Nguyên nhân, theo các nhà nghiên cứu tại Đại học Aalto (Phần Lan), là do hầu hết các bộ dữ liệu đều đánh giá thấp đáng kể số lượng người sinh sống tại vùng nông thôn - khu vực vốn khó theo dõi và báo cáo số liệu chính xác.

Nhóm nghiên cứu đã phân tích năm bộ dữ liệu dân số toàn cầu được sử dụng rộng rãi nhất, bao gồm WorldPop, GWP, GRUMP, LandScan và GHS-POP, và kết luận rằng chúng có khả năng thiếu 53% - 84% dân số nông thôn, theo trang IFLScience ngày 21-3.

Họ đưa ra kết luận trên sau khi so sánh các bộ dữ liệu toàn cầu với số liệu tái định cư từ hơn 300 dự án đập nông thôn tại 35 nước. Sau đó nhóm so sánh thông tin có được với thông tin từ các ảnh vệ tinh.

Theo nhóm nghiên cứu, khi đập được xây dựng, các khu vực rộng lớn sẽ bị ngập và người dân cần rời đi. Dân số tái định cư thường được tính chính xác vì các công ty xây đập phải bồi thường cho những người bị ảnh hưởng. Trong khi đó, các bộ dữ liệu toàn cầu có thể thiếu chính xác do một số nhập nhằng số liệu liên quan đến ranh giới hành chính.

Thậm chí những bộ dữ liệu đáng tin cậy nhất từ năm 2010 cũng được phát hiện là đánh giá thấp dân số nông thôn khoảng 1/3 đến 3/4 so với thực tế. Nhóm nghiên cứu cho rằng có lý do chính đáng để tin rằng những sai sót tương tự cũng xảy ra với các bộ dữ liệu dân số toàn cầu từ năm 2015 và 2020.

Do ước tính có 43% người dân hiện đang sinh sống tại các vùng nông thôn, nên có khả năng ước tính dân số thế giới hiện nay 8,2 tỉ người là thấp hơn thực tế. Vậy thấp hơn bao nhiêu? Đây là câu hỏi lớn mà các nhà nghiên cứu vẫn chưa sẵn sàng để trả lời.

"Lần đầu tiên, nghiên cứu của chúng tôi cung cấp bằng chứng cho thấy một tỉ lệ đáng kể dân số nông thôn có thể bị thống kê thiếu trong các bộ dữ liệu dân số toàn cầu", ông Josias Lang-Ritter, một trong các tác giả của nghiên cứu, cho biết.

Nhóm cũng rất ngạc nhiên khi thấy dân số thực tế sống tại các vùng nông thôn cao hơn nhiều so với con số được ghi nhận trong dữ liệu dân số toàn cầu. Tùy vào bộ dữ liệu, dân số nông thôn bị đánh giá thấp hơn từ 53% - 84% trong giai đoạn nghiên cứu.

Kết quả này đáng chú ý do các bộ dữ liệu nói trên được sử dụng trong hàng ngàn nghiên cứu và hỗ trợ việc chính phủ các nước đưa ra các quyết định liên quan, song độ chính xác của chúng vẫn chưa được đánh giá một cách có hệ thống.

Tuy nhiên, không phải ai cũng bị nghiên cứu này thuyết phục. Ông Stuart Gietel Basten, làm việc tại Đại học Khoa học và Công nghệ Hong Kong (Trung Quốc), cho rằng phát hiện này không thể được áp dụng trên toàn cầu do có nhiều số liệu tập trung tại Trung Quốc và các nơi khác ở châu Á và các nước như Phần Lan, Úc, Thụy Điển... có hệ thống đăng ký dân số tinh vi.

Dù vậy, nghiên cứu nói trên cũng nêu bật những vấn đề về cách thu thập dữ liệu dân số từ các vùng nông thôn, đặc biệt là ở các nước đang phát triển cũng như những nơi bị khủng hoảng và các vùng chưa được công nghiệp hóa.

Nếu chúng ta muốn hiểu rõ hơn về hành tinh của mình, việc giải quyết các khoảng trống dữ liệu như vậy là điều cần thiết. Việc lập bản đồ dân số chính xác hơn có thể dẫn đến phân bổ tài nguyên tốt hơn, cải thiện quy hoạch cơ sở hạ tầng và hiểu biết sâu hơn về cuộc sống con người.

Nghiên cứu được đăng trên tạp chí Nature Communications.

Dân số toàn cầu đạt 8 tỉ người hôm nay

TTO - Liên Hiệp Quốc cho biết dân số thế giới chính thức chạm mốc 8 tỉ người vào hôm nay 15-11. Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc nói cột mốc quan trọng này là dịp để xem xét trách nhiệm chung của nhân loại đối với Trái đất.