Trưởng, phó trưởng công an xã được thực hiện một số quyền hạn của thủ trưởng cơ quan điều tra

Sáng 27-6, với đa số tán thành, Quốc hội biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự.

Một trong những nội dung đáng chú ý, luật vừa được Quốc hội thông qua quy định điều tra viên trung cấp, điều tra viên cao cấp là trưởng công an cấp xã hoặc phó trưởng công an cấp xã được thủ trưởng cơ quan điều tra cấp tỉnh phân công tiến hành hoạt động khởi tố, điều tra vụ án về tội ít nghiêm trọng, tội nghiêm trọng xảy ra trên địa bàn cấp xã.

Đồng thời được thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn của thủ trưởng, phó thủ trưởng cơ quan điều tra, trừ quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt.

Công an xã không phải một cấp điều tra

Cụ thể, trưởng ông an cấp xã hoặc phó trưởng công an cấp xã được trực tiếp tổ chức và chỉ đạo việc thụ lý, giải quyết nguồn tin về tội phạm, việc khởi tố, điều tra của cơ quan điều tra; quyết định phân công hoặc thay đổi điều tra viên, cán bộ điều tra.

Kiểm tra các hoạt động thụ lý, giải quyết nguồn tin về tội phạm, khởi tố, điều tra vụ án hình sự của điều tra viên, cán bộ điều tra; quyết định thay đổi hoặc hủy bỏ các quyết định không có căn cứ và trái pháp luật của điều tra viên.

Bộ trưởng Bộ Công an chủ trì, phối hợp với viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao quy định chi tiết khoản này.

Tại báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến của đại biểu Quốc hội, Viện kiểm sát nhân dân tối cao cho hay quá trình thảo luận, nhiều ý kiến nhận định việc bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn của điều tra viên là trưởng công an hoặc phó trưởng công an cấp xã trong dự luật là phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, bảo đảm tính kịp thời, đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong bối cảnh sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức cơ quan điều tra hai cấp.

Ngoài ra, một số ý kiến đề nghị rà soát lại thẩm quyền của điều tra viên là trưởng công an, phó trưởng công an cấp xã để quy định cho phù hợp với năng lực của công an cấp xã, bảo đảm hiệu quả trong công tác đấu tranh, phòng, chống tội phạm.

Một số ý kiến cho rằng việc bổ sung thẩm quyền khởi tố, điều tra cho trưởng công an hoặc phó trưởng công an cấp xã có thể khiến công an xã trở thành một cấp điều tra mới, mâu thuẫn với quy định hiện hành, phát sinh thêm cơ quan điều tra công an cấp xã.

Ý kiến này lo ngại quy định như dự thảo sẽ đặt ra nhiều bất cập, như con dấu sử dụng, tư cách ký văn bản, thẩm quyền phân công và thay đổi điều tra viên… Về nội dung này, Viện kiểm sát nhân dân tối cao khẳng định công an xã không phải là một cấp điều tra.

Việc bổ sung quy định này theo đề nghị của Bộ Công an để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn khi không tổ chức cơ quan điều tra công an cấp huyện.

Thận trọng lựa chọn, phân công điều tra viên là trưởng, phó trưởng công an xã

Cũng theo Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, có ý kiến đại biểu Quốc hội đề nghị cần có cơ chế kiểm soát quyền lực, quy định cụ thể trách nhiệm kiểm tra, giám sát của thủ trưởng Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát có thẩm quyền; trách nhiệm liên đới của thủ trưởng Cơ quan điều tra để phòng ngừa sai phạm của điều tra viên được giao nhiệm vụ là trưởng công an và phó trưởng công an cấp xã.

Về nội dung này, Viện kiểm sát nhân dân tối cao cho rằng do thủ trưởng Cơ quan điều tra công an cấp tỉnh ủy quyền cho điều tra viên là trưởng công an cấp xã hoặc phó trưởng công an cấp xã thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn của thủ trưởng Cơ quan điều tra, nên thủ trưởng Cơ quan điều tra cấp tỉnh sẽ phải chịu trách nhiệm về các hành vi, quyết định do điều tra viên đó thực hiện trong phạm vi ủy quyền.

Việc ký các lệnh, quyết định tố tụng do điều tra viên ký "thừa ủy quyền" thủ trưởng Cơ quan điều tra cấp tỉnh, sau khi ký sẽ gửi các lệnh, quyết định tố tụng đến thủ trưởng Cơ quan điều tra cấp tỉnh để báo cáo.

Có ý kiến đề nghị cân nhắc lộ trình và triển khai thận trọng việc bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn của điều tra viên là trưởng công an, phó trưởng công an cấp xã, có thể thí điểm tại một số địa phương trước khi áp dụng rộng rãi.

Tiếp thu ý kiến đại biểu, Viện kiểm sát nhân dân tối cao cho hay trong quá trình triển khai, tổ chức thực hiện, cơ quan này sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an cân nhắc, thận trọng trong việc lựa chọn phân công điều tra viên là trưởng công an xã, phó trưởng công an xã để bảo đảm đúng điều kiện, tiêu chuẩn về năng lực, trình độ chuyên môn, đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm, phòng, chống oan sai, bỏ lọt tội phạm.

Tại dự thảo luật đã bổ sung quy định giao bộ trưởng Bộ Công an chủ trì, phối hợp với viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao để hướng dẫn cụ thể việc phân công, bố trí điều tra viên là trưởng công an xã, phó trưởng công an xã, bảo đảm thực hiện tốt nhiệm vụ được giao.

Quốc hội thông qua luật mới, nhà khoa học có thể được loại trừ trách nhiệm hình sự

Luật mới được thông qua quy định loại trừ trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự đối với rủi ro trong nghiên cứu, thử nghiệm, áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật và công nghệ.