Người đi làm lái xe ngang qua một tấm bảng mang thông điệp chống Israel ở thủ đô Tehran, Iran ngày 22-6 - Ảnh: AFP
* Tuổi Trẻ Online tiếp tục cập nhật
Giá dầu tăng, chứng khoán đi xuống vì lo Iran đáp trả Mỹ
Ngày 23-6 giá dầu bật tăng gần 3%, trong khi các chỉ số chứng khoán châu Á và châu Âu đồng loạt đi xuống do giới đầu tư lo ngại kịch bản Iran đáp trả Mỹ.
Cụ thể, giá dầu Brent đã lên mức cao nhất trong vòng 5 tháng, ở mức 79,12 USD/thùng, tăng 2,7%. Dầu thô Mỹ tăng 2,8% lên 75,98 USD/thùng, trước khi lùi nhẹ do lực chốt lời.
Các chuyên gia của hãng dịch vụ tài chính JPMorgan cảnh báo nếu Iran phản ứng bằng cách làm gián đoạn chuỗi cung ứng dầu như họ đã từng làm trong quá khứ, giá dầu có thể tăng tới 76% và trung bình tăng khoảng 30% trong thời gian dài.
Tâm lý phòng ngừa rủi ro cũng khiến thị trường chứng khoán toàn cầu trượt nhẹ. Chỉ số MSCI châu Á - Thái Bình Dương (trừ Nhật Bản) giảm 0,5%, trong khi Nikkei 225 của Nhật giảm 0,9%.
Tại châu Âu, các hợp đồng tương lai EuroStoxx 50 giảm 0,7%, FTSE (Anh) mất 0,5% và DAX (Đức) giảm 0,7%. Đây là những nền kinh tế phụ thuộc lớn vào dầu nhập khẩu, trong khi Mỹ hiện là nước xuất khẩu ròng năng lượng.
Phố Wall cũng không thoát khỏi ảnh hưởng. Hợp đồng tương lai chỉ số S&P 500 và Nasdaq giảm lần lượt 0,5% và 0,6%. Giá vàng giảm nhẹ 0,1% xuống 3.363 USD/ounce - cho thấy nhà đầu tư vẫn chưa đổ xô vào kênh trú ẩn truyền thống.
Trên thị trường ngoại hối, đồng USD tăng nhẹ 0,3% so với yen Nhật lên 146,48 JPY/USD, và tăng 0,17% trên chỉ số USD Index, chạm mốc 99,078. Đồng euro giảm 0,3% xuống còn 1 euro đổi 1,1481 USD...
CNN: Ông Trump chỉ đạo công bố 'thời hạn hai tuần' để che giấu kế hoạch tấn công Iran
Đài CNN và Al Jazeera dẫn nguồn thạo tin cho biết Tổng thống Mỹ Donald Trump chỉ đạo các cố vấn cấp cao hãy nói với cánh báo chí rằng ông sẽ quyết định có hành động hay không trong vòng hai tuần, nhằm che giấu kế hoạch tấn công Iran.
Nguồn tin này cho hay Tổng thống Trump không hài lòng trước các bản tin cho rằng ông đã đưa ra quyết định cuối cùng về việc tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran. Ông Trump tin rằng việc đưa ra khung thời gian hai tuần sẽ khiến phía Iran mất phương hướng, không đoán được kế hoạch thật sự của Washington.
Theo nguồn tin này, Tổng thống Trump đưa ra quyết định này vào ngày 19-6, ngay trước bữa trưa với cựu cố vấn Steve Bannon - người từng công khai hoài nghi việc Mỹ can dự quân sự.
Ngay sau đó, phát ngôn viên Nhà Trắng Karoline Leavitt bước vào phòng họp báo Nhà Trắng và thực hiện đúng theo chỉ đạo của Tổng thống Mỹ, gửi tín hiệu ra thế giới rằng ông Trump vẫn chưa quyết định.
Giới lập pháp Mỹ cáo buộc ông Trump vượt quyền
Thượng nghị sĩ Dick Durbin, một lãnh đạo phe Dân chủ tại Thượng viện Mỹ, đã ra tuyên bố cho rằng Tổng thống Mỹ Donald Trump đã vượt quá quyền hạn được quy định trong Hiến pháp khi ra lệnh tấn công Iran.
"Hành động ra lệnh ném bom Iran của Tổng thống Trump đang đẩy nước Mỹ đến bờ vực của một cuộc chiến tranh quy mô lớn hơn ở Trung Đông, và tất cả đều không có sự chấp thuận theo hiến định từ Quốc hội", ông nói.
Theo Hiến pháp Mỹ, chỉ Quốc hội mới có quyền tuyên bố chiến tranh, mặc dù các tổng thống vẫn có thể đơn phương hành động quân sự trong một số trường hợp, đặc biệt là khi có mối đe dọa sắp xảy ra.
Theo đài Al Jazeera, dù phần lớn chỉ trích đến từ phía đảng Dân chủ, một số thành viên đảng Cộng hòa của ông Trump cũng phê phán vụ tấn công. Trong số đó có Hạ nghị sĩ Thomas Massie, người đã kêu gọi các đồng nghiệp bỏ phiếu thông qua dự luật khẳng định rằng mọi hành động quân sự nhằm vào Iran phải có sự chấp thuận của Quốc hội.
Tổng thống Zelensky ngầm ủng hộ Mỹ tấn công Iran
Theo đài Al Jazeera, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã chỉ trích sự ủng hộ của Iran đối với Nga trong chiến sự Nga - Ukraine, đồng thời được cho là ngầm đồng tình với các cuộc tấn công của Mỹ nhằm vào những địa điểm hạt nhân của Iran.
Theo ông Zelensky, những chiếc drone tự sát Shahed mới xuất hiện trên bầu trời Ukraine là Matxcơva nhận được từ Iran. Bên cạnh đó, ông cũng nhấn mạnh rằng giải pháp ngoại giao nên được ưu tiên hàng đầu trong các bước đi tiếp theo.
Khả năng Iran đã chuyển urani khỏi cơ sở hạt nhân trước khi bị tấn công
Tại buổi họp báo sáng 23-6 (theo giờ Việt Nam), Chủ tịch Hội đồng tham mưu trưởng liên quân mới của Mỹ - Tướng Dan Caine, cho biết cả 3 cơ sở hạt nhân bị Mỹ ném bom, trong đó có Fordow - được coi là địa điểm hạt nhân trọng yếu nhất của Iran, đều "chịu thiệt hại nghiêm trọng", nhưng cần thêm thời gian để xác định Iran còn duy trì được năng lực hạt nhân nào hay không.
Phía Israel dựa vào ảnh vệ tinh, ảnh trinh sát đường không và hoạt động tình báo tại Fordow để đánh giá tình hình. Hình ảnh do Planet Labs và Maxar Technologies công bố cho thấy có dấu hiệu các hố bom và thay đổi cấu trúc đất tại điểm nghi bị tấn công.
Một số hình ảnh trước cuộc tấn công còn cho thấy khoảng 16 xe tải tập kết gần lối vào Fordow. Trung tâm phân tích nguồn mở tại London (Anh) nhận định Iran có thể đã có chuẩn bị nhất định trước khi bị tấn công.
Tuy nhiên, quan chức Mỹ nói rằng việc di dời toàn bộ thiết bị trong vài ngày là "phi thực tế", và các tài liệu cốt lõi của chương trình vẫn nằm sâu trong lòng cơ sở.
Cựu quan chức Lầu Năm Góc Mick Mulroy nhận định loại vũ khí được sử dụng trong đợt không kích có thể khiến chương trình hạt nhân Iran chậm lại từ 2-3 năm. Ông cho biết: "Một báo cáo đánh giá thiệt hại đầy đủ sẽ được hoàn tất trong vài ngày tới".
Mỹ ban bố "cảnh báo toàn cầu" với công dân
Ngày 22-6, Bộ Ngoại giao Mỹ phát đi cảnh báo an ninh toàn cầu, kêu gọi công dân Mỹ ở nước ngoài nâng cao cảnh giác do tình hình xung đột leo thang ở Trung Đông.
Thông báo nêu rõ: "Có khả năng xảy ra các cuộc biểu tình nhằm vào công dân và lợi ích của Mỹ ở nước ngoài. Bộ Ngoại giao khuyến cáo tất cả công dân Mỹ trên toàn thế giới cần tăng cường cảnh giác".
Cảnh báo cũng đề cập đến tình trạng gián đoạn đi lại và đóng cửa không phận định kỳ tại khu vực Trung Đông do cuộc xung đột giữa Israel và Iran. Công dân Mỹ được khuyến nghị theo dõi các khuyến cáo du lịch, thông tin quốc gia cụ thể và mọi cảnh báo an ninh mới nhất trước khi lên kế hoạch di chuyển.
Israel phát hiện tên lửa Iran đang lao tới
Khoảng 7h10 sáng 23-6 theo giờ Việt Nam, báo Times of Israel đăng tin: Lực lượng Phòng vệ Israel phát hiện Iran đang phóng tên lửa vào Israel và họ đang nỗ lực bắn hạ các vật thể bay.
Tiếng còi báo động đang vang lên khắp miền trung Israel, trong bối cảnh Iran tấn công tên lửa. Người dân ở những khu vực có tiếng còi báo động được hướng dẫn ở lại trong nơi trú ẩn cho đến khi có thông báo mới.
Theo đánh giá sơ bộ của quân đội Israel, chỉ một tên lửa đạn đạo đã được phóng từ Iran trong cuộc tấn công mới nhất.
Tên lửa - khiến còi báo động vang lên ở Tel Aviv và khu vực xung quanh ở miền trung Israel - đã bị đánh chặn.
Ông Netanyahu: Israel đang "rất gần" với việc đạt được mục tiêu tại Iran
Ngày 22-6 (giờ địa phương), Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố Israel đang "rất gần" với việc đạt được các mục tiêu của mình tại Iran, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ra lệnh không kích nhằm vào các cơ sở hạt nhân của Iran, theo Hãng tin AFP.
Nhắc lại mục tiêu là phá hủy năng lực hạt nhân và tên lửa của Iran, ông Netanyahu nói với báo giới: "Chúng tôi đang từng bước tiến tới việc đạt được những mục tiêu này. Chúng tôi đang rất, rất gần với việc hoàn thành chúng".
"Khi đạt được những mục tiêu đó, chiến dịch sẽ kết thúc" - ông nói.
Ông Trump đặt câu hỏi về khả năng "thay đổi chế độ" tại Iran
Ngày 22-6 (giờ địa phương), Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đặt câu hỏi về khả năng thay đổi chế độ tại Iran, sau cuộc không kích của quân đội Mỹ nhằm vào các địa điểm hạt nhân của Iran.
"Sử dụng thuật ngữ 'thay đổi chế độ' (regime change) thì không đúng về mặt chính trị cho lắm, nhưng nếu chế độ hiện tại ở Iran không thể LÀM CHO IRAN VĨ ĐẠI TRỞ LẠI, thì tại sao lại không có sự thay đổi chế độ chứ? MIGA (Hãy làm cho Iran vĩ đại trở lại)!" - ông Trump viết trên nền tảng Truth Social.
MIGA là cách chơi chữ của ông Trump, bắt chước khẩu hiệu tranh cử nổi tiếng của chính ông: MAGA - "Make America Great Again" (Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại).
Israel tấn công Tehran và phía tây Iran
Khoảng 2h sáng 23-6 theo giờ Việt Nam, Hãng tin AFP đăng tin: Quân đội Israel cho biết họ đã tấn công các mục tiêu ở phía tây Iran và thủ đô Tehran vào ngày 22-6 (giờ địa phương), trong bối cảnh họ tiếp tục đẩy mạnh chiến dịch quân sự chống lại Cộng hòa Hồi giáo Iran.
Tiêm kích của Không quân Israel cất cánh để tấn công Iran, trong ảnh công bố ngày 22-6 - Ảnh: Lực lượng Phòng vệ Israel
Tuyên bố nêu rõ: "Lực lượng không quân Israel đang tấn công các cơ sở hạ tầng quân sự ở Tehran và miền tây Iran".
Các trang tin của Iran tường thuật nổ lớn ở thành phố Kermanshah, phía tây nước này.
Đến khoảng 3h40 sáng 23-6 theo giờ Việt Nam, báo Times of Israel cập nhật: Không quân Israel vừa hoàn thành đợt không kích ở phía tây Iran và Tehran, nhắm vào các địa điểm tên lửa và phòng không.
Theo quân đội Israel, khoảng 20 máy bay chiến đấu của không quân nước này đã tham gia vào cuộc không kích, thả hơn 30 quả bom, tên lửa vào một số mục tiêu. Một hệ thống phòng không đã bị tấn công ở "trung tâm Tehran".
Tehran coi các căn cứ mà Mỹ dùng để tấn công Iran là "mục tiêu hợp pháp"
Ngày 22-6, ông Ali Akbar Velayati - cố vấn của lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei - tuyên bố các căn cứ mà lực lượng Mỹ sử dụng để tấn công các địa điểm hạt nhân của Iran "sẽ bị coi là mục tiêu hợp pháp".
"Bất kỳ quốc gia nào trong khu vực hoặc nơi khác mà lực lượng Mỹ sử dụng để tấn công Iran đều sẽ bị coi là mục tiêu hợp pháp của lực lượng vũ trang chúng tôi" - ông Ali Akbar Velayati nêu trong thông điệp được Hãng tin IRNA dẫn lại.
Ngoại trưởng Iran kêu gọi Liên hợp quốc lên án Mỹ
Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi đã kêu gọi Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres lên án Chính phủ Mỹ bằng những ngôn từ mạnh mẽ nhất vì đã không kích các cơ sở hạt nhân của Iran, theo bức thư do Bộ Ngoại giao Iran công bố trước phiên họp của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc vào ngày 22-6.
Ông Araghchi nhấn mạnh Chính phủ Mỹ phải chịu trách nhiệm cho vụ tấn công này.
"Phiên họp khẩn cấp của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, được triệu tập nhằm xem xét hành động gây hấn này, được kỳ vọng sẽ lên án rõ ràng, kiên quyết và dứt khoát đối với Mỹ, thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an" - ông Araghchi cho biết.
Người biểu tình phản đối xung đột Iran - Israel sau cuộc tấn công của Mỹ vào các địa điểm hạt nhân Iran. Ảnh chụp tại quảng trường Thời đại ở TP New York, Mỹ ngày 22-6 - Ảnh: REUTERS
Các lãnh đạo châu Âu: Iran không được có hành động gây bất ổn
Ngày 22-6, các nhà lãnh đạo Anh, Pháp và Đức kêu gọi Iran không thực hiện bất kỳ hành động nào có thể khiến khu vực thêm bất ổn, sau cuộc không kích của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân của Iran, theo Hãng tin Reuters.
"Chúng tôi luôn nhất quán trong quan điểm rằng Iran không bao giờ được sở hữu vũ khí hạt nhân và không thể tiếp tục là mối đe dọa đối với an ninh khu vực" - lãnh đạo của ba nước châu Âu nói trên - còn gọi là nhóm E3 - nhấn mạnh trong tuyên bố chung.
Họ nói: "Chúng tôi kêu gọi Iran tham gia đàm phán để đạt được thỏa thuận giải quyết mọi mối quan ngại liên quan đến chương trình hạt nhân của nước này. Chúng tôi sẵn sàng đóng góp vào mục tiêu đó thông qua sự phối hợp với tất cả các bên".
Mỹ ra lệnh rút thêm nhân viên ngoại giao khỏi Iraq và Lebanon
Theo Hãng tin AFP, Mỹ đã ra lệnh cho nhân viên ngoại giao tại Iraq và Lebanon rời khỏi hai quốc gia này, trong bối cảnh tình hình căng thẳng khi Mỹ tấn công các cơ sở hạt nhân ở Iran.
Một quan chức Mỹ cho biết thêm nhiều nhân viên ngoại giao đã rời Iraq vào hôm 21 và 22-6. Đây là một phần nỗ lực đang diễn ra nhằm "tinh giản hoạt động".
Vị quan chức này nói thêm các đợt rút nhân sự là sự tiếp nối quá trình đã bắt đầu từ tuần trước, "do thận trọng cao độ và tình hình căng thẳng gia tăng trong khu vực".
BÌNH LUẬN HAY