Trong bối cảnh đó, người dùng mạng xã hội cần một ứng xử ra sao?

Không lúc nào lặng

Thời gian qua có lẽ dân tình đu theo mạng xã hội ná thở. Lơ một cái là có nguy cơ thành "người tối cổ" ngay.

Bắt đầu từ chuyện Quang Linh Vlog, Hằng Du Mục và hoa hậu Thùy Tiên quảng cáo kẹo rau củ sai sự thật, cùng lúc đó bùng nổ drama diễn viên Kim Soo Hyun và cố diễn viên Kim Sae Ron tận xứ kim chi... tới nay vẫn chưa có hồi kết.

Tiếp theo ồn ào tình ái streamer ViruSs - TikToker Ngọc Kem, dân tình không có "quãng nghỉ".

Một bộ phận không nhỏ khác thì vào các kênh/diễn đàn bình luận ngoại hình, chủ yếu là miệt thị ngoại hình thí sinh cuộc thi Nam vương Campuchia 2025.

Có những ngày drama "chồng" drama. Đang "hóng biến" vụ việc này lại có drama khác gối đầu.

Và có lẽ chưa khi nào cộng đồng mạng gọi tên Trúc Nhân nhiều như thời điểm này. Trong bài Thật bất ngờ, nghệ sĩ viết: "Bây giờ/ Điều quan tâm nhất/ Là anh kia cặp với chị này/ Anh kia lừa dối chị này/ Anh kia đập đánh chị này/ Và chị ngã xuống đây/ Cư dân cùng với đồng bào/ Thông tin miệng đói cồn cào/ Ba hoa lời ra lời vào/ Một ngày mới nhốn nhao".

Cùng với sự truyền dẫn của các fanpage/diễn đàn giải trí lập ra với mục đích câu view là chính, những thông tin này càng lan nhanh như... điện!

Ta "hóng biến", hóng những xì căng đan chỉ để thỏa mãn sự tò mò, để không thành người lạc hậu. Ví dụ những phiêu lưu tình ái của các KOL. Những thông tin như vậy thuộc dạng vô bổ, đôi khi là rác trên mạng.

Chuyên gia truyền thông LÊ QUỐC VINH

Nạp tiền hóng biến

"Hóng biến" miễn phí cho vui xưa rồi, giờ có không ít người nghiêm túc khi nạp cả tiền để "hóng biến".

Điển hình vụ ViruSs - Ngọc Kem, ViruSs đã bật tính năng giới hạn bình luận để "lùa gà". Chỉ những người nạp tiền đăng ký hội viên mới vào xem và nêu ý kiến. Nhiều người cho rằng nam streamer đã thu về cả trăm triệu chỉ trong một thời gian ngắn.

Chuyên gia truyền thông Lê Quốc Vinh nói với Tuổi Trẻ gần đây có khái niệm "brain rot" (thối não), được từ điển Oxford chọn là "từ của năm" để chỉ xu hướng người dùng bị tiêm nhiễm bởi nhu cầu tiếp nhận những nội dung, thông tin kém chất lượng.

Tất nhiên không phải mọi drama đều là thông tin kém chất lượng, nhưng rõ ràng nhiều nội dung không thực sự cần thiết cho cuộc sống của chúng ta.

Theo ông Vinh, đây là vấn đề của xã hội hiện nay. Chính nhu cầu của một bộ phận lớn công chúng tạo động lực cho những người tạo ra nội dung rác đó nhằm thu lại những lợi ích nhất định. Ở đây trong trường hợp cụ thể, streamer nói trên trục lợi trên chính xì căng đan của bản thân.

"Thậm chí có trường hợp lợi dụng sự nổi tiếng của họ để tạo ra ảnh hưởng xã hội lớn hơn, đôi khi tiêu cực, gây ra những hệ lụy xấu cho xã hội", ông lưu ý thêm.

TS Nguyễn Tuấn Anh (Học viện Thanh thiếu niên Việt Nam) cho rằng mạng xã hội có tích cực lẫn tiêu cực, song tiêu cực đang có vẻ lấn át.

Điều này bắt nguồn từ tâm lý của đám đông thường bị thu hút bởi drama, những điều mang tính tò mò hoặc gây tranh luận. Kéo theo đó, những người làm nội dung, các công ty truyền thông, những diễn đàn giải trí thường tập trung vào các vấn đề đó để tăng view, tăng tương tác theo cách cao nhất.

"Có hiện tượng dắt mũi truyền thông. Các tổ chức truyền thông và cá nhân cố tình đưa thông tin nhỏ lẻ hoặc gây tranh cãi để thu hút nhiều người tham gia hơn, câu kéo sự việc dài ra và nóng hơn", anh nói.

Người dùng mạng xã hội Việt Nam, đặc biệt là giới trẻ, có xu hướng tiêu tốn quá nhiều thời gian vào việc "hóng biến" và drama, chủ yếu là drama của người nổi tiếng. Họ bị cuốn vào một "trò chơi tâm lý" và muốn theo dõi câu chuyện đó cho đến cùng.

TS NGUYỄN TUẤN ANH

Lỗ hổng văn hóa mạng

Vậy ứng xử như thế nào là đúng? Ông Lê Quốc Vinh nói "điều quan trọng nhất người dùng không nên a dua, chủ động chọn lọc thông tin, tìm đến những nội dung hữu ích". "Có cung thì mới có cầu. Thái độ quay lưng với những nội dung rác là cách hiệu quả nhất để giảm thiểu", ông nêu quan điểm.

Chuyên gia này cho điều này hữu ích hơn việc trông chờ vào các cơ chế kiểm soát từ phía Nhà nước, bởi nhiều khi những nội dung ấy không vi phạm pháp luật. Cũng khó yêu cầu các nền tảng phải lọc những nội dung xấu vì thế nào là "xấu" thật không dễ nói.

Sự tham gia đến mức thái quá của dân mạng vào một số vụ việc cho thấy việc "hóng biến" không dừng lại ở sự vô hại, cho vui hoặc giải trí. Họ tham gia bình luận, lan truyền thông tin xấu, thể hiện sự phi nhân văn, độc ác, thậm chí có dấu hiệu vi phạm pháp luật.

Như vụ Kim Sae Ron, có những ngày quá nhiều tin tức xâm phạm đời tư của cố diễn viên được công bố, khiến không ít người phải đặt ra câu hỏi đâu là giới hạn trong việc "công bố" và hóng, thảo luận quanh drama?

Chuyên gia Lê Quốc Vinh cho rằng "việc quan tâm và lên án một cách thái quá có thể dẫn đến những làn sóng tẩy chay tiêu cực, gây ảnh hưởng đến những người không liên quan", ông nói "những hành vi bạo lực mạng, tấn công cá nhân chỉ để thỏa mãn sự phẫn nộ là rất đáng lo ngại".

Anh Nguyễn Tuấn Anh nhận xét hành vi "ném đá tập thể" cho thấy lỗ hổng trong văn hóa sử dụng mạng xã hội. Theo anh, điều này đặt ra trách nhiệm cho người tạo nội dung, người dùng lẫn các cơ quan chức năng trong việc kiểm soát thông tin.

"Trong trường hợp sự việc đi quá xa, Nhà nước có thể can thiệp để những thông tin đó đừng lan truyền quá nhiều", anh nói.

Tung bằng chứng Kim Soo Hyun hẹn hò Kim Sae Ron 16 tuổi, gia đình mong kết thúc drama

Gia đình Kim Sae Ron tung bằng chứng đanh thép, quyết tâm 'chiến đến cùng' với Kim Soo Hyun giữa bê bối những ngày qua.