Người dân TP Thủ Đức (TP.HCM) trong một buổi được trang bị kiến thức phòng tránh lừa đảo trên mạng - Ảnh: CTV
Những "màn kịch" gọi điện hù dọa "sẽ cúp điện, nước trong vòng hai giờ tới" vì lý do không thanh toán tiền hằng tháng hay tự xưng cảnh sát giao thông gọi điện báo tin "phạt nguội" vẫn còn gây không ít thiệt hại cho người dân.
Thao túng tâm lý
Không ít nạn nhân ban đầu lập trường khá vững, cho rằng "vàng thật không sợ lửa", không hề vi phạm nên không đáng lo.
Tuy nhiên, khi kẻ gian trong vai "cán bộ" tăng thêm thông tin: nhiều khả năng thông tin cá nhân bị lộ lọt, người khác sử dụng đăng ký biển kiểm soát cho phương tiện giao thông, hệ thống camera đã ghi hình lỗi vi phạm... và yêu cầu người đứng tên trong giấy đăng ký xe phải chuyển khoản đóng phạt lại trở nên hoang mang.
Người dùng điện thoại thông minh hiện nay thường xuyên cập nhật thông tin cảnh giác trên báo chí, không dễ tin những lời nói từ người lạ, nhưng lại nhanh chóng bị dao động "kịch bản" của kẻ gian. Từ chỗ bán tín bán nghi, người nghe dần tin là thật và bị chiêu lừa đánh gục.
Điểm lại trong số những vụ việc lừa đảo lợi dụng công nghệ cao đã được cơ quan thông tin đại chúng đăng tải rất dễ nhận thấy đủ mọi lứa tuổi, giới tính, nghề nghiệp. Những người có kinh nghiệm, hiểu biết về công nghệ thông tin vẫn có thể bị mắc bẫy như thường.
Chiêu thức lừa đảo biến đổi liên tục. Những kẻ đóng vai "diễn" như thật, cộng thêm trợ giúp từ trí tuệ nhân tạo (AI), kẻ gian dễ bày thêm chiêu lừa mới. Để thực hiện những trò lừa đảo bằng công nghệ cao, dĩ nhiên kẻ gian cũng có trình độ cao.
Thời gian gần đây, các cuộc gọi mạo danh có khuynh hướng nhắm đến người cao tuổi và phụ nữ. Đơn giản vì "dễ thuyết phục" hơn và khả năng thành công cao hơn. Điều này góp phần lý giải nguyên nhân dẫn đến số lượng nạn nhân thuộc diện này thường chiếm tỉ lệ khá cao.
Nhận diện và phòng tránh
Kẻ gian cũng hay bám sát tình hình thời sự, nắm bắt thông tin nhanh nhạy để thực hiện cú lừa "ngay và luôn". Thông báo miễn học phí cho học sinh các cấp vừa được đăng tải, ngay lập tức chiêu trò "ăn theo" xuất hiện.
Nhiều phụ huynh nhận được cuộc gọi tự xưng cán bộ ngành giáo dục, hướng dẫn các bậc cha mẹ làm thủ tục để nhà trường hoàn trả học phí.
Báo chí nêu rõ chính sách miễn học phí bắt đầu áp dụng từ năm học 2025-2026, đồng nghĩa với tháng 9 năm nay mới có hiệu lực. Đọc kỹ nội dung và thời điểm áp dụng của các chủ trương, chính sách sẽ là công cụ "phản pháo", bóc trần bộ mặt thật của trò lừa trên không gian mạng.
Chức năng, thẩm quyền cấp giấy phép lái xe được chuyển sang ngành công an từ ngày 1-3, người dân dễ dàng đăng ký trước trên ứng dụng dịch vụ công trực tuyến. Nhiều người dân đã nhận được cuộc gọi giả mạo để khai thác thông tin, mật khẩu hòng chiếm đoạt tiền trong tài khoản.
Nhớ lại các vụ việc kẻ xấu gọi điện cho phụ huynh thông báo: "học sinh bị tai nạn, giáo viên đưa vào bệnh viện cấp cứu". Nhiều bậc cha mẹ mất bình tĩnh đã chuyển khoản "đóng viện phí", thay vì nên chậm lại vài giây gọi điện hỏi nhà trường. Khi nhận cuộc gọi lạ, nên thận trọng, liên hệ trực tiếp đến cơ quan, đơn vị liên quan thay vì vội chuyển tiền hoặc làm theo hướng dẫn của kẻ lạ.
Lưu những số điện thoại cần thiết
Bài học rút ra từ nhiều vụ lừa đảo trên không gian mạng cho thấy đầu dây bên kia càng hối thúc, tỏ ra gấp gáp, khẩn cấp, đôi khi còn yêu cầu người nghe "giữ bí mật" sẽ càng đáng nghi.
Đừng vì quá nóng vội hoặc lo lắng mà vô tình để lộ điểm yếu khiến kẻ gian tập trung khai thác. Sau cùng, điều tối thiểu nhất chính là trong danh bạ luôn lưu số điện thoại của chính quyền cơ sở, nơi đang cư trú.
Về phía các cơ quan chức năng, mỗi khi triển khai ứng dụng công nghệ số, nên kèm theo số điện thoại đường dây nóng, phục vụ người dân hỏi - đáp. Đối với người cao tuổi, rất cần được quan tâm đặc biệt hơn, nhằm bảo vệ họ trước muôn ngàn thủ đoạn kẻ xấu thường lợi dụng lừa đảo.
BÌNH LUẬN HAY