, nội tiết, thần kinh...), còn lại do mất cân bằng giữa năng lượng nạp vào và tiêu thụ.

Tình trạng này kéo dài dẫn đến thừa cân, sau đó là béo phì. "Giảm cân là một quá trình lâu dài chứ không phải ngày một ngày hai", bác sĩ Hưng nhấn mạnh.

Theo bác sĩ Hưng, béo phì kéo theo hàng loạt các vấn đề trầm trọng đến sức khỏe, là thủ phạm gây hơn 200 bệnh khác nhau, như bệnh tim mạch, đột quỵ, đái tháo đường, thoái hóa khớp, gan nhiễm mỡ và nhiều bệnh ung thư, đặc biệt ung thư đường tiêu hóa... Việc tự chữa béo phì đôi khi không có hiệu quả, nhiều biến chứng nặng và tốn kém.

Những biện pháp ngăn ngừa, điều trị thừa cân, béo phì và duy trì thực hiện việc kiểm soát cân nặng lâu dài có thể cải thiện tình trạng sức khỏe, giảm biến chứng cho người bệnh.

Trong hướng dẫn chẩn đoán và điều trị béo phì của Bộ Y tế khẳng định béo phì là bệnh mạn tính.

Người bệnh cần được theo dõi và tái khám thường xuyên để ngăn tăng cân trở lại và theo dõi nguy cơ bệnh tật cũng như điều trị các bệnh đồng mắc nếu xuất hiện (ví dụ: đái tháo đường type 2, bệnh tim mạch).

Bộ Y tế cũng hướng dẫn việc phối hợp đa chuyên khoa là nền tảng trong mô hình chăm sóc điều trị béo phì bởi béo phì là một tình trạng phức tạp có nguồn gốc từ nhiều yếu tố.

Vì vậy cần xây dựng nhóm các chuyên gia đa chuyên khoa: những bác sĩ được đào tạo đặc biệt về quản lý béo phì, chuyên gia dinh dưỡng, chuyên gia tâm lý, chuyên gia y học vận động, điều dưỡng về bệnh béo phì, bác sĩ phẫu thuật.

Cũng theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC), chế độ ăn giàu chất béo, đậm độ năng lượng cao có mối liên quan chặt chẽ với sự gia tăng tỉ lệ thừa cân, béo phì.

Khi khẩu phần năng lượng ăn vào vượt quá nhu cầu năng lượng của cơ thể dẫn đến năng lượng dư thừa được chuyển thành mỡ tích lũy trong các tổ chức/mô cơ thể.

Các nghiên cứu trên thế giới cho thấy sự gia tăng thừa cân béo phì thường kéo theo sự gia tăng một số bệnh mạn tính không lây.

Béo phì là yếu tố nguy cơ chính dẫn đến các bệnh lý về tim mạch, đột quỵ (là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu), đái tháo đường, rối loạn cơ xương (đặc biệt thoái hóa khớp gây tàn phế rất cao), một số loại ung thư (ung thư nội mạc tử cung, buồng trứng, vú, tuyến tiền liệt, gan, túi mật, thận và đại tràng), tạo tâm lý mặc cảm, dễ bị stress.

Bên cạnh đó, béo phì khiến mỡ đè lên cơ hoành hoặc phế quản và cản trở hoạt động hô hấp của cơ thể, một số trường hợp bệnh có thể gây rối loạn nhịp thở hoặc ngưng thở khi ngủ.

"Thừa cân béo phì phần lớn có thể phòng ngừa được qua việc vận động thể lực kết hợp với chế độ dinh dưỡng lành mạnh, hợp lý như: đảm bảo số lượng phù hợp, cân đối, hợp lý các chất dinh dưỡng, hạn chế thực phẩm nhiều chất béo…

Ngoài chế độ dinh dưỡng, để phòng chống thừa cân béo phì nên duy trì tập luyện các loại hình phù hợp với sức khỏe 30 phút mỗi ngày, ít nhất 5 ngày trong tuần", HCDC khẳng định.

Cũng theo các bác sĩ, nguyên nhân của béo phì có thể do di truyền hoặc các bệnh lý rối loạn nội tiết và chuyển hóa chiếm khoảng 10%. Bên cạnh đó do dinh dưỡng không hợp lý (ăn quá nhiều năng lượng so với nhu cầu) và lối sống thụ động (chiếm 90%).

Trong một số trường hợp người bệnh quá béo, gây ra các biến chứng nặng khiến gặp khó khăn trong tập luyện, đi lại, việc giảm béo cần có sự tư vấn của các bác sĩ chuyên môn.

Lập trung tâm kiểm soát cân nặng và điều trị béo phì tại Việt Nam

Ngày 18-9, hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh đưa Trung tâm Kiểm soát cân nặng và Điều trị béo phì hiện đại vào hoạt động.