Những địa phương nào nên sáp nhập với TP.HCM?

Tại cuộc họp của Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ (ngày 11-3), Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh cần căn cứ trên một số tiêu chí quan trọng.

Đó là diện tích, dân số, kinh tế, văn hóa và khả năng bổ sung, hỗ trợ cho nhau để phát triển. Vậy với TP.HCM, trung tâm kinh tế công nghiệp, logistics cả nước nên sáp nhập cùng với tỉnh nào để phát huy lợi thế?

TP.HCM nhập với Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương?

TP.HCM hiện có ranh giới hành chính phía Bắc tiếp giáp tỉnh Bình Dương, phía Tây Bắc giáp Tây Ninh, phía Đông Bắc giáp tỉnh Đồng Nai, phía Đông Nam giáp tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu; phía Tây và Tây Nam giáp tỉnh Long An và tỉnh Tiền Giang. Ngoài ra TP.HCM còn có vị trí giáp Biển Đông ở phía Nam.

Chuyên gia nghiên cứu lịch sử đô thị Trần Hữu Phúc Tiến cho rằng phương án TP.HCM sáp nhập với tỉnh nào cần xem xét kế thừa kinh nghiệm của các thời kỳ trước và sự đồng thuận về các định hướng, nguyên tắc trong việc tái cấu trúc lãnh thổ quốc gia.

Ông Tiến nói người xưa phân chia địa giới tỉnh, thành như thế nào chắc chắn không phải ngẫu nhiên hay tùy tiện.

Những sự tách, nhập đều chứa đựng lý do hợp lý vào từng thời kỳ khác nhau. Các cuộc tái cấu trúc đơn vị hành chính như tiền nhân đã làm đều dựa trên ba nguyên tắc cổ điển "thiên thời - địa lợi - nhân hòa".

Ví dụ từ thời Pháp cho đến năm 1975, huyện biển Cần Giờ từng được đặt dưới các tỉnh khác nhau. Thoạt đầu, Cần Giờ thuộc tỉnh Gia Định, sau đấy chuyển sang thị xã Vũng Tàu, kế đến là tỉnh Phước Tuy (Bà Rịa), và rồi tỉnh Biên Hòa, nhưng cuối cùng lại nhập về tỉnh Gia Định.

Sang năm 1976, huyện Cần Giờ chuyển "hộ khẩu" qua tỉnh Đồng Nai mới (bao gồm các tỉnh Biên Hòa, Bà Rịa và Long Khánh cũ).

Tuy nhiên đến năm 1978, huyện Cần Giờ lại đưa về TP.HCM, lúc đầu mang tên là huyện Duyên Hải. Từ đấy, Cần Giờ có thêm nhiều cơ hội và nguồn lực để "thay da đổi thịt". Ngược lại, TP.HCM có được "mặt tiền biển" quý giá.

"Thiên thời sâu xa hơn là tầm nhìn phát triển của quốc gia, quốc tế và địa phương vào những thời điểm cụ thể. Kế đến địa lợi là nói về vị trí liên quan sông núi, rừng biển, đất bằng, môi trường, nguồn nước ngọt và các nơi lân cận.

Quan trọng hơn nữa, yếu tố nhân hòa không chỉ là lòng người ổn định mà mở rộng ra, đó còn là nguồn nhân lực - số lượng và chất lượng, đủ khả năng đáp ứng và khai thác hai yếu tố trên", ông Tiến chia sẻ.

Từ phân tích trên, ông Tiến nêu quan điểm gần đây TP.HCM đã quan tâm nhiều hơn đến phát triển kinh tế biển. TP.HCM cách biển chỉ khoảng 50km, sau khi nhập Cần Giờ đã có khoảng 23km bờ biển.

Trong khi Bà Rịa - Vũng Tàu có đến hơn 300km bờ biển, giáp giới Cần Giờ, thẳng một đường liền lạc.

Nếu nắm giữ hơn 320km biển quý giá này, TP.HCM và Vũng Tàu - Bà Rịa sẽ có một không gian biển rộng lớn, đáp ứng đủ yêu cầu để đẩy mạnh các dịch vụ hàng hải, du lịch nghỉ dưỡng, nghiên cứu biển và đào tạo các nghề liên quan.

Đặc biệt, Côn Đảo nếu nhập về TP.HCM sẽ có thêm nguồn lực nhân sự và tài chính để phát triển, giống thực tế đã và đang diễn ra ở Cần Giờ. Từ TP.HCM hiện giờ đi tàu cao tốc ra "hòn đảo ngọc" chỉ mất 5 tiếng, trong tương lai chắc chắn sẽ có phương tiện đi nhanh hơn.

Mặt khác, thành phố Vũng Tàu và thị trấn Cần Thạnh hiện tại đang qua lại bằng phà nhưng nay mai nếu có cầu vượt biển (như một số đề xuất), sự gắn kết sẽ dễ dàng hơn trước.

"Chính quyền có thể tính đến việc gộp chung Vũng Tàu và Cần Giờ thành đô thị biển quý hiếm của cả nước và Đông Nam Á. Trong đó, Cần Giờ là phần đất sinh thái hoang dã cùng đồng hành với phần thành thị tân tiến của Vũng Tàu và hỗ trợ cho nhau.

Các cảng ở Nhà Bè, Cần Giờ và Vũng Tàu cần sắp xếp thành một liên hiệp các cảng, điều hành như một hệ thống lớn, không cạnh tranh lẫn nhau, sử dụng chung nguồn lực trong và ngoài nước", ông Tiến nhìn nhận.

Một khu vực quan trọng tiếp giáp TP.HCM nữa, theo ông Tiến là Bình Dương. Bình Dương đã thành công lớn trong việc tạo dựng các khu công nghiệp song vẫn cần đến hệ thống cảng, kho vận, viễn thông và nhất là các cơ sở tài chính - ngân hàng đang tập trung ở TP.HCM.

Nếu đưa Bình Dương, TP.HCM và Bà Rịa - Vũng Tàu vào một cương giới hành chính và kinh tế chung sẽ tận dụng được các ưu thế của cả ba và thực hiện tầm nhìn hướng đến kinh tế biển, kinh tế xanh và kinh tế số.

Sáp nhập, quy hoạch tốt sẽ tạo hạ tầng ổn định hàng trăm năm sau

PGS.TS Vũ Anh Tuấn - Trường đại học Việt Đức - cho rằng trong 20 năm, 30 năm qua, sức lan tỏa của TP.HCM tác động lớn nhất các tỉnh Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu và Đồng Nai. Việc đầu tư hạ tầng để đáp ứng nhu cầu kết nối và phát triển của TP.HCM và các tỉnh là yêu cầu cấp bách.

Đặc biệt là xây dựng hoàn thành các tuyến đường cao tốc, vành đai và tuyến đường sắt (metro) kết nối các tỉnh.

Theo ông Tuấn, chi phí đầu tư hạ tầng rất đắt đỏ nên khi quyết định đầu tư các dự án phải có chọn lọc, chiến lược, không giẫm chân lên nhau. Nếu hai tỉnh gần nhau cùng đầu tư một loại dự án sẽ dẫn đến khai thác, đầu tư kém hiệu quả.

Hiện nay những dự án hạ tầng giao thông kết nối từ TP.HCM đi Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu trên lý thuyết gọi các địa phương phối hợp dựa trên sự điều tiết của Trung ương nhưng thực tế mạnh ai nấy làm, địa phương nào có những sự quan tâm và ưu tiên riêng, có dự án là ưu tiên của tỉnh này nhưng không phải ưu tiên hàng đầu của tỉnh kia.

Mặt khác, hiện nay khu vực các tỉnh vùng Đông Nam Bộ đang trong thời kỳ đẩy mạnh đầu tư công, định hướng trong 5 - 10 năm tới phải hoàn thành hệ thống hạ tầng kết nối giao thông cho 100 năm, thậm chí cả ngàn năm nên khi xác định hướng đi, hướng tuyến phải mang tính chiến lược, có sự phối hợp và kết nối thành mạng lưới, hành lang chứ không phải làm một đoạn rồi để đấy, sẽ không sử dụng được hoặc kém hiệu quả.

Vì vậy, giả sử sáp nhập TP.HCM với một số tỉnh như Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu, Đồng Nai... sẽ tạo ra cơ hội rất lớn để rà soát, đánh giá tổng thể toàn bộ hệ thống dự án hạ tầng kết nối vùng Đông Nam Bộ hiện nay để đầu tư hiệu quả.

"Sau sáp nhập đơn vị mới gồm TP.HCM và các tỉnh sẽ rà soát lại toàn bộ dự án về hạ tầng để xác định lựa chọn địa điểm chiến lược, cho địa bàn mới và cho toàn vùng. Đây chính là cơ hội tạo ra hạ tầng được phát triển chiến lược, hài hòa, không giẫm chân nhau và phát huy tối đa hiệu quả", ông Tuấn nói.

Đề xuất nghiên cứu sáp nhập tỉnh theo quy hoạch 6 vùng kinh tế xã hội

Ông Nguyễn Văn Phúc đề xuất nên nghiên cứu sáp nhập đơn vị cấp tỉnh theo quy hoạch 6 vùng kinh tế xã hội của đất nước đã được phê duyệt.