Đoạt giải nhất Giải báo chí TP.HCM và giải C tại Giải báo chí quốc gia vào đúng dịp kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21-6, phóng sự Lần theo 10.000km hàng Trung Quốc vào Việt Nam của nhóm phóng viên Tuổi Trẻ được ghi nhận với hành trình tác nghiệp dấn thân xuyên biên giới.

Những gì hiện ra trên mặt báo chỉ là phần nổi. Phía sau trang báo là thời gian dài dày công làm việc, kèm nhiều tình huống căng thẳng nơi biên giới của nhóm phóng viên thực hiện. Họ kể lại câu chuyện "hậu trường" hành trình tác nghiệp.

Truy dấu hàng Trung Quốc vào Việt Nam

Lần ngược con đường vận chuyển hàng hóa vào Việt Nam, chúng tôi tới "thủ phủ" khu hậu cần logistics Đông Quản (tỉnh Quảng Đông) - nơi chuyên tập kết hàng trung chuyển quốc tế.

Sau khi khách đặt hàng qua các nền tảng thương mại điện tử, hàng hóa từ khắp Trung Quốc được dồn về kho trung chuyển quốc tế rộng hơn 3.000m² tại Đông Quản.

Tại đây, các kiện hàng đủ kích cỡ liên tục đổ về. Nhân viên kiểm tra trọng lượng, kích thước, dán mã phân loại hàng đi Việt Nam và các nước Đông Nam Á, theo dõi hành trình vận chuyển.

Trong khu vực này, khách Việt Nam thường xuyên kèn cựa tốp đầu, so với nhiều quốc gia khác. Bên hông kho, hàng chục xe tải và container xếp hàng sẵn sàng chở hàng về biên giới.

Tới Hàng Châu vào ngày mưa, chúng tôi phỏng vấn lãnh đạo cấp cao của Best Inc - "ông lớn" logistics Trung Quốc.

Bước vào tòa nhà cao tầng của tập đoàn, hàng trăm nhân viên và các kỹ sư công nghệ tập trung xử lý dữ liệu về thị trường thương mại điện tử ở nhiều quốc trên thế giới, bao gồm cả Việt Nam.

Vị phó chủ tịch kiêm tổng giám đốc của một công ty con chuyên về công nghệ của tập đoàn này cho biết họ dùng trí tuệ nhân tạo (AI) để dự báo hành vi tiêu dùng, biết người Việt sẽ mua gì, ở đâu, vào lúc nào...

Đơn hàng được chuẩn bị trước khi khách hàng thực sự đặt trên các sàn thương mại điện tử.

Ngay lúc đó chúng tôi hiểu thương mại điện tử xuyên biên giới không còn là cuộc cạnh tranh về sản phẩm, mà đây thực sự là một cuộc chiến về dữ liệu, công nghệ, vận hành và cả tốc độ.

Len vào "đại bản doanh" livestream sát biên giới

Tại Khu công nghiệp logistics thương mại điện tử xuyên biên giới Trung Quốc - ASEAN (Hà Khẩu), chúng tôi thực sự bất ngờ về sự rộng lớn của nó với tổng diện tích khuôn viên 128 mẫu.

Bước vào trong, cảm nhận nơi đây có năng lực giúp tiếp cận thuận lợi người tiêu dùng ở Việt Nam. Nhiều người Trung Quốc giữ vai trò quản lý, vận hành ở đây rất sành sỏi tiếng Việt. Họ tuyển người Việt vào để livestream bán hàng như thực phẩm, giày dép, quần áo, mỹ phẩm, đồ gia dụng... qua các kênh Shopee, Lazada và TikTok.

Điều tương tự cũng diễn ra ở khu livestream quy mô lớn Bằng Tường (tỉnh Quảng Tây), giáp biên giới với tỉnh Lạng Sơn. Hàng loạt kho hàng lớn tập trung gần khu này, xe container di chuyển nhộn nhịp ngày đêm.

Tận mắt chứng kiến, chúng tôi hiểu rằng nếu ngẫu nhiên vào sàn thương mại điện tử, rất khó phân biệt gian hàng nào đang được phát livestream tại Trung Quốc hay Việt Nam.

Nhờ sự đầu tư bài bản, quy trình khép kín (livestream - chốt đơn - đóng gói - thông quan - vận chuyển), hàng có thể về Việt Nam nhanh chóng, giá rẻ. Chưa kể có bên còn dựng kho hàng tại Việt Nam.

Để kiểm chứng dữ liệu một cách liền mạch, nhóm phóng viên tại Trung Quốc đã phối hợp với phóng viên ở Việt Nam trực tiếp truyền thông tin và đặt mua hàng từ cửa hàng online đang livestream tại khu vực biên giới.

Từ đó, chúng tôi trải nghiệm thực tế toàn bộ quy trình giao hàng với tốc độ siêu nhanh và giá rẻ.

Đêm còn trên xe container ở biên giới, sáng tới tay khách Việt

Đi bộ qua biên giới Bằng Tường, chúng tôi về đến cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị (Lạng Sơn), chờ tới giờ gặp tài xế container chuyên chở hàng thương mại điện tử từ Trung Quốc vào Việt Nam để cùng di chuyển về trung tâm phân loại hàng hóa lớn nhất Đông Nam Á của một doanh nghiệp logistics lớn đặt tại Bắc Ninh (diện tích 45.000m²).

Đêm, tuyến đường biên giới được thắp sáng bởi ánh đèn pha từ dòng xe container nối đuôi nhau vào lãnh thổ Việt Nam. Xen lẫn trong số đó là những xe container chở hàng do người Việt đặt mua trên các nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới.

Xe container tới, chúng tôi bước vào hành trình len lỏi từ cửa khẩu, qua nhiều địa phương, dừng ở trung tâm logistics - phân loại hàng hóa ở Bắc Ninh. Tại kho rộng lớn, máy móc hoạt động liên tục, công nhân tất bật, hàng hóa tiếp tục được đẩy đi các nơi.

Rạng sáng hôm sau, chúng tôi theo chân về tới bưu cục tại Hà Nội, giao hàng cho khách. Như vậy, từ đêm biên giới, sáng hàng đã giao tận cửa nhà khách Việt. Cùng lúc, hàng loạt đơn khác cũng được phân luồng, tỏa đi khắp các tỉnh thành trên cả nước rất nhanh gọn.

Có thể thấy chúng ta cần học hỏi kinh nghiệm thực tiễn từ nước bạn, đồng thời không quên kiểm soát thị trường minh bạch, lành mạnh; tránh hàng gian, hàng giả, hàng kém chất lượng tràn vào qua sàn thương mại điện tử.

Lần theo 10.000km hàng Trung Quốc vào Việt Nam: Đang có nhiều giải pháp quản lý

Bộ Công Thương nhìn nhận có thực tế hàng từ các kho sát biên giới vào Việt Nam được mua qua thương mại điện tử (TMĐT), tập trung ở các sàn Lazada, Shopee, Tiki… nên đang có nhiều giải pháp quản lý để đảm bảo cạnh tranh lành mạnh.