Vào tháng 8 năm ngoái, Ukraine đã khiến thế giới sửng sốt khi tấn công vào Kursk và nhanh chóng chiếm đóng một phần lãnh thổ Nga - lần đầu tiên điều này xảy ra kể từ Thế chiến II.

Chiến dịch táo bạo này nhằm chuyển hướng nguồn lực của Matxcơva khỏi mặt trận phía đông Ukraine, đồng thời tạo lá bài mặc cả để đổi lấy lãnh thổ Ukraine do Nga chiếm đóng.

Tuy nhiên, những gì từng được coi là nước cờ khôn ngoan của Kiev đã nhanh chóng đảo chiều trong những ngày gần đây, mang đến nhiều lo ngại cho cục diện chiến trường.

Từ tấn công đột phá đến rút lui chiến thuật

Tình hình chiến trường đã thay đổi đáng kể khi Nga tận dụng sự dao động của Ukraine sau lệnh cắt viện trợ quân sự và hỗ trợ tình báo tạm thời từ Mỹ.

Washington không muốn tốn thêm ngân sách cho Ukraine và đã gây áp lực buộc Kiev chấp nhận thỏa thuận ngừng bắn 30 ngày.

Điều này tạo điều kiện cho Nga tăng cường nỗ lực tái chiếm Kursk, tấn công dữ dội từ nhiều hướng và từng bước đẩy quân Ukraine ra khỏi các vị trí chiếm đóng.

Hôm 14-3, Tổng thống Putin kêu gọi binh lính Ukraine ở Kursk hạ vũ khí, khẳng định họ đã bị bao vây và hứa sẽ tha mạng nếu đầu hàng.

Tuyên bố này được ông Trump nhắc lại khi kêu gọi ông Putin "nhân đạo" với quân Ukraine. Động thái này cho thấy sự phối hợp giữa hai nhà lãnh đạo, đồng thời phản ánh tình thế bất lợi của Ukraine trên chiến trường.

Tuy nhiên, hầu hết các nguồn tin khác cho rằng tình hình không đến nỗi bi đát như vậy dù Ukraine đang ở thế yếu và buộc phải rút lui.

Chưa có bằng chứng xác thực về việc quân Ukraine hoàn toàn bị bao vây như tuyên bố của ông Putin. Giao tranh vẫn diễn ra thảm khốc trên nhiều mặt trận và tổn thất ở cả hai phía là không nhỏ.

Viện Nghiên cứu chiến tranh (ISW) xác nhận lực lượng Nga đã chiếm lại Sudzha - thị trấn nhỏ với 5.000 dân nhưng có trạm phân phối khí đốt quan trọng và mang tính biểu tượng. Đây là thị trấn lớn nhất Ukraine từng chiếm đóng và việc mất nó đã làm suy yếu nghiêm trọng thế mặc cả của Kiev.

Tướng Valery Gerasimov của Nga tuyên bố họ đã lấy lại 86% diện tích do Ukraine kiểm soát và bắt giữ 430 tù binh, trong khi tướng Oleksandr Syrskyi của Ukraine đã ám chỉ về việc rút quân chiến thuật đến "các vị trí thuận lợi hơn", nhấn mạnh ưu tiên là "cứu mạng sống của những người lính".

Nước cờ hòa bình và trò chơi thời gian

Với việc dần mất Kursk, ông Zelensky đang mất đi lá bài mặc cả quan trọng trong các cuộc đàm phán tiềm năng. Điều này đồng nghĩa với việc ông Putin có ít động lực để chấm dứt cuộc chiến khi đang chiếm ưu thế. Có thể hiểu vì sao nhà lãnh đạo Nga không cam kết ngừng bắn ngay lập tức theo đề xuất của Mỹ, mà lại đặt ra các điều kiện.

Tổng thống Pháp Macron đã kêu gọi Mỹ và châu Âu cùng gây sức ép để Nga chấp nhận lệnh ngừng bắn được đề xuất. Thủ tướng Anh Starmer đã triệu tập hội nghị thượng đỉnh trực tuyến với 29 nhà lãnh đạo quốc tế vào ngày 15-3, lên kế hoạch thành lập lực lượng gìn giữ hòa bình và đưa nó vào "giai đoạn hoạt động". Tuy nhiên, bất đồng đã nảy sinh trong khối về việc gửi lực lượng này đến Ukraine.

Thời gian đang đứng về phía Nga. Càng kéo dài, Matxcơva càng có lợi thế trên bàn đàm phán. Thực tiễn chiến trường sẽ tạo ưu thế cho họ trong việc đưa ra các điều khoản có lợi. Quân đội Nga tin rằng họ cần thêm thời gian để đẩy hoàn toàn lực lượng Ukraine ra khỏi Kursk, lúc đó ông Putin có thể ở thế thượng phong trong đàm phán với ông Trump về một thỏa thuận toàn diện hơn.

Thủ tướng Starmer cảnh báo phương Tây không thể để ông Putin "chơi đùa với thỏa thuận của ông Trump", trong khi ông Zelensky nhấn mạnh Nga muốn đạt được "vị thế mạnh hơn" về mặt quân sự trước bất kỳ lệnh ngừng bắn nào.

"Họ muốn cải thiện tình hình của mình trên chiến trường" - ông nói với các nhà báo ở Kiev vào hôm 15-3, thể hiện sự lo ngại về chiến lược kéo dài thời gian của Matxcơva.

Tuy nhiên, thế cờ hiện nay không còn nằm trong tay Ukraine hay châu Âu. Ngay cả Mỹ cũng phải chờ đợi ông Putin đưa ra các điều kiện tiên quyết cho hòa bình. Sự thay đổi cán cân quyền lực này đặt ra thách thức lớn cho nỗ lực đàm phán hòa bình trong tương lai gần, đồng thời gây áp lực lên Kiev phải xem xét lại chiến lược của mình trước tình thế mới.

Thực hư vụ binh sĩ Ukraine bị bao vây ở Kursk

Nhiều ánh mắt đang đổ dồn vào Kursk khi ngày 14-3 Tổng thống Mỹ Donald Trump kêu gọi Tổng thống Nga Vladimir Putin tha mạng cho các binh sĩ Ukraine tại đây - lời kêu gọi mà ông Putin tuyên bố sẽ thực hiện nếu quân Ukraine đầu hàng.