Trời oi bức khiến ngay cả việc tập luyện lúc sáng sớm cũng không còn an toàn - Ảnh: CN
Nỗi lo từ oi bức
Không chỉ nắng gắt, tiết trời oi bức vào lúc sáng sớm và buổi tối cũng mang đến nỗi lo cực lớn cho người tập luyện thể dục thể thao ngoài trời.
Nhiều người cố gắng dậy sớm tập thể dục để phù hợp với nhịp sinh hoạt, đồng thời né bớt nắng nóng - thường bắt đầu từ khoảng 8h sáng.
Nhưng kể cả như vậy, thời tiết oi bức - tức vừa nóng, vừa có độ ẩm cao những ngày qua tại nhiều nơi ở Việt Nam như Hà Nội và TP.HCM cũng tạo ra nỗi lo lớn cho sức khỏe. Vụ việc thương tâm của trọng tài Trần Đình Thịnh mới đây là ví dụ điển hình, khi ông đột quỵ trong buổi kiểm tra thể lực vào sáng sớm (5h sáng).
Theo cảnh báo của WHO, khi nhiệt độ cao kéo dài suốt đêm, độ ẩm tương đối buổi sáng tăng cao gần 80%, cùng ánh dương sớm bắt đầu làm tăng nhiệt độ nền, tạo ra môi trường “nóng - oi” khiến cơ thể không đủ khả năng làm mát qua mồ hôi, dẫn đến tích nhiệt, stress tim mạch và rối loạn nhịp nguy hiểm.
Theo chuyên gia tim mạch và y tế quốc tế, nhiệt độ cao kèm độ ẩm lớn gây ra nhiều yếu tố nguy hiểm cho cơ thể trong lúc vận động mạnh.
Khi mồ hôi không thể bay hơi hiệu quả, thân nhiệt tăng nhanh, nhịp tim tăng cao, huyết áp có thể sụt, kèm mất nước và điện giải.
WHO cảnh báo rằng trong điều kiện nhiệt độ thực tế (heat index) vượt 32-33 độ C, nguy cơ đột quỵ, sốc nhiệt hoặc ngừng tim đều tăng rõ rệt, kể cả với người không có bệnh lý tim mạch.
Một nghiên cứu tổng hợp tại Trung Quốc cho thấy trong đợt nắng nóng kéo dài (compound heatwave), tử vong do bệnh tim tăng lên đáng kể hơn so với nắng ban ngày hay ban đêm riêng lẻ.
Đây là minh chứng rõ ràng cho việc oi bức ở buổi sáng thực sự là môi trường đầy rủi ro nếu người tập vẫn cho rằng đó là thời điểm an toàn.
Nguy cơ buổi sáng sớm so với khung giờ khác
Buổi sáng sớm trước 7h thường được xem là thời điểm lý tưởng để tập, vì ánh sáng nhẹ, chưa nắng gắt.
Tuy nhiên khi nền nhiệt đêm vẫn cao (thường từ 28-30 độ C) và độ ẩm tăng (dựa trên dữ liệu tháng 8 trung bình độ ẩm ở Hà Nội là 81%, theo Climate-Data.org), chỉ số nhiệt thực tế (heat index) vào sáng sớm có thể cao như giữa trưa nóng bức.
Trời oi bức tạo ra nhiều nguy cơ về sức khỏe - Ảnh: CN
Trong khi đó, khung 10-16h là lúc nhiệt độ cực điểm, độ ẩm giảm nhưng mồ hôi khó bay hơi do nhiệt độ cao, nguy cơ sốc nhiệt và đột tử cao nhất.
Buổi chiều muộn và tối có nhiệt độ giảm, gió mát hơn, nhưng độ ẩm vẫn duy trì cao vào những ngày oi bức liên tục, vẫn là thời điểm cần thận trọng.
Buổi sáng sớm (trước 7h): An toàn hay mối nguy?
Trong hoàn cảnh oi bức, mồ hôi không bốc hơi hiệu quả, cơ thể dễ bị giữ nhiệt vượt ngưỡng an toàn, dẫn đến tăng tốc độ nhịp tim, tụt huyết áp và giảm tưới máu nuôi tim hoặc não.
Những yếu tố này dễ dẫn đến đột tử do loạn nhịp tim hoặc sốc nhiệt, kể cả khi chưa một phút nắng gắt chiếu trực tiếp.
Nhiều nghiên cứu của WHO cho thấy người trẻ, khỏe vẫn có thể đột ngột ngất xỉu hoặc tử vong nếu tiếp xúc với môi trường nhiệt độ và độ ẩm cực cao khi vận động mạnh.
Kể cả khi không có bệnh lý tim mạch rõ, nhiệt có thể kích hoạt loạn nhịp, rối loạn dẫn truyền điện, suy đa tạng, nhất là nếu kèm theo mất nước và điện giải.
Cách phòng tránh
Chuyên gia quốc tế và các tổ chức y tế như CDC, WHO, ACSM khuyến cáo những biện pháp sau:
Thứ nhất, theo dõi chỉ số heat index, không chỉ là nhiệt độ. Nếu vượt 32 độ C, dù là sáng sớm, việc tập ngoài trời cần cân nhắc hay hoãn lại.
Thứ hai, nếu thời tiết oi bức kéo dài cả ngày và đêm, nên tạm dừng các hoạt động cường độ cao ngoài trời, chuyển sang phòng tập trong nhà có điều hòa hoặc khu vực bóng râm thông thoáng.
Thứ ba, bắt đầu buổi tập nhẹ nhàng để cơ thể làm quen dần với nhiệt độ nếu bắt buộc phải tập ngoài trời.
Thứ tư, uống nước đều đặn mỗi 15-20 phút, bổ sung điện giải nếu ra nhiều mồ hôi.
Thứ năm, mặc trang phục thoáng khí, sáng màu, tránh áo bó, và nghỉ ngơi khi có dấu hiệu mệt, chóng mặt, buồn nôn, nhịp tim bất thường.
Heat index là chỉ số cảm nhận nhiệt độ thực tế trên cơ thể người, dựa trên sự kết hợp giữa nhiệt độ không khí và độ ẩm tương đối.
Khi độ ẩm cao, mồ hôi không thể bốc hơi hiệu quả, khiến cơ thể cảm thấy nóng hơn nhiều so với nhiệt độ đo được.
Ví dụ nếu nhiệt độ là 32 độ C và độ ẩm 80%, heat index có thể lên tới 44 độ C. Chỉ số này được các trang thời tiết như AccuWeather, Weather.com, Windy, hoặc ứng dụng điện thoại hiển thị dưới tên “feels like” (cảm giác như), “real feel” hoặc trực tiếp là “heat index".
BÌNH LUẬN HAY