Mạng xã hội tràn ngập video giả sau vụ Mỹ không kích Iran

Tài khoản tích xanh cũng đăng tin giả

Ngày 21-6, sau khi Mỹ thực hiện các cuộc không kích nhắm vào ba cơ sở hạt nhân của Iran, mạng xã hội nhanh chóng tràn ngập hình ảnh và video được cho là ghi lại các vụ nổ, cháy lớn, biểu tình và khí tài quân sự.

Theo báo cáo ngày 23-6 của tổ chức kiểm chứng Politi Fact, phần lớn nội dung đang lan truyền không ghi lại sự việc có thật, và chủ yếu thuộc ba dạng thức gồm: được tạo bằng trí tuệ nhân tạo (AI), trích xuất từ các trò chơi điện tử, hoặc bị cắt ghép và đưa vào ngữ cảnh hoàn toàn khác với bối cảnh gốc.

Điển hình là trường hợp một video đăng tải trên nền tảng X ngày 22-6 có hình ảnh xe tải mang cờ Iran chở tên lửa với chú thích hàm ý rằng Iran đang chuẩn bị cho một cuộc tấn công lớn, nhưng có nhiều điểm bất thường về mặt kỹ thuật khi quan sát chi tiết.

Giáo sư, chuyên gia pháp y kỹ thuật số Hany Farid tại Đại học California đã chỉ ra một đặc điểm quan trọng khi phân tích video AI cho Politi Fact.

Theo đó phần lớn video AI hiện nay có thời lượng khoảng 8 giây hoặc được ghép từ nhiều đoạn 8 giây ngắn. Điều này trùng khớp với giới hạn kỹ thuật của mô hình chuyển văn bản thành video Veo 3 do Google phát triển.

Giáo sư Farid cảnh báo rằng việc các công cụ AI tạo video thường gắn logo chìm không đủ để đảm bảo tính xác thực, vì người đăng có thể dễ dàng cắt bỏ phần chứa logo.

Hiện tượng lan truyền thông tin sai lệch trên mạng xã hội ngày càng phức tạp, đặc biệt khi nhiều tài khoản đã được xác minh (dấu tích xanh) cũng tham gia.

Trước đây, việc xác minh đòi hỏi kiểm tra danh tính nghiêm ngặt, nhưng hiện nay người dùng chỉ cần trả tiền là có thể mua được dịch vụ xác minh.

Bà Emmanuelle Saliba, giám đốc Công ty pháp y kỹ thuật số Get Real Labs, nhận định đây là lần đầu tiên công nghệ AI được sử dụng quy mô lớn trong một cuộc xung đột vũ trang, khi cả hai phe ủng hộ Iran và Israel đều tích cực tạo và lan truyền nội dung do AI tạo ra.

Khuyến nghị truy nguồn hình ảnh

Theo phân tích của Politi Fact, bên cạnh những video AI giả mạo, một hiện tượng đáng chú ý khác là việc tái sử dụng hình ảnh và video cũ trong các bối cảnh sai lệch.

Một bài đăng trên mạng X vào ngày 22-6 đã đưa tin sai lệch khi tuyên bố "khắp nước Mỹ biểu tình phản đối vụ tấn công Iran", nhưng thực tế hình ảnh này xuất hiện từ cuộc biểu tình "Ngày không vua" diễn ra vào ngày 14-6.

Politi Fact nhấn mạnh việc kiểm tra hồ sơ và mô tả tài khoản là bước quan trọng để đánh giá độ tin cậy. Một số tài khoản dù có dấu xanh nhưng không hề có liên hệ chính thức với bất kỳ cơ quan truyền thông hay chính phủ nào, và thường chia sẻ nội dung chất lượng thấp, hình ảnh tạo bởi AI.

Tổ chức này cũng đưa ra khuyến nghị rằng người dùng mạng nên kiểm tra kỹ nguồn đăng tải, sử dụng công cụ truy gốc hình ảnh như Google Lens hay Tin Eye.

Các công cụ này có thể giúp xác định hình ảnh hoặc video đã được đăng tải trước đó hay chưa, được chia sẻ trên các nền tảng nào, bởi ai và vào thời điểm nào, giúp người xem xác minh sự thật một cách hiệu quả.

Iran có nói 'tạo bất ngờ khiến thế giới ghi nhớ hàng thế kỷ'?

Trong bối cảnh căng thẳng ở Trung Đông ngày càng leo thang, một tin đồn gây xôn xao mạng xã hội cho rằng truyền hình nhà nước Iran tuyên bố sẽ có một "bất ngờ mà thế giới sẽ ghi nhớ hàng thế kỷ".