Phóng to

Nữ diễn viên trẻ trong vai Desdemona

TT - "Cuộc thi tài năng trẻ sân khấu 2003" được tổ chức từ 6 đến 14-10 tại Hà Nội. Cuộc thi dành cho các diễn viên 16-35 tuổi, đang hoạt động ở các đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp trong cả nước ở các loại hình: tuồng, chèo, kịch nói, cải lương và kịch dân ca.

Tài năng có đợi tuổi?

Mới đây, việc Nhà hát Tuồng trung ương mạnh dạn giao vai Desdemona - vai nữ chính trong vở Othello - cho một nữ diễn viên trẻ về tuổi đời và tuổi nghề đã trở thành một sự kiện được giới hoạt động nghệ thuật nhắc đến nhiều.

Sở dĩ sự kiện này được cả người trong và ngoài nghề chú ý là bởi lâu nay việc chọn vai đinh một vở diễn thường được giao cho những diễn viên đã khẳng định về tài năng, tên tuổi. Thông thường các đạo diễn sẽ không dám giao những vai “nặng cân” cho các diễn viên trẻ, chưa có tên tuổi, vì như vậy xem ra quá mạo hiểm.

Có vô số lý do để minh chứng cho sự rủi ro có thể xảy ra là: phong độ diễn của diễn viên trẻ không ổn định, khả năng xử lý tình huống trên sân khấu kém nhạy bén (chưa dạn sân khấu), tên tuổi quá mới nên không thu hút được sự chú ý của công chúng (độ thu hút khách kém)...

Yếu tố vật chất không được ban tổ chức nói đến nhiều trong cuộc thi lần này - nếu không muốn nói là diễn viên sẽ có phần hao hụt nhiều về tài chính, kể cả khi họ đoạt giải cao. Bởi lẽ giải thưởng tuy chưa công bố song chắc sẽ rất khiêm tốn và mang tính động viên. Trong khi đó các diễn viên phải tự túc tiền ăn ở, đi lại và những đầu tư kinh phí khác cho vai diễn của mình. Tuy nhiên, theo NSƯT Lê Chức, cục phó Cục Nghệ thuật biểu diễn, cái được của cuộc thi tài năng sân khấu trẻ 2003 đó là xác định được những tài năng sân khấu trẻ cho các đoàn nghệ thuật nói riêng và nền nghệ thuật nước nhà nói chung.

Những yếu tố này rất có thể dẫn đến thất bại cho vở diễn. Bởi vậy chọn “biện pháp an toàn” âu cũng là chuyện thường tình của những người phải lo đến chuyện sống còn của một vở diễn nói riêng và cả một đoàn nghệ thuật nói chung.

Song cũng lại là chuyện “không thường tình” vì ở lĩnh vực nghệ thuật, tài năng không thể đợi tuổi, đợi phiên theo kiểu xếp hàng đi mua thực phẩm. Các diễn viên trẻ luôn có khát vọng được khẳng định mình ở những vai diễn lớn chứ không chỉ là người “làm phông” cho những diễn viên khác bằng việc giữ những vai diễn mờ nhạt, chạy đi chạy lại hờ hững trên sân khấu.

Đó cũng là một trong những lý do "Cuộc thi tài năng trẻ sân khấu 2003" được tổ chức. Theo lời một thành viên ban tổ chức, “cuộc thi này sẽ tạo đà, tạo điều kiện cho nghệ sĩ trẻ khẳng định mình”. Bởi vậy, hơn 100 diễn viên của gần 40 đoàn nghệ thuật trong cả nước đã đăng ký tiết mục dự thi.

“Phát sáng” trong 20 - 30 phút?

Điều khó khăn đặt ra cho các diễn viên trẻ là chọn vai để dự thi. Đã có nhiều cuộc thi tìm kiếm tài năng sân khấu trẻ, song ở các loại hình nghệ thuật truyền thống như tuồng, chèo, ca kịch..., các diễn viên vẫn thường lặp đi lặp lại các vai kinh điển như: Thị Mầu, Tuần ti đào Huế, Xúy Vân, Hồ Nguyệt Cô hóa cáo... vốn là những vai đã được các lớp đàn anh, đàn chị thể hiện rất thành công.

Như vậy các diễn viên trẻ cần phải rất nỗ lực mới vượt ra được những cái bóng của các nghệ sĩ đi trước. Trong khi đó những vai diễn mới, đủ “đất” cho diễn viên trẻ bộc lộ tài năng và tạo sự mới mẻ cho sân khấu dường như vẫn còn thưa vắng hoặc chưa được các diễn viên trẻ tự tin chọn lựa.

Khúc mắc này đã được ban tổ chức kịp thời điều chỉnh: nếu trong thông báo đầu tiên của ban tổ chức gửi về các đoàn nghệ thuật có đoạn đại ý ưu tiên những trích đoạn mẫu mực thì ngay sau đó trong thông báo số 2 gửi bổ sung đã ghi thêm “khuyến khích những tác phẩm mới, đáp ứng được những đòi hỏi về tính mẫu mực của loại hình”. Tuy vậy thực tế các tiết mục đăng ký dự thi gửi về vẫn khá dè dặt với cái gọi là “tác phẩm mới này”.

Khó khăn khác đặt ra với các thí sinh đó là trong thời lượng 20 phút (dành cho diễn đơn) hoặc 30 phút (dành cho diễn đôi) diễn viên buộc phải “phát sáng”. Và cũng chỉ với mức điểm 9 - 10/10 họ mới hi vọng được đưa vào khung xét giải.

Xem ra đây là một cuộc thử sức vô cùng khó khăn cho các diễn viên trẻ. Bởi trong một giới hạn về thời gian và không gian, họ phải thể hiện được đầy đủ các yếu tố thanh, sắc, thục, tinh, khí và thần, đồng thời phải có những tìm tòi, sáng tạo làm giàu cho đặc trưng cơ bản của loại hình nghệ thuật mà mình dự thi mới hi vọng được đánh giá cao.