Ai khổ hơn ai?

Những em bé Sín Chài, Sa Pa. Ảnh: Mai Nguyen

Mỗi lần lên Sa Pa, anh Chư lại bảo hai con tôi "Phong, Lam lên đây ở cùng bác đi. Nhà ở Hà Nội như cái hộp, suốt ngày ở trong hộp. Giống như con lợn nhà bác suốt ngày bị nhốt trong chuồng. Khổ quá!".

Mỗi lần tôi ngồi uống rượu với anh em trong bản, các anh lại bảo: "Sống ở Hà Nội chả sướng như bọn anh ở đây. Ban ngày bọn anh làm việc vất vả nhưng chiều 4-5h là được nghỉ rồi, là lại được ngồi cùng nhau uống rượu rồi. Thích ăn gì ra vườn là có, lợn gà, rau củ đủ hết, 15 phút là có cơm ăn. Ở Hà Nội suốt ngày lo đồ ăn có hóa chất. Sống ở Hà Nội, 7h tối mới đi học, đi làm về, lúc nào cũng bận. Khổ quá!".

Ông Sùng, hàng xóm trong bản, bảo tôi: "Ở Hà Nội chẳng bao giờ nhìn được xa, toàn là nhà, nhìn xa mấy chục mét là có nhà chắn. Ông đưa con xuống Hà Nội chữa bệnh, con nằm ở tầng 2 mà ngày nào cũng leo lên tầng 18 đứng nhìn tầm xa một lúc mới đi xuống cho khỏi tù túng. Ông bảo bọn ở Hà Nội đông quá, khổ quá!".

Hai đứa con nhà anh Chư được học sinh giỏi, tôi cho xuống Hà Nội chơi. Hai ngày đầu hai đứa cũng hào hứng vì được đi công viên, bách thú… nhưng đến ngày thứ ba là chán, đòi về. Hai đứa bảo với Phong, Lam: "Ở Hà Nội chán lắm, không có chỗ để leo trèo, không có nơi rộng để đi để hú hét đuổi bắt, không được đi bơi, hái quả thoải mái. Đi học thì suốt ngày từ sáng đến tối, chẳng lúc nào mà chơi. Khổ quá!".

Hai đứa con tôi, so với nhiều đứa trẻ khác ở Hà Nội, đã thuộc vào dạng "chơi là chính, học là phụ" rồi, nhưng hai đứa nhỏ nhà anh Chư vẫn thấy Phong và Lam sao khổ quá.

Hồi mới lên núi, tôi cũng nghĩ các anh khổ và thiếu thốn, trẻ con khổ không sướng như con mình. Sau nhiều năm sống cùng các anh mới thấy không phải họ không có điều kiện mà họ không có nhu cầu đối với mấy thứ "điều kiện" của dân miền xuôi tự coi mình là văn minh. 

Ở thành phố, người ta đang thi nhau hô hào nào là thực phẩm sạch, không khí sạch, sống sinh thái, trở về với tự nhiên, tối giản… nhưng ở trên núi cao này, những anh em tộc luôn sống sinh thái, tối giản từ nghìn đời nay. Chả biết hội nào văn minh hơn hội nào, và thực ra thì ai đang khổ.