EU đối đầu với Mỹ về Greenland

Ngày 15-6, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã có chuyến thăm Greenland, tuyên bố mang theo "thông điệp hòa bình và hữu nghị" từ Pháp và Liên minh châu Âu (EU) đến hòn đảo Bắc Cực này - nơi Tổng thống Mỹ Donald Trump mong muốn giành được bằng cách này hay cách khác.

Ông Macron tuyên bố toàn bộ EU đều nhất trí "Greenland không phải để bán, cũng không phải để bị chiếm đoạt…" và ông tin rằng "vẫn có một con đường phía trước để cùng nhau xây dựng tương lai tốt đẹp hơn dựa trên hợp tác, không phải khiêu khích hay đối đầu".

Thông điệp cho ông Trump

Đối với Pháp nói riêng và EU nói chung, chuyến thăm của ông Macron có mục đích thúc đẩy tầm nhìn tự chủ chiến lược của lục địa già, rằng châu Âu vẫn luôn khẳng định được vị thế và sự tự chủ của mình trong cục diện an ninh toàn cầu đầy biến động.

Nhà lãnh đạo Pháp nhấn mạnh điều quan trọng là phải chứng minh được rằng Đan Mạch và châu Âu có sự cam kết đối với hòn đảo này.

Tổng thống Macron là nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên đến thăm Greenland kể từ khi ông Trump bày tỏ ý định sáp nhập hòn đảo vào Mỹ. 

Giới phân tích quốc tế nhận định chuyến thăm này là minh chứng mới nhất cho sự ủng hộ của châu Âu với Greenland vào thời điểm Washington liên tục đưa ra các lời mời gọi cũng như đe dọa.

Người đứng đầu nước Pháp nêu rõ Greenland đang bị đe dọa bởi "tham vọng săn mồi", đây là "lời cảnh tỉnh" cho tất cả người dân châu Âu. 

Ông khẳng định hòn đảo này sẽ không đơn độc. Tuy nhiên ông từ chối bình luận khi được hỏi liệu Pháp có sẵn sàng hỗ trợ quân sự Greenland nếu ông Trump dùng vũ lực hay không.

Cùng ngày, Cơ quan Ngoại giao Greenland thông báo quân đội Đan Mạch sẽ tăng cường sự hiện diện vào mùa hè năm nay, bao gồm cả việc triển khai các tiêm kích F-16 để tuần tra bờ biển phía tây hòn đảo.

"Đây là một tín hiệu mạnh mẽ gửi đến Mỹ và phần còn lại của thế giới rằng Đan Mạch đang tăng cường năng lực quân sự tại khu vực này" - ông Jon Rahbek-Clemmensen, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu an ninh Bắc Cực tại Copenhagen, nhận định.

Ngoài ra ông Rahbek-Clemmensen đánh giá việc để Greenland công bố thông tin phòng vệ lãnh thổ cho thấy Đan Mạch và hòn đảo tự trị này đang tăng cường hợp tác trong lĩnh vực an ninh quốc phòng, đặc biệt khi mong muốn sáp nhập Greenland không chỉ đơn thuần là một ý tưởng nhất thời của Tổng thống Trump mà nhiều khả năng sẽ luôn nằm trong chương trình nghị sự của Nhà Trắng bốn năm tới.

Tuần trước Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth dường như xác nhận rằng Lầu Năm Góc đã xây dựng các kế hoạch chiếm Greenland và Panama bằng vũ lực trong trường hợp cần thiết. 

Thậm chí ông Trump cũng từng nêu rõ không loại trừ khả năng sử dụng vũ lực để chiếm Greenland, bởi hòn đảo này có vai trò then chốt đối với an ninh quốc gia Mỹ tại Bắc Cực, theo Washington Post.

Phép thử cho EU

Tờ Le Monde (Pháp) dẫn lời nhà nghiên cứu về Greenland tại Viện Nghiên cứu quốc tế Đan Mạch (DIIS) Ulrik Pram Gad nhận định thông điệp chính trong chuyến thăm Greenland nằm ở chính sự hiện diện của Tổng thống Macron. 

Nói cách khác, việc nhà lãnh đạo Pháp đích thân đến Greenland để bày tỏ sự ủng hộ mang thông điệp mạnh mẽ hơn việc ông chỉ lên tiếng từ xa.

Từ góc nhìn của Đan Mạch, chuyến thăm của ông Macron còn mang ý nghĩa chiến lược. Thủ tướng Đan Mạch Mette Frederiksen cho biết đây là "một minh chứng nữa cho sự đoàn kết của châu Âu".

Trái lại, Đan Mạch có lập trường cứng rắn hơn với Mỹ trong những tuần gần đây. Trong bài phát biểu hôm 5-6 nhân ngày Quốc khánh Đan Mạch, bà Frederiksen đã gọi những động thái của Washington - một trong những đồng minh thân cận nhất của quốc gia này - là "áp lực không thể chấp nhận được", đồng thời khẳng định Đan Mạch sẽ đứng vững và không khuất phục.

Chuyến thăm của ông Macron cũng tương phản với chuyến thăm của Phó tổng thống Mỹ J. D. Vance và phu nhân đến Greenland hôm 28-3. Vào thời điểm đó mọi hoạt động tiếp đón đại diện Mỹ chỉ giới hạn trong phạm vi căn cứ quân sự Pituffik do vấp phải sự phản đối từ người dân và giới chức hòn đảo. Trong khi đó ông Macron lại nhận được lời mời chính thức từ lãnh đạo Greenland Jens-Frederik Nielsel và phát biểu trước đám đông.

Nhà nghiên cứu Florian Vidal tại Tổ chức Nghiên cứu Ifri (Pháp) đánh giá việc tranh thủ sự ủng hộ từ cường quốc hạt nhân duy nhất trong EU là cách để Đan Mạch phô diễn sức mạnh và nâng cao vị thế trước một nước Mỹ đột ngột trở nên tham vọng, theo báo The Guardian.

"Lập trường hiếu chiến hơn của chính quyền Tổng thống Trump là một cú sốc khiến Đan Mạch nhận thấy tầm nhìn của Pháp về một châu Âu tự chủ trở nên hợp lý hơn. Theo quan điểm của Bắc Âu, Pháp là một cường quốc quân sự có tiếng nói", ông Florian Vidal lập luận.

Có thể nói vấn đề Greenland là phép thử cho EU trước các thách thức toàn cầu. Trong đó chuyến thăm của ông Macron đóng vai trò như một trong những "phát súng tiên phong" đại diện cho sự chuyển mình của lục địa già. 

EU muốn chứng minh cho thế giới rằng họ là một người chơi chủ động, đồng thời cũng dám bảo vệ lợi ích địa chiến lược của mình, thậm chí ngay cả trước đồng minh thân cận là Mỹ.

Greenland muốn Mỹ và EU hợp tác khai khoáng, không loại trừ khả năng bắt tay Trung Quốc

Ngày 27-5, một quan chức cấp cao của Greenland kêu gọi các công ty khai khoáng Mỹ và châu Âu cần nhanh chóng đầu tư vào hòn đảo này, nếu không họ sẽ tìm kiếm sự hỗ trợ từ quốc gia khác, bao gồm Trung Quốc.