Câu thơ yên ngựa kỷ niệm 100 năm theo nghiệp hát của gia tộc lừng lẫy Minh Tơ - Thanh Tòng

Từng tràng pháo tay vang lên không ngớt khi mỗi nghệ sĩ xuất hiện, mỗi lớp diễn, mỗi câu thoại đắt giá.

Chương trình kỷ niệm 100 năm gia tộc hát bội, cải lương tuồng cổ Vĩnh Xuân - bầu Thắng - Minh Tơ - Thanh Tòng duy trì nghiệp hát, khởi phát từ chiếc nôi đình Cầu Quan (tức đình Thái Hưng, quận 1, TP.HCM) không còn dừng lại ở một gia tộc mà là những hình ảnh quá đẹp, quá ý nghĩa của cải lương miền Nam, của thành phố hơn 100 năm qua.

Câu thơ yên ngựa, vở diễn đi cùng năm tháng

Gia tộc Vĩnh Xuân - bầu Thắng - Minh Tơ - Thanh Tòng được xếp vào gia tộc theo nghiệp hát lừng lẫy thuộc hàng nhất nhì miền Nam.

Khó có gia tộc nào duy trì nghề hát tới trăm năm, kéo dài đến nay là đời thứ 6 và hứa hẹn vẫn tiếp tục thêm vài đời nữa.

Câu thơ yên ngựa (tác giả: Hoàng Yến, chuyển thể: Ngọc Văn - Thanh Tòng) được xem là vở sử Việt đầy tự hào của gia tộc khi những người tiên phong như nhạc sĩ Đức Phú, NSND Thanh Tòng… có nhiều sáng tạo mang tính đột phá, Việt hóa từ trình thức vũ đạo, âm nhạc, bài bản cho đến phục trang, dàn dựng… 

Đây là vở cải lương tuồng cổ tiêu biểu cần phải nhắc tới trong lịch sử cải lương và mang đậm dấu ấn của đất phương Nam.

Chính vì lẽ đó nên nghe tin Câu thơ yên ngựa được làm lại, suất đầu tiên ngay lập tức cháy vé, ban tổ chức phải kê thêm rất nhiều ghế xúp để đáp ứng yêu cầu của khán giả.

Với bàn tay dàn dựng của đạo diễn Hoa Hạ, Câu thơ yên ngựa bản dựng mới thật sự mang một sức sống khác. Những tinh hoa từ vũ đạo, âm nhạc, bài bản đinh trong vở diễn được những người con xuất sắc của gia tộc sáng tạo đều được nâng niu, gìn giữ.

Đạo diễn chú trọng đào sâu tâm lý từng nhân vật, đẩy mạnh tiết tấu vở diễn, khai thác mạnh mối quan hệ của Lý Thường Kiệt - Lý Đạo Thành và Linh Nhân hoàng thái hậu (Ỷ Lan) - Thượng Dương hoàng hậu theo cách nhìn, lý giải mới mẻ, có tình có lý hơn.

Trên tất cả Hoa Hạ đã khiến Câu thơ yên ngựa tối 19-4 làm khán giả thật sự xúc động về tinh thần đoàn kết, giải tỏa hiềm khích để cùng nhau giữ nước của các bậc tiền nhân. 

Một khúc tráng ca về lòng yêu nước, tinh thần chống ngoại xâm bừng bừng trỗi dậy trong những ngày cả nước hân hoan kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước.

Tự hào nghề nối nghề

Với Câu thơ yên ngựa bản dựng 2025, những người lớn trong gia tộc lùi lại yểm trợ cho con cháu phô diễn tài năng. Các con của ông Minh Tơ đảm trách những phần quan trọng. 

Con trai Minh Tâm giữ vai trò chủ chốt về âm nhạc. Nghệ sĩ Công Minh, người con thứ 9, thì lo về phần phục trang. Còn người con trai út là Thanh Sơn dạy cho các nghệ sĩ trình thức vũ đạo trong vở.

Sân khấu Câu thơ yên ngựa 2025 chính là nơi tỏa sáng của thế hệ thứ năm với các con, rể như Tú Sương, Quế Trân, Lê Thanh Thảo, Điền Trung.

Nổi bật nhất là Quế Trân (vai Ỷ Lan) và Tú Sương (Thượng Dương hoàng hậu). Hai cô đào đã chứng tỏ kế thừa xuất sắc nghề hát của gia tộc khi thể hiện sự chín muồi trong ca diễn.

Đạo diễn Hoa Hạ đã dụng công dựng các lớp diễn đối đầu giữa hai bà đầy kịch tính. Với tài năng của mình, Quế Trân, Tú Sương đã khắc họa nhân vật đầy sâu sắc, tinh tế đến từng tích tắc.

Thể hiện hai nhân vật từng được mẹ, các cô, dì biểu diễn rất thành công, Quế Trân, Tú Sương cho thấy không phải là cái bóng của người đi trước mà đủ bản lĩnh tạo ra nét riêng.

Đạo diễn Hoa Hạ tâm sự với Tuổi Trẻ Online: "Khi bắt tay làm lại Câu thơ yên ngựa tôi cảm nhận rất rõ tâm huyết của anh Thanh Tòng khi đặt vào vở diễn, thương anh lắm.

Để làm vở phiên bản 2025 các người con trong gia tộc quây quần, mỗi người một tay để góp sức sao cho vở hay nhất, thật đáng quý và xúc động.

Điều tôi thấy mừng nữa là các diễn viên thuộc thế hệ thứ 5, 6 của gia tộc trong vở đều rất xứng đáng về mặt đạo đức, nghề nghiệp.

Đặc biệt, Quế Trân và Tú Sương diễn giỏi quá. Tôi ngồi xem các em biểu diễn mà cứ rưng rưng muốn khóc. Không chỉ khóc vì nhân vật mà khóc vì cảm nhận được sự đam mê và miệt mài rèn luyện nghề, giữ nghề của các em dù sàn diễn cải lương khó khăn".

Ngoài con cháu trong gia tộc, Câu thơ yên ngựa còn có sự góp phần của các nghệ sĩ khác tạo dấu ấn đẹp trong lòng khán giả như Chí Linh, Bảo Trí, Võ Minh Lâm, Minh Trường, Nhã Thi…

Trước khi vở diễn mở màn, ban tổ chức đã chiếu đoạn phim tư liệu về quá trình hình thành, sống cùng năm tháng của Câu thơ yên ngựa 50 năm qua. 

Từ bản dựng đầu tiên khoảng năm 1979, 1980 đến các bản thâu truyền hình trên HTV, VTV, Đài truyền hình Cần Thơ, chương trình Gìn vàng giữ ngọc, Trăm năm nguồn cội, rồi được chọn là vở tiêu biểu sang Pháp lưu diễn…

Những nghệ sĩ kỳ cựu của gia tộc như Thanh Tòng, Hữu Cảnh, Trường Sơn, Bạch Lê, Xuân Yến, Thanh Loan, Thành Lộc… ai cũng thể hiện sự nghiêm cẩn với từng vai diễn. 

Những hình ảnh đó khiến không ít khán giả rơi nước mắt vì nhớ ký ức đẹp của cải lương xưa, trân trọng một gia tộc luôn nỗ lực giữ gìn nghề hát, nâng niu tinh hoa cải lương tuồng cổ cho thế hệ mai sau.

Quế Trân kể về bài Lý cây bông ba Thanh Tòng sáng tác trong Câu thơ yên ngựa

Sáng 18-9, nghệ sĩ Quế Trân đã khiến nhiều chuyên gia, nghệ sĩ xúc động khi chia sẻ dấu ấn sâu sắc của bài Lý cây bông mà NSND Thanh Tòng viết trong vở cải lương tuồng cổ Câu thơ yên ngựa.