Viễn cảnh “ngày tận thế” thường xuất hiện trên các trang tin giật gân hay phim ảnh Hollywood, từ các vụ va chạm tiểu hành tinh, siêu tân tinh bùng nổ, bão Mặt trời cho đến mầm bệnh ngoài hành tinh.

Mặc dù vậy, đó đều là những kịch bản mà thiên văn học hiện đại đang nỗ lực nghiên cứu và đánh giá mức độ rủi ro thực sự. Dưới đây là bốn mối nguy hiểm từ vũ trụ có khả năng ảnh hưởng nghiêm trọng đến Trái đất, theo Sky at Night Magazine.

Tiểu hành tinh va chạm Trái đất: Nguy cơ thực tế nhất

Tần suất: Khoảng 50-100 năm/lần với vật thể cỡ 20-40m. Mức độ nguy hiểm: Trung bình - Cao (nếu không có hệ thống phát hiện sớm).

Trong số các hiểm họa vũ trụ, va chạm với tiểu hành tinh là mối đe dọa được giới khoa học đánh giá là có khả năng xảy ra cao nhất.

Theo NASA, 95% các tiểu hành tinh có đường kính trên 1km đã được phát hiện và không đe dọa Trái đất trong 100 năm tới. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 5% chưa được phát hiện. Các vật thể nhỏ hơn như thiên thạch Chelyabinsk (Nga) năm 2013, có thể tiếp cận bất ngờ mà chỉ phát hiện được vài giờ trước khi lao vào khí quyển.

Vụ nổ Chelyabinsk năm 2013 đã tạo ra năng lượng gấp hơn 30 lần bom nguyên tử Hiroshima, khiến hơn 1.000 người bị thương vì sóng xung kích.

Siêu tân tinh phát nổ: Vũ khí hủy diệt từ xa

Siêu tân tinh là vụ nổ của một ngôi sao khi kết thúc vòng đời. Nếu xảy ra đủ gần Trái đất, nó có thể phá hủy tầng ozone, làm tăng mức bức xạ và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự sống.

Sự kiện năm 1054 (quan sát được từ Trung Quốc và Bắc Mỹ) tạo ra tinh vân Con Cua là ví dụ điển hình. May mắn, vụ nổ này cách Trái đất tới 6.500 năm ánh sáng nên không gây hại.

Theo các nhà khoa học, một siêu tân tinh cần cách Trái đất dưới 33 năm ánh sáng mới đủ sức gây nguy hiểm. Hiện nay, không có sao nào đủ gần như vậy. Cho nên tần suất xảy ra nguy cơ này là cực thấp. Mặc dù nguy hiểm cực cao nếu xảy ra gần nhưng xác suất gần như bằng 0.

Bão Mặt trời: Mối đe dọa thầm lặng đến công nghệ

Bề mặt Mặt trời giống như một nồi nước sôi khổng lồ, nơi luôn diễn ra những hoạt động cực kỳ dữ dội. Trong đó có những khu vực từ trường trở nên rối loạn và tích tụ năng lượng mạnh mẽ gọi là vùng hoạt động từ tính.

Khi năng lượng trong các vùng này vượt quá ngưỡng chịu đựng, nó sẽ phóng ra một luồng năng lượng khổng lồ dưới dạng ánh sáng, tia X, tia cực tím, và các hạt tích điện. Hiện tượng này gọi là bão Mặt trời (hay còn gọi là solar flare). Những vụ bùng phát này giải phóng hàng tỉ tấn plasma và bức xạ, gây ảnh hưởng đến Trái đất.

Năm 1989, một cơn bão Mặt trời đã khiến mạng lưới điện tại Canada sập suốt 9 giờ.

Tuy con người trên mặt đất được từ quyển bảo vệ, các hệ thống như GPS, viễn thông, điều khiển bay, vệ tinh đều có thể bị gián đoạn. Với các phi hành gia ngoài vũ trụ, bão Mặt trời là hiểm họa chết người nếu không có biện pháp bảo vệ phù hợp.

Tần suất của nguy cơ này cũng khá cao, khoảng 10 năm sẽ có một lần với bão lớn.

Vi rút ngoài hành tinh: Nguy cơ thấp nhưng không thể xem nhẹ

Khi các phi hành gia Apollo mang đá từ Mặt trăng về, NASA lo ngại rằng bên trong đá Mặt trăng có thể tồn tại các vi sinh vật lạ, các dạng sống cực nhỏ mà mắt thường không nhìn thấy có khả năng gây bệnh hoặc xáo trộn hệ sinh thái nếu chúng xâm nhập vào môi trường Trái đất. 

Dù khả năng này rất thấp, nhưng hậu quả nếu xảy ra sẽ khôn lường. Để phòng ngừa, họ xây dựng cả phòng thí nghiệm cách ly đặc biệt, kiểm tra kỹ các mẫu vật trước khi cho phép các phi hành gia rời khỏi khu vực cách ly.

Các sứ mệnh như OSIRIS-REx (NASA) hay Hayabusa2 (Nhật Bản) cũng có quy trình khử trùng nghiêm ngặt khi đưa mẫu tiểu hành tinh về Trái đất.

Trong tương lai, các mẫu đất sao Hỏa do robot Perseverance thu thập sẽ được xử lý như bệnh phẩm nguy hiểm cấp cao, dù khả năng tồn tại sự sống trong đó là cực kỳ thấp.

Như vậy, chúng ta có nên lo lắng về các hiểm họa từ không gian?

Các mối đe dọa từ không gian không phải trò đùa, nhưng đa phần đều có xác suất xảy ra thấp. Công nghệ hiện đại đang giúp chúng ta phát hiện sớm tiểu hành tinh, theo dõi bão Mặt trời và xây dựng hệ thống phòng ngừa cho các sứ mệnh không gian.

Trong lúc chờ ngày định cư trên sao Hỏa, có lẽ thứ con người cần nhất là… điện thoại còn sóng, GPS còn chạy và pin vẫn đầy!

Tìm thấy bằng chứng mạnh nhất về sự sống ngoài Trái đất

Các nhà khoa học vừa phát hiện dấu hiệu sinh học tiềm năng trong khí quyển của một hành tinh ngoài hệ Mặt trời, cách Trái đất khoảng 124 năm ánh sáng.