Có lẽ không lạ khi Nguyễn Ngọc Tư lại đặt cái tên Giao thừa làm tựa chung cho tập truyện ngắn gồm 17 truyện như Bởi yêu thương, Cái nhìn khắc khoải, Cuối mùa nhan sắc...

Bởi lẽ giao thừa là thời khắc của hy vọng, dù nhỏ nhoi, ngắn ngủi nhưng vẫn cần có trong mỗi câu chuyện, mảnh đời ở vùng đất Nam Bộ.

Những phận đời khắc khoải

Chia sẻ về phong cách văn chương của mình, nhà văn Nguyễn Ngọc Tư từng nói: "Khi viết về thân phận, nỗi đau, sự bối rối thường trực của con người trước biến cố của cuộc đời, tôi luôn ao ước những trang viết của mình có được sự rung cảm như những giọt nước mắt.

Khi ấy, trong lòng bạn, tôi không còn là cô gái Việt Nam viết về Việt Nam, mà là một nhà văn viết về thân phận con người".

Trong Giao thừa, người đọc thấy 17 câu chuyện với những mảnh đời, số phận khác nhau ở vùng đất Nam Bộ được khắc họa rõ nét.

Hoàn cảnh nào cũng có những éo le, xót xa riêng, có khi là nghèo khó, trôi nổi giữa chợ đời, có khi là lỡ dở trong nhân duyên khiến lòng người cứ nuối tiếc, khắc khoải. 

Nhưng rồi sâu thẳm trong lòng mỗi nhân vật vẫn luôn là khát khao được hạnh phúc, cùng những yêu thương độ lượng dành cho nhau.

Như câu chuyện của ông già Chín Vũ bán vé số dành tình yêu hy sinh, thầm lặng đằng đẵng suốt 38 năm trời cho đào hát Hồng dù chưa một lần được bà đáp trả trong Cuối mùa nhan sắc. 

Sinh ra trong một gia tộc giàu có khét tiếng xứ Bạc Liêu, là cháu nội đích tôn của hội đồng Nguyên, từ nhỏ cuộc sống của Chín Vũ đã được định sẵn là no đủ, giàu sang. Trong thời khắc gặp đào Hồng tại một gánh hát, cuộc đời ông đã thay đổi...

Dù trải qua biết bao biến cố, thăng trầm, luôn là nhân vật phụ trong những vở tuồng và cả cuộc đời của người phụ nữ mà mình yêu ngay từ cái nhìn đầu tiên thì Chín Vũ vẫn không hối hận.

Hay như cái cách ông nói bỏ cả đời đi theo đoàn hát cũng không uổng. Bởi trong vở diễn cuối cùng của cuộc đời đào Hồng, ông đã được đóng vai chính. Đó là người con không muốn nhìn mặt đào Hồng vì bà mê hát, vì chiến tranh mà gởi nó cho người ta: 

"Phút lâm chung của người đàn bà suốt đời ông yêu thương, ông gọi: 'Má ơi!' và thấy bà mỉm cười. Chỉ vậy thôi à. Ừ chỉ vậy thôi". 

Khi ấy giao thừa đã đi qua...

Còn trong truyện ngắn Giao thừa, câu chuyện chủ đề của tập sách, nỗi khắc khoải, những vất vả mưu sinh của con người Nam Bộ vẫn còn đó nhưng đã nhẹ nhàng hơn đôi chút.

Mạch truyện không có quá nhiều "plot twist". Câu chuyện kể về Đậm, một cô gái làm nghề buôn dưa hấu trong dịp Tết, và anh thanh niên Quí làm nghề chạy xe lam. Quí nhỏ hơn Đậm gần 4 tuổi. 

Cả hai ngó bộ có tình cảm với nhau nhưng chưa dám ngỏ lời vì có những nỗi niềm riêng khó tỏ bày. Như ở Đậm là nỗi day dứt giữa khát khao và tủi hổ với mặc cảm "gái hư", lầm lỡ có con ở độ xuân thì, tới mức phải bỏ nhà đi. 

Xuyên suốt Giao thừa, người ta nhận ra cái nhìn cảm thông của Nguyễn Ngọc Tư dành cho Đậm qua nhân vật ông Chín bán bông từ miệt Sa Đéc. 

Vào giây phút trở về quê ăn Tết, ông Chín đã khuyên Quý: 

"Ông bà mình có câu: 'Ra đường thấy cánh hoa rơi. Hai tay nâng lấy, cũ người mới ta'. 

Mạnh dạn lên, cậu thương con gái người ta mà cà lơ phất phơ thấy rầu quá. Cháu Đậm thấy vậy mà như trái dưa, xanh vỏ đỏ lòng". 

Trong câu chuyện của hai nhân vật chính, ông Chín xuất hiện như một chất xúc tác và như sự động viên để Đậm và Quí vượt qua định kiến xã hội đang giam giữ trái tim họ. 

Câu chuyện kết thúc khi thời khắc giao thừa đến mỗi lúc một gần hơn. Quí phụ Đậm dọn hàng, chở Đậm về thật chậm, rồi nhìn cô bằng ánh mắt rất lạ. Lúc Đậm luống cuống hỏi tuổi của anh thì Quí cảm thấy rất cần nắm lấy bàn tay lạnh giá của Đậm. Khi ấy giao thừa đã đi qua...

Khép lại những dòng cuối cùng của Giao thừa, ta nhận ra ở đâu đó trong thời khắc giao mùa lạnh lẽo có một đoạn tình cảm đang chuyển giao, thấp thoáng sự bừng nở...

Nguyễn Ngọc Tư nhận giải 'Văn học Đông Nam Á xuất sắc nhất 2024' ở Trung Quốc

Truyện ngắn Những biển của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư vừa được trao giải thưởng 'Văn học Đông Nam Á xuất sắc nhất năm 2024' do tạp chí Văn học Điền Trì (Trung Quốc) tuyển chọn.