Hàng giả tràn lan, quảng cáo 'nổ', lập lờ bất chấp tính mạng người tiêu dùng

THU HIẾN
và 1 tác giả khác

THU HIẾN

BÔNG MAI

Hàng giả tràn lan trên mạng xã hội với sự tiếp tay của người có tầm ảnh hưởng (KOL), thông qua những lời quảng cáo "nổ". Những mặt hàng này còn len lỏi vào tận nhà thuốc và bệnh viện.

Chỉ trong 2 tháng công an triệt phá hàng chục vụ sản xuất và buôn bán thuốc, thực phẩm chức năng, mỹ phẩm giả, kém chất lượng.

Quảng cáo lập lờ, "nổ" để kiếm tiền

Trong giới bán hàng online, nhiều gương mặt kiếm bộn tiền nhờ bán mỹ phẩm, thực phẩm chức năng và gần đây cơ quan chức năng đang thanh lọc thị trường.

Nổi bật trong cuộc "thanh lọc" này là EBC Đồng Nai - nơi gia công kem chống nắng cho vợ chồng ca sĩ Đoàn Di Băng, vừa bị khởi tố hình sự. Bộ Y tế cũng chỉ đạo kiểm tra gắt gao việc kinh doanh các loại mỹ phẩm, thực phẩm chức năng do Ngân Collagen, DJ Ngân 98... bán.

Chung giới bán hàng online, hiện nay nhiều người cũng nhắc đến tên các nhân vật khác là H.H., H.H.H., P.L. (danh xưng trên mạng xã hội) - các "doanh nhân", chủ tịch, "nữ hoàng" kiếm bộn tiền từ bán mỹ phẩm, thực phẩm chức năng.

Về H.H., theo ghi nhận của phóng viên báo Tuổi Trẻ, nhiều sản phẩm của bà H. được quảng bá rầm rộ thông qua loạt tài khoản Facebook và TikTok, gồm cả những tài khoản trên 1 triệu lượt theo dõi.

Đáng chú ý, trong một video giới thiệu gian hàng của một công ty dược, H.H. quảng bá thực phẩm bảo vệ sức khỏe. Tuy nhiên phông phía sau lưng lại ghi từ "thuốc" điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt và u xơ tử cung (dưới 6cm). Nhiều phông bên cạnh cũng dùng cụm từ "hiệu quả trong điều trị", dù đây không phải là thuốc.

Trang web Melihome, nơi bà H. được giới thiệu là đại sứ thương hiệu, cũng tạo ấn tượng lập lờ. Truy cập mục dược phẩm, lập tức xuất hiện hàng loạt sản phẩm hỗ trợ chức năng gan, tuần hoàn máu, nội tiết tố nữ, tuyến tiền liệt nam..., trong đó thiếu khuyến cáo "không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh" ở sản phẩm bổ gan.

Dù chưa có kết luận đúng - sai từ cơ quan chức năng liên quan đến loạt quảng cáo mơ hồ kể trên, bà H. từ lâu cũng đã "lờn mặt" khi bị Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) nhắc đến nhiều lần.

Điển hình cách đây hai tháng, Cục An toàn thực phẩm cảnh báo viên trinh nữ hoàng cung Crilin Women Health (do Thiên Dược công bố, liên quan đến bà H.) quảng cáo gây hiểu lầm như thuốc chữa bệnh. Trước đó, cục đã xử phạt hành chính công ty bà H. vì quảng cáo "viên xương khớp" gây hiểu nhầm tương tự và thiếu khuyến cáo "thực phẩm này không phải là thuốc và không thay thế thuốc chữa bệnh".

Những mập mờ như trên không phải hiếm gặp. Với Ngân Collagen, trà giảm cân N-Collagen của "phú bà Cần Thơ" từng bị cảnh báo vì quảng cáo gây hiểu lầm là thuốc chữa bệnh, ngoài ra Công ty N-Collagen bị phạt vì quảng cáo mỹ phẩm với công dụng như thuốc.

Rủi ro bỏ qua "giai đoạn vàng" điều trị bệnh vì tin quảng cáo thổi phòng

Ông Nguyễn Mạnh Hùng - chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam cho hay một trong những điều đáng lo ngại hiện nay là việc quảng cáo thực phẩm chức năng không đúng, gây nhầm lẫn về công dụng sản phẩm.

Nhiều loại được quảng cáo như "thần dược", nhưng để né tránh quy định của pháp luật, khi quảng cáo vẫn đọc và trên nhãn vẫn ghi "sản phẩm này không phải là thuốc, không có công dụng thay thế thuốc chữa bệnh", trong khi vẫn quảng cáo về công dụng chữa bệnh tại khu vực có đông người già, người có bệnh lý theo kiểu "truyền tai".

Trao đổi với Tuổi Trẻ, một chuyên gia về ung bướu chia sẻ trong quá trình điều trị bệnh nhân ung thư đã gặp không ít người vì xem video quảng cáo thực phẩm chức năng, sữa được "thổi phồng" mà bỏ bê điều trị. Hậu quả là người bệnh "tiền mất tật mang", bỏ lỡ thời gian vàng.

Nhiều bệnh nhân cũng chia sẻ họ tin các sản phẩm chức năng có thể thay thế thuốc do thấy nghệ sĩ, diễn viên nổi tiếng "đua nhau" quảng cáo. Có trường hợp bệnh nhân tin thấy quảng cáo sữa hay quá, uống vào triệt luôn cả khối u nên bỏ tiền ra mua uống, không tin bác sĩ điều trị nữa.

Bác sĩ này cũng cho hay hiện nay các thực phẩm chức năng, sữa tiếp cận người bệnh khá dễ dàng bởi đánh vào tâm lý "có bệnh vái tứ phương", chỉ cần vài lời quảng cáo "có cánh" bệnh nhân dễ tin ngay. Do vậy các cơ quan chức năng cần tăng cường công tác kiểm tra, xử phạt nghiêm để bảo vệ sức khỏe người dân.

PGS Nguyễn Hữu Đức - nguyên giảng viên chính giảng dạy bộ môn dược lâm sàng Trường đại học Y Dược TP.HCM - cho hay cần có những biện pháp chặt chẽ để quản lý thuốc giả, thực phẩm chức năng quảng cáo "láo".

Cần siết toàn tuyến từ sản xuất đến kiểm định

Thị trường dược phẩm Việt Nam dự báo cán mốc 16,1 tỉ USD năm 2026. Bà Nguyễn Đỗ Quyên - giám đốc điều hành FPT Long Châu - cho biết trước khi thuốc và thực phẩm chức năng đến tay người tiêu dùng đều trải qua nhiều khâu: sản xuất, kiểm định, phân phối và bán lẻ. Mỗi bên đều có vai trò và chức năng rõ ràng, không thể làm thay lẫn nhau.

Bà Quyên nhìn nhận ngành dược phẩm đang đối mặt cuộc khủng hoảng niềm tin lớn khi các vụ việc liên quan đến thuốc và thực phẩm chức năng giả liên tiếp bị phanh phui trong thời gian gần đây.

Đây là thời điểm mà hệ thống pháp luật cần được cải tiến, siết chặt hơn, nhất là quy định liên quan đến công bố sản phẩm. Ngay cả những sản phẩm như nước yến hay sữa hiện nay cũng cần được công bố rõ ràng, minh bạch và có cơ chế giám sát chặt chẽ hơn.

Bà Nguyễn Bạch Điệp - chủ tịch hội đồng quản trị FPT Retail chia sẻ tất cả thuốc bán tại chuỗi Long Châu đều phải có số đăng ký do Bộ Y tế cấp, in ngay trên hộp, bao bì và khi tra cứu trên cổng thông tin của Cục Quản lý dược đều phải ra thông tin và còn hiệu lực lưu hành. Đây là điều mà các loại thuốc xách tay, hàng trôi nổ, hàng giả khó có thể đáp ứng.

Đối với thực phẩm chức năng, tất cả sản phẩm đều phải có giấy tiếp nhận công bố sản phẩm của Cục An toàn thực phẩm.

Công ty cổ phần Thế Giới Di Động bên cạnh kinh doanh điện máy, hàng tiêu dùng và thực phẩm còn vận hành chuỗi nhà thuốc An Khang. Tổng giám đốc Vũ Đăng Linh cho biết, để đảm bảo chất lượng, doanh nghiệp nỗ lực hợp tác với những nhà cung cấp uy tín, áp dụng các điều kiện chặt chẽ để kiểm soát.

Trên thị trường, nhiều chuỗi nhà thuốc lớn khác như Pharmacity, Medicare, Minh Châu, Trung Sơn... cũng đang hoạt động và cạnh tranh sôi nổi.

Việc kiểm soát chất lượng không chỉ là trách nhiệm riêng của các nhà bán lẻ mà đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ trong toàn bộ chuỗi giá trị, trong đó có cả nhà sản xuất, đơn vị kiểm định, cơ quan cấp phép... Khi một mắt xích lỏng lẻo, có thể dẫn đến hệ quả khó lường.

Siết sản phẩm của người nổi tiếng quảng cáo lố

Thời gian qua những sản phẩm gắn liền với tên người nổi tiếng như Ngân Collagen, Ngân 98, Đoàn Di Băng... liên tiếp bị Bộ Y tế gọi tên do liên quan sản phẩm vi phạm, quảng cáo lố hay những sản phẩm thực phẩm chức năng chưa được cấp phép.