Đó là hoàn cảnh khổ sở của ông Lý Tấn Thành (phường Bình Trị Đông, quận Bình Tân, TP.HCM) phản ánh đến Tuổi Trẻ Online về việc đòi đất 30 năm qua.

Trường hợp này Tuổi Trẻ Online đã từng phản ánh trong bài "Đất mượn của dân thành đất công" (ngày 20-8-2020).

Thắng kiện sau gần 30 năm đi đòi đất

Năm 1976, ông nội của ông Thành cùng với 2 chủ ao cho Hội phụ lão Bình Trị Đông mượn đất để nuôi cá, lấy tên ao cá Bác Hồ. Phần đất ông nội ông Thành cho mượn là 890m². Sau đó do không còn nhu cầu sử dụng nên hội phụ lão trả lại ao và có văn bản trả ao vào năm 1994. Tuy nhiên UBND Bình Trị Đông không chịu trả diện tích đất trên khiến gia đình ông Thành và 2 gia đình kia khiếu nại nhiều năm. 

Đến tháng 9-2019 UBND quận Bình Tân ban hành quyết định giải quyết khiếu nại, bác yêu cầu đòi đất của gia đình ông Thành. Đến năm 2023 UBND TP.HCM cũng có quyết định giải quyết khiếu nại (lần 2), giữ nguyên quyết định giải quyết khiếu nại của quận, bác yêu cầu của gia đình ông Thành. Ông Thành khởi kiện. 

Xử sơ thẩm tháng 12-2023, TAND TP.HCM cho rằng có việc gia đình ông Thành cho mượn đất ao và được người mượn trả lại năm 1994. 

Dù được trả nhưng do phía cơ quan nhà nước không thực hiện việc trả đất nên gia đình ông Thành không thể thực hiện việc quản lý, sử dụng đất. Phần đất được trả trên cũng chưa có bất kỳ quyết định quản lý nào từ phía cơ quan nhà nước. Từ đó bản án sơ thẩm chấp nhận yêu cầu của gia đình ông Thành, tuyên hủy cả 2 quyết định giải quyết khiếu nại của quận Bình Tân và UBND TP. Chủ tịch quận Bình Tân kháng cáo.

Xử phúc thẩm (tháng 8-2024), Tòa án nhân dân tối cao tại TP.HCM bác kháng cáo, giữ nguyên án sơ thẩm, tuyên hủy 2 quyết định giải quyết khiếu nại.

Án có hiệu lực, dân vẫn phải kiện nữa

Sau khi có bản án phúc thẩm, cứ ngỡ quyền lợi sẽ được phục hồi sau 30 năm khiếu nại, khiếu kiện nhưng gia đình ông Thành vẫn không được trả đất.

Cụ thể, tháng 12-2024 gia đình ông Thành cầm theo bản án phúc thẩm cùng hồ sơ pháp lý đất để đăng ký quản lý sử dụng đối với diện tích 890m². Tuy nhiên, ông Lại Phú Cường, trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường quận Bình Tân, từ chối giải quyết. Lý do ông này đưa ra là quận Bình Tân đã có đơn gửi chánh án Tòa án nhân dân tối cao, viện trưởng Viện KSND tối cao đề nghị kháng nghị giám đốc đối với bản án hành chính phúc thẩm. 

"Dù đã có các văn bản đôn đốc thi hành án bản án hành chính có hiệu lực từ các cơ quan chức năng nhưng gia đình tôi vẫn chưa được quận trả đất. Chẳng đặng đừng chúng tôi lại phải khởi kiện về việc quận không giải quyết trả đất...", ông Thành nói. 

Việc ông Thành khởi kiện hành chính đã được TAND TP.HCM thụ lý vụ án vào cuối tháng 3-2025.

Nhận định về vụ việc, luật sư Bùi Quốc Tuấn, Đoàn luật sư TP.HCM, cho rằng bản án phúc thẩm có hiệu lực pháp luật kể từ ngày tuyên án và bắt buộc phải chấp hành, thi hành. Về phía người bị kiện là UBND quận Bình Tân có quyền đề nghị đến người có thẩm quyền để xem xét kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm nhưng trong thời gian chưa có quyết định giám đốc thẩm thì vẫn phải thi hành bản án. 

"Về phía gia đình ông Thành bên cạnh việc kiện ra tòa để bảo vệ quyền lợi của mình thì còn có thể phản ánh đến UBND TP.HCM đề nghị xử lý trách nhiệm của quận Bình Tân vì không thi hành bản án, quyết định của tòa án theo quy định về tố tụng hành chính...", ông Tuấn nói. 

Mệt mỏi như kiện án hành chính - Kỳ cuối: Cấp trên quyết liệt, cấp dưới mới thực thi nghiêm

Các quy định hiện hành rất khó để án hành chính được thi hành nghiêm túc so với án dân sự hay án hình sự. Cần cơ chế buộc thi hành hiệu quả hơn.