Trẻ em 'nghiện' điện thoại - Kỳ 3: Điện thoại không biến mất nhưng tình bạn thì có thể

Những báo cáo rất đáng lo ngại

Chính phủ Đan Mạch cho biết họ sẽ thay đổi luật hiện hành để buộc tất cả trường tiểu học và trung học cơ sở phải cấm điện thoại, nghĩa là hầu hết trẻ em trong độ tuổi từ 7 đến 16-17 sẽ bị pháp luật yêu cầu không được mang điện thoại đến trường.

Thông báo này đánh dấu sự thay đổi quan điểm của chính phủ, vốn trước đây đã từ chối ban hành luật như vậy. Động thái này diễn ra trong bối cảnh các chính phủ trên khắp châu Âu đang cố gắng áp đặt các quy định chặt chẽ hơn về việc trẻ em sử dụng điện thoại và mạng xã hội.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Trẻ em Đan Mạch, Mattias Tesfaye, phát biểu với Politiken: "Việc những chiếc màn hình bất ngờ hiện diện dày đặc trong trường học, khi đó chúng tôi mới bắt đầu bàn đến những hậu quả mà nó mang lại. Cả giới nghiên cứu và các ủy ban giờ đây mới bắt đầu đối mặt với những tác động tiêu cực".

Ủy ban phúc lợi Đan Mạch do Thủ tướng Mette Frederiksen thành lập vào năm 2023, với nhiệm vụ khảo sát tình trạng bất mãn trong trẻ em và thanh thiếu niên ngày càng gia tăng.

Bản báo cáo đã đưa ra lời cảnh báo mạnh mẽ về mặt trái của tiến trình số hóa trong cuộc sống của trẻ em và thanh thiếu niên. Bên cạnh đó, báo cáo cũng kêu gọi sự cân bằng giữa thế giới ảo và cuộc sống thực.

Trong số 35 khuyến nghị của báo cáo có đề cập đến việc chính phủ cần ban hành luật cấm điện thoại trong trường học và các câu lạc bộ ngoài giờ.

Nghiên cứu của ủy ban đưa ra con số rằng có đến 94% thanh thiếu niên có tài khoản mạng xã hội trước 13 tuổi, mặc dù đó là độ tuổi tối thiểu được sử dụng đối với nhiều nền tảng mạng xã hội. Bên cạnh đó, những trẻ em từ 9 đến 14 tuổi dành trung bình ba giờ mỗi ngày trên TikTok và YouTube.

Ủy ban nhận định: "Điều này làm gia tăng nguy cơ trẻ em tiếp xúc với các yếu tố tiêu cực như văn hóa so sánh không lành mạnh, áp lực phải luôn sẵn sàng phản hồi, cùng các nội dung và tính năng độc hại… Đồng thời các em cũng sẽ không còn thời gian cho những trải nghiệm của tuổi thơ và tuổi trẻ đúng nghĩa như những hoạt động vui chơi, sự kết nối với gia đình và bạn bè, việc đọc sách chuyên sâu cũng như các hoạt động phát triển lành mạnh khác".

Báo cáo cho rằng các công ty công nghệ cần bị ràng buộc pháp lý trong việc bảo vệ trẻ em khỏi những thiết kế mang tính gây nghiện và nội dung không phù hợp. Ở trách nhiệm gia đình, cha mẹ cũng không nên cho con mình sử dụng điện thoại thông minh hoặc máy tính bảng cho đến khi chúng ít nhất 13 tuổi.

Châu Âu bảo vệ trẻ em

Trong một cuộc phỏng vấn với tờ The Guardian, chủ tịch Ủy ban Phúc lợi Đan Mạch Rasmus Meyer cho biết tất cả các nước châu Âu nên cấm điện thoại di động trong trường học và kêu gọi Liên minh châu Âu ban hành quy định về vấn đề này. 

Ông nói thêm: "Nếu sau năm năm nữa, chúng ta nhận ra rằng điện thoại có thể mang đến những thay đổi tích cực, ta có thể đưa chúng trở lại. Nhưng tôi không nghĩ điều đó sẽ xảy ra.

Trường học nên cấm điện thoại để học sinh tạm dừng cuộc sống ảo, dạy họ cách hòa nhập vào cộng đồng thực và rèn luyện khả năng tập trung… Đây cũng là cách giữ gìn sự thiêng liêng và vai trò của nhà trường với tư cách là một thiết chế nền tảng của xã hội, nơi mà lẽ ra không nên bị các nền tảng kỹ thuật số nắm quyền kiểm soát".

Ông cho biết những đứa trẻ không được phép sử dụng điện thoại ở trường có khả năng tập trung tốt hơn, hòa đồng với nhau hơn và giữ tác phong nghiêm túc hơn trong giờ học. "Những thay đổi này diễn ra quá nhanh đến nỗi xã hội chúng ta đã bị tụt hậu. 

Đây là nỗ lực của chúng tôi nhằm đón đầu sự phát triển và đẩy lùi tình trạng số hóa mang tính thương mại hóa đời sống trẻ em". Meyer nói thêm: "Bạn có thể coi đây là một sự phản kháng hoặc một cách để bảo vệ lứa tuổi còn ngồi trên ghế nhà trường khỏi thiết bị công nghệ vốn đã được chứng minh là gây tổn hại đến lòng tự trọng và sự tập trung của các em".

Ông Meyer nhận định rằng sự an toàn trên không gian mạng của trẻ em thường bị bỏ qua và bày tỏ lo ngại: "Thật đáng kinh ngạc khi chúng ta thừa nhận rằng rất nhiều trẻ em dành 8-10 tiếng mỗi ngày cho điện thoại. Ta đang rất chú trọng đến sự an toàn của các em trong thế giới thực nhưng các bậc phụ huynh nói riêng và xã hội nói chung lại gần như quên rằng thế giới ảo cũng có những mối hiểm nguy tiềm tàng".

Trường học Skolen på Grundtvigsvej tại Frederiksberg, Copenhagen đã ra chính sách không sử dụng điện thoại di động từ năm 2018. Hiệu trưởng nhà trường, bà Helle Bjerg, cho biết nguyên tắc rất đơn giản: "Các em không được phép mang điện thoại theo người trong giờ học. Khi vào trường, tất cả điện thoại đều được thu lại, chỉ khi kết thúc ngày học, điện thoại mới được trả lại".

Bà cho biết chính sách ấy đã có những tác động tích cực rõ rệt: trẻ em không còn bị điện thoại làm phân tâm và các em cũng dành thời gian trò chuyện với nhau nhiều hơn. Tuy nhiên trong bối cảnh ngày càng nhiều tài liệu học tập được số hóa, học sinh vẫn gặp các vấn đề liên quan máy tính ở trường.

Tại câu lạc bộ ngoại khóa của trường, trong một ngôi nhà lớn gần đó học sinh được phép mang theo điện thoại nhưng không được khuyến khích sử dụng. Một tấm biển trên cửa thông báo rằng đây là khu vực không sử dụng điện thoại di động, nhắn nhủ các em "hãy dành cho bản thân khoảng thời gian thư giãn nhẹ nhàng mà không cần đến điện thoại bên người". Một dòng chữ khác còn nhấn mạnh: "Điện thoại sẽ không biến mất nhưng tình bạn thì có thể".

Hjalte Petersen - nhà sư phạm phụ trách cả trường và câu lạc bộ - cho biết sau khi thực hiện chính sách này, trẻ em chơi cùng nhau nhiều hơn. "Nhiều năm trước chúng tôi không có quy định gì về việc sử dụng thiết bị điện tử, rất nhiều em chỉ ngồi một mình với chiếc điện thoại, sống trong thế giới riêng của mình" - ông nhớ lại.

Việc hạn chế điện thoại khuyến khích sự tương tác như ông nói: "Nếu dẹp chúng qua một bên, rõ ràng là các em phải tìm những việc khác để không còn cảm thấy chán. Điều đó khiến các em có xu hướng giao tiếp và chơi cùng nhau nhiều hơn".

--------------------------------

Báo cáo Giám sát giáo dục toàn cầu (Global Education Monitoring Report - GEM Report) mới đây nhấn mạnh công nghệ chỉ nên được sử dụng trong lớp học khi thực sự phục vụ cho mục đích học tập.

Kỳ tới: Những cuộc tranh cãi về chiếc điện thoại và trẻ em

Trẻ em 'nghiện' điện thoại - Kỳ 2: Cản con xem điện thoại nhưng cha mẹ là 'ma mạng'

Việc hạn chế con nhỏ quá phụ thuộc màn hình điện thoại di động đang như cuộc chiến không hồi kết ở khắp nơi.