Tại họp báo Chính phủ thường kỳ chiều 7-8, phóng viên nêu câu hỏi liên quan tới vấn đề Bộ Giáo dục và Đào tạo đang dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), đề xuất sửa đổi liên quan đến kiểm định chương trình đại học. Trong đó trừ một số ngành đặc thù như sư phạm, y dược, pháp luật, đối với chương trình đào tạo các ngành còn lại sẽ không còn cơ chế kiểm định bắt buộc. 

"Bộ Giáo dục và Đào tạo dự kiến ứng dụng phần mềm trí tuệ nhân tạo AI để rà soát, đánh giá lại báo cáo của các trường. Xin Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết cụ thể về cơ sở thực hiện đề xuất này? Liệu AI có thể thay thế con người trong một lĩnh vực đặc thù, phức tạp như kiểm định chất lượng giáo dục hay không?" - phóng viên nêu. 

Kiểm định theo danh mục do bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định

Trả lời, ông Huỳnh Văn Chương - cục trưởng Cục Quản lý chất lượng, Bộ Giáo dục và Đào tạo - cho hay hiện Bộ Giáo dục và Đào tạo đang tập trung sửa đổi 3 luật, bao gồm: Luật Giáo dục đại học, Luật Giáo dục và Luật Giáo dục nghề nghiệp.

Theo đó với kiểm định chương trình đào tạo, dự thảo Luật Giáo dục đại học không chỉ quy định bắt buộc đối với các chương trinh đào tạo thuộc ngành, lĩnh vực như sư phạm, y dược, pháp luật mà còn quy định bắt buộc đối với các chương trình đào tạo thuộc ngành, lĩnh vực khác theo danh mục do bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định.

Như vậy, dự thảo Luật Giáo dục đại học đang sửa đổi không bãi bỏ cơ chế kiểm định bắt buộc đối với chương trình đào tạo, mà thay vào đó thiết lập lại phạm vi kiểm định bắt buộc trên cơ sở tiếp cận rủi ro và ưu tiên lợi ích công cộng phù hợp với thông lệ quốc tế, đặc biệt là các tổ chức của châu Âu, Mỹ và nhiều nước quy định theo dạng ưu tiên và chấp nhận rủi ro để kiểm định.

Về đảm bảo và kiểm định chất lượng, ông Chương cho hay dự luật cũng đưa các vấn đề liên quan yêu cầu kiểm định chất lượng cơ sở giáo dục và chương trình đào tạo, bảo đảm chất lượng bên trong (IQA - Internal Quality Assurance) đối với các cơ sở giáo dục đại học. 

"Theo đó, IQA tập trung vào việc tự đánh giá, xác định các vấn đề và thực hiện các biện pháp cải tiến để nâng cao chất lượng. Đây là nội dung rất quan trọng và tiên quyết về bảo đảm chất lượng đối với một cơ sở giáo dục đại học theo hướng tự chủ, trách nhiệm giải trình và Nhà nước kiểm tra, giám sát", theo ông Chương.

AI không thay thế con người

Đối với việc dự kiến ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong thẩm định kết quả kiểm định và đánh giá báo cáo của các trường, ông Chương cho hay Bộ Giáo dục và Đào tạo đã thực hiện Thông tư số 13 về giám sát, đánh giá tổ chức kiểm định; thực hiện xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo đảm và kiểm định. 

Tuy nhiên quá trình triển khai còn một số vướng mắc do chưa được chính thức quy định cơ chế thẩm định các báo cáo đánh giá ngoài, nên cần phải đưa vào luật để có cơ sở thực hiện. Điều này giúp minh bạch hoạt động kiểm định, đúng nguyên tắc khách quan, tăng cường tránh nhiệm của các hội đồng kiểm định trong hoạt động thẩm định. 

Theo đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang xây dựng lộ trình ứng dụng AI về hoạt động này nhằm rà soát định tính và định lượng các báo cáo tự đánh giá và báo cáo kiểm định, phát hiện bất thường, nội dung sao chép, dấu hiệu hình thức. 

So sánh, đối sánh để khớp thông tin giữa các minh chứng, cơ sở dữ liệu và chuẩn kiểm định đã ban hành; Đưa ra cảnh báo sớm đối với rủi ro gian lận hoặc chất lượng báo cáo thấp trước khi tiến hành thẩm định trực tiếp.

Dù vậy, ông Chương cho hay việc ứng dụng AI không thay thế con người, mà là công cụ hỗ trợ chuyên gia đánh giá và thẩm định đưa ra quyết định có cơ sở, khách quan và tiết kiệm chi phí hơn, đặc biệt trong bối cảnh ngày càng nhiều chương trình đào tạo và tổ chức kiểm định tham gia vào hệ thống.

Vì vậy việc ứng dụng AI trong thẩm định kết quả kiểm định là một bước tiến phù hợp với các chủ trương, nghị quyết lớn của Đảng, Nhà nước và ngành giáo dục - đào tạo đang thực thi, góp phần nâng cao chất lượng quản trị hệ thống, bảo đảm chất lượng giáo dục đại học Việt Nam trong giai đoạn mới.

Không thể lấy phổ điểm làm căn cứ đánh giá chất lượng giáo dục

Cần nhìn nhận rõ: phổ điểm chỉ là công cụ thống kê mô tả, không phải là thước đo trực tiếp của độ khó hay chất lượng đề thi.